Η ζωή μας είναι συνάρτηση της υγείας μας και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να την παρακολουθούμε προληπτικά, ζητώντας ενημέρωση και βοήθεια από ειδικούς ιατρούς. Με αφορμή τις προληπτικές εξετάσεις που προτείνει η σημερινή ιατρική, ζητήσαμε από τον ιατρό-κυτταρολόγο στη Σπάρτη, κ. Γεώργιο Ζωντανό, να μας ενημερώσει σχετικά με την κυτταρολογία, μια ειδικότητα της ιατρικής, σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα και να επισημάνει τη σημασία της για τον πληθυσμό της χώρας.
Ειδικότερα, ο κ. Ζωντανός δίνει επιστημονικές απαντήσεις για το τεστ Παπανικολάου, τα ποσοστά κρουσμάτων καρκίνου που σημειώνονται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, τα συμπτώματα που μπορεί να συνδέονται με κακοήθειες, καθώς και τη σχέση καρκίνου και σεξουαλικών επαφών. Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες πρέπει να απευθύνονται σε ειδικούς ιατρούς, οι οποίοι με την επιστημονική τους κατάρτιση, θα προχωρήσουν σε διάγνωση και σύσταση της κατάλληλης θεραπείας.
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Ζωντανού έχει ως εξής:
ΕΡ: Τι είναι κυτταρολογία;
ΑΠ:Η κυτταρολογία είναι μια ειδικότητα που ασχολείται με τη διάγνωση και τη πρόληψη του καρκίνου. Ο πατέρας της κυτταρολογίας είναι, ο γνωστός σε όλους, Γεώργιος Παπανικολάου που ανακάλυψε το τεστ Παπανικολάου (Pap-test) και έσωσε εκατομμύρια γυναίκες. Είναι μια ειδικότητα που χρησιμοποιεί το μικροσκόπιο. Οι κυτταρολόγοι μαθαίνουν τα φυσιολογικά και τα παθολογικά κύτταρα σε διάφορες παθήσεις και κάνουν διάγνωση μέσα από το μικροσκόπιο. Η κυτταρολογία, ως κύρια ειδικότητα στην Ελλάδα, απαιτεί πέντε χρόνια εκπαίδευσης: Δύο χρόνια παθολογία-ανατομία και τρία χρόνια Κυτταρολογία. Υπάρχουν κυτταρολόγοι στο Δημόσιο χώρο και ελεύθεροι επαγγελματίες.
ΕΡ: Από πότε αρχίζει αυτή η ειδικότητα και ποιος ο σκοπός της;
ΑΠ: Στην Ελλάδα από το 1962. Είναι μια ειδικότητα που εξελίσσεται, οι εξετάσεις είναι πιο λεπτομερείς και μπορούμε με τη διάγνωση μελλοντικής κακοήθειας να κάνουμε πρόληψη.
ΕΡ: Υπάρχουν κάποια συμπτώματα, που αντιλαμβάνεται ο ασθενής;
ΑΠ: Στο προληπτικό τεστ Παπανικολάου πχ δεν υπάρχουν συμπτώματα, η γυναίκα δεν καταλαβαίνει, δεν έχει ενοχλήσεις για να πάει στο γιατρό. Το σωστό είναι να κάνει το τεστ Παπανικολάου συχνά. Αν βρεθούν αλλαγές στα εξεταζόμενα κύτταρα της, τότε η γυναίκα κινδυνεύει να παρουσιάσει κακοήθεια μετά από μερικά χρόνια, οπότε επεμβαίνουμε και τη θεραπεύουμε προληπτικά. Εκτός από τον εντοπισμό μυκητιάσεων, έχουμε την δυνατότητα της πρόληψης του καρκίνου.
ΕΡ: Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου και σε ποιες ηλικίες;
ΑΠ: Η γυναίκα πρέπει να κάνει το τεστ ανά εξάμηνο, μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή. Είναι πολύ σημαντικό γιατί έτσι θα την προστατεύσουμε από σοβαρά προβλήματα υγείας. Οι γυναίκες, σήμερα, έχουν ευαισθητοποιηθεί και μία φορά τον χρόνο απευθύνονται κατευθείαν σε κυτταρολογικό εργαστήριο.
ΕΡ: Έχουν αυξηθεί τα κρούσματα καρκίνου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;
ΑΠ: Ναι, έχουν αυξηθεί και δεν γνωρίζουμε ακριβώς σε τι οφείλεται. Πχ τα κρούσματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας οφείλονται σε ιό που προκαλεί τα κονδυλώματα, οπότε οι ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις αυξάνουν την πιθανότητα να δημιουργηθεί κακοήθεια. Προληπτικά, η επαφή πρέπει να γίνεται πάντοτε με προφύλαξη και όσο λιγότερες οι εναλλαγές συντρόφων υπάρχουν, τόσο περισσότερο προστατεύουμε τον εαυτό μας.
ΕΡ: Αυτή η σχέση καρκίνου και ελεύθερων σεξουαλικών σχέσεων δεν είναι και τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό. Πως συνδέεται;
ΑΠ: Για τον καρκίνο του τραχήλου πχ, ο HPV είναι ο ιός που προκαλεί τα κονδυλώματα. Έως σήμερα έχουν βρεθεί περίπου 200 τύποι, εξ’ αυτών των ιών κάποιοι είναι ακίνδυνοι, ενώ άλλοι είναι πολύ επικίνδυνοι, όπως ο 16, ο 18, τους οποίους βρίσκουμε σε όλους τους καρκίνους. Υπάρχουν τεχνικές που μπορούμε να εντοπίσουμε αν μία γυναίκα που φέρει τον ιό αν ο ιός αυτός έχει επικίνδυνα στελέχη ή όχι. Οι εξετάσεις αυτές, πάντοτε, πρέπει να γίνονται σε κυτταρολογικό εργαστήριο.
ΕΡ: Εκτός από το τεστ Παπανικολάου, υπάρχουν και άλλες κυτταρολογικές εξετάσεις;
ΑΠ: Ναι, υπάρχουν, εκτός από το τεστ Παπανικολάου, οι κυτταρολόγοι κάνουν και παρακεντήσεις. Παρακέντηση ονομάζουμε το τρύπημα, (για λήψη βιολογικού υλικού-κύτταρα), κάποιου ογκιδίου που μπορεί να βρίσκεται στο θυρεοειδή, στο μαστό, στους σιελογόνους αδένες, στους λεμφαδένες, το οποίο δεν υποχωρεί σε θεραπεία που έχει δώσει ο ειδικός ιατρός (παθολόγος κ.ά.)
ΕΡ: Πως εντοπίζεται ένας όγκος με ψηλάφηση(έλεγχος με το χέρι) ή με υπέρηχο;
ΑΠ: Οι όγκοι έχουν διαφορετικά μεγέθη: άλλος είναι σαν ρεβίθι, άλλος σαν καρύδι. Συνήθως, ο όγκος, μεγαλύτερος από 1 εκατοστό αναγνωρίζεται με ψηλάφηση. Το 95% των όγκων είναι ψηλαφητοί, χωρίς να χρειάζεται εξέταση με υπέρηχο. Σε αυτή τη περίπτωση
γίνεται αμέσως η παρακέντηση στο κυτταρολογικό εργαστήριο. Μόνο το 5% των όγκων, όταν βρίσκονται στο πίσω μέρος του θυρεοειδούς, χρειάζεται εξέταση με υπέρηχο.
ΕΡ: Πότε και σε ποιο χώρο πρέπει ναι γίνεται παρακέντηση του όγκου;
ΑΠ: Όταν πχ μια γυναίκα ή ένας άνδρας που έχει όγκο στο θυρεοειδή ή τον εντοπίζει μόνος του (όζος 1 εκατοστού, στο μπροστινό μέρος του θυρεοειδούς, είναι αντιληπτός με ψηλάφηση) ή με υπέρηχο σε ακτινολογικό εργαστήριο, προτείνουμε να γίνει παρακέντηση αυτού από κυτταρολόγο μέσα σε κυτταρολογικό εργαστήριο.
ΕΡ: Ποια είναι η διαδικασία της παρακέντησης στο κυτταρολογικό εργαστήριο;
ΑΠ: Με μία σύριγγα γίνεται ένα τρύπημα στο ογκίδιο από οποίο γίνεται αναρρόφηση βιολογικού υλικού, κατόπιν γίνεται επεξεργασία αυτού, η εξέταση στο μικροσκόπιο και τέλος η διάγνωση. Οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται στους ειδικούς ιατρούς και οι παρακεντήσεις να γίνονται στο κυτταρολογικό εργαστήριο από τους κυτταρολόγους.
ΕΡ: Ποιες άλλες εξετάσεις διεξάγει το κυτταρολογικό εργαστήριο;
ΑΠ: Είναι η κυτταρολογική ούρων, την οποία προτείνει ο ουρολόγος στον ασθενή όταν δεν εντοπισθεί άμεσα η προέλευση αίματος στα ούρα με μικροβιολογική εξέταση ούρων και αν δεν είναι απλή ουρολοίμωξη, ίσως είναι κάτι σοβαρό και χρειάζεται κυτταρολογική εξέταση.
Επίσης, η κυτταρολογική πτυέλων, την οποία προτείνει ο πνευμονολόγος στον ασθενή όταν δεν εντοπισθεί άμεσα η προέλευση αίματος στα πτύελα (φτύματα) κατόπιν ακτινολογικής εξέτασης των πνευμόνων, που δείχνει κάποια «σκιά». Τότε χρειάζεται κυτταρολογική εξέταση.
ΕΡ: Επειδή ο κόσμος δεν γνωρίζει την συγκεκριμένη ειδικότητα, απευθύνεται συνήθως σε άλλες ειδικότητες. Είναι σωστό αυτό;
ΑΠ: Αυτό είναι λάθος. Και αυτό γιατί υπάρχει παραπληροφόρηση και έτσι μειώνεται η δυνατότητα τού να γίνει μία σωστή κυτταρολογική εξέταση. Όταν πχ μια γυναίκα πηγαίνει να κάνει το ειδικό τεστ Παπανικολάου εκτός κυτταρολογικού εργαστηρίου, δεν είναι το ίδιο όπως όταν η λήψη γίνεται από κυτταρολόγο εντός του κυτταρολογικού εργαστηρίου. Όταν μια περιοχή δεν έχει πλησίον κυτταρολογικό εργαστήριο, η λήψη βιολογικού υλικού γίνεται από τους ειδικούς γιατρούς και μεταφέρεται κατόπιν σε κυτταρολογικό εργαστήριο. Δηλαδή γίνεται «delivery» βιολογικού υλικού, το οποίο δεν ξέρω αν είναι νόμιμο και στα πλαίσια της ιατρικής δεοντολογίας.
ΕΡ: Όπως είπατε η σωστή διαδικασία είναι η λήψη και η εξέταση του βιολογικού υλικού μέσα στο εργαστήριο. Γιατί;
ΑΠ: Έτσι αυξάνεται και η αξία της διάγνωσης. Διάφορες βιβλιογραφίες δείχνουν ότι το τεστ Παπανικολάου είναι μια εξέταση η οποία είναι έγκυρη γύρω στο 65% και αν ρωτήστε όσους κάνουν «delivery» βιολογικού υλικού, θα πουν ότι είναι γύρω στο 65%. Όταν όμως ο ασθενής εξετασθεί σε κυτταρολογικό εργαστήριο, η αξία της διάγνωσης φθάνει πάνω από 95% γιατί γίνεται άμεσα και αγγίζει την απόλυτα σωστή εξέταση.
ΕΡ: Τι πρέπει να περιμένει ο ασθενής από μία κυτταρολογική εξέταση;
ΑΠ: Ο ασθενής δεν χρειάζεται εντυπωσιακές χρωματισμένες σελίδες με τα αποτελέσματα της διάγνωσης από το κυτταρολογικό εργαστήριο. Ο ασθενής έχει ανάγκη σωστής διάγνωσης που γίνεται στο σωστό εργαστήριο από τον ειδικό γιατρό.
ΕΡ: Πότε άνοιξε το κυτταρολογικό εργαστήριο σας στη Σπάρτη; Ποια είναι η εικόνα που έχετε από την παρουσία των ασθενών στο ιατρείο σας; Έχουν αντιληφθεί ότι πρέπει να απευθύνονται σε κυτταρολόγους ή όχι;
ΑΠ: Το κυτταρολογικό εργαστήριο άνοιξε περίπου πριν τρείς μήνες αλλά γνωρίζω τους Σπαρτιάτες πριν από χρόνια, γιατί έκανα το στρατιωτικό μου -ένα χρόνο- στο ΚΕΕΜ, οπότε τους γνώρισα τότε και τους θεωρώ συμπαθητικούς ανθρώπους. Υπάρχει, όπως σχεδόν παντού, παραπληροφόρηση.
ΕΡ: Εσείς κάνετε λήψη υλικού μέσα στο εργαστήριο σας. Ποιο είναι το κόστος;
ΑΠ: Ναι, βεβαίως στο κυτταρολογικό εργαστήριο γίνεται η λήψη του βιολογικού υλικού, η επεξεργασία του και η διάγνωση. Είναι υποχρεωτικό, όλες οι εξετάσεις να γίνονται μέσα στο εργαστήριο. Το βιολογικό υλικό δεν μεταφέρεται σε άλλο εργαστήριο, όπως συνηθίζεται από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων να το στέλνουν σε συγκεκριμένα κυτταρολογικά εργαστήρια στην Αθήνα. Ο ασθενής στη Λακωνία, σήμερα, για να έχει άμεσα και κατά 95% σωστά αποτελέσματα έχει την δυνατότητα να κάνει αυτή την εξέταση στο κυτταρολογικό εργαστήριο, που βρίσκεται στη Σπάρτη, χωρίς να χρειάζεται να γίνεται «delivery» βιολογικού υλικού σε κυτταρολογικά κέντρα εκτός Σπάρτης. Αποφεύγει τη σωματική ταλαιπωρία, χωρίς οικονομική επιβάρυνση, πηγαίνοντας στην Αθήνα (εισιτήρια- διαμονή), χωρίς χρονοτριβή, χωρίς ψυχική φθορά, χωρίς να «τρελαίνεται» από την αγωνία έως ότου έχει τα αποτελέσματα της διάγνωσης ώστε να πάρει την αμέσως κατάλληλη θεραπεία. Χρειάζεται μόνον ένα τρύπημα και σε μια-δυο ημέρες έχει την απάντηση. Συνοπτικά, το κόστος της παρακέντησης στη Σπάρτη είναι 90 ευρώ, ενώ στην Αθήνα είναι επιβαρυμένο με το κόστος μεταφοράς.
ΕΡ: Έχετε να προσθέσετε κάτι άλλο;
ΑΠ: Ναι, προτείνω, ο κόσμος να πηγαίνει στους ειδικούς όταν παρατηρεί ότι «κάτι δεν πάει καλά στο σώμα του». Σήμερα υπάρχουν και οι τεχνικές διάγνωσης και οι τρόποι αντιμετώπισης σοβαρών ασθενειών. Όσο πιο νωρίς γίνεται η διάγνωση και όσο πιο νωρίς γίνεται η πρόληψη, τόσο η ασθένεια αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά. Αν ο ασθενής καθυστερήσει να επισκεφθεί το γιατρό, δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν δυνατότητες θεραπείας.