Αποκαλυπτική ανάλυση: Έχει πράγματι η Λακωνία πρόβλημα αυτοκτονιών;

Ο Δ. Μπουρίκος με καταγωγή από το Γύθειο δίνει απαντήσεις στον «Λακωνικό Τύπο» - Η σύγκριση με άλλες περιοχές και ο ρόλος της προσβασιμότητας σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας

Τρίτη, 06 Νοέμβριος 2018 17:36 | | E-MAIL ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Αποκαλυπτική ανάλυση: Έχει πράγματι η Λακωνία πρόβλημα αυτοκτονιών;

Ανησυχητικές διαστάσεις έλαβαν το τελευταίο χρονικό διάστημα τα περιστατικά αυτοκτονιών στη Λακωνία. Ενδεικτικό είναι ότι σε διάστημα μικρότερο του ενός μηνός (από τις 30/9 έως τις 25/10/2018) σημειώθηκαν πέντε(!) αυτοχειρίες Λακώνων. Μάλιστα, η  σώρευση τόσων συμβάντων σε διάστημα λίγων εβδομάδων προκάλεσε ακόμα και την παρέμβαση του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου.

Σε ανάλυσή του στον «Λακωνικό Τύπο» ο πολιτικός-κοινωνικός επιστήμονας, κ. Δημήτρης Μπουρίκος (με καταγωγή από το Γύθειο), επιχειρεί να αποτυπώσει το μέγεθος του συγκεκριμένου κοινωνικού φαινομένου, μέσω παράθεσης στατιστικών στοιχείων από συγκριτικούς δείκτες αυτοκτονιών, ανεργίας, οικονομικής κατάστασης, ενώ καταδεικνύει τον καταλυτικό ρόλο που διαδραματίζει η προσβασιμότητα των Λακώνων σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Αναφέρει συγκεκριμένα ο κ. Μπουρίκος: «Πρόσφατα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «μπαράζ αυτοκτονιών» στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας. Συγκεκριμένα το 2018 καταγράφονται δημοσιογραφικά έντεκα περιπτώσεις αυτοκτονιών στην εν λόγω περιοχή, εκ των οποίων κάποιες αφορούν μέλη της ίδιας οικογένειας.

Τα δεδομένα της περιόδου 1999-2018 (βλ. Διάγραμμα 1) για τον αριθμό θανάτων από αυτοκτονίες/αυτοεπιβαλλόμενες κακώσεις στην Π.Ε. Λακωνίας δείχνουν: α) Μια μέση ετήσια τιμή πέντε (5) αυτοκτονιών, β) Τάση μείωσης της μέσης τιμής καθ’ όλη την περίοδο και γ) Τα έτη 2005 και 2018 ως έτη με τις ασυνήθιστα υψηλότερες τιμές, σχεδόν διπλάσιες της μέσης τιμής. Η ίδια εικόνα φαίνεται και στη βάση του δείκτη επίπτωσης των αυτοκτονιών στην Π.Ε. Λακωνίας, δηλαδή του αριθμού αυτοκτονιών ανά 100.000 μόνιμους κατοίκους (βλ. Διάγραμμα 2).

diagramma 1

diagramma 2

Μάλιστα, η αρχικά αρνητική θέση τη δεκαετία του ΄80 (υψηλότερος δείκτης αυτοκτονιών ανά 100.000 κατοίκους) της Λακωνίας έναντι των υπολοίπων περιοχών της Πελοποννήσου (Γαβριήλ, 1986) φαίνεται να υποχωρεί σημαντικά την περίοδο 1999-2015. Η Π.Ε. Λακωνίας είχε το μεγαλύτερο σχετικό δείκτη την περίοδο 1979-1983 (8,8), ενώ την περίοδο 1999-2015 υποχώρησε στη δεύτερη καλύτερη θέση με δείκτη 5,2 (βλ. Διάγραμμα 3).

diagramma 3

Τα συγκριτικά στοιχεία μεταξύ της αρχής του ’80 και της περιόδου 1999-2015 δείχνουν μείωση της μέσης ετήσιας επίπτωσης αυτοκτονιών ανά 100.000 κατοίκους της τάξης του 69% στην Π.Ε. Λακωνίας. Μείωση παρουσιάστηκε και στην Π.Ε. Αρκαδίας (30%), ενώ αύξηση του σχετικού δείκτη παρουσιάστηκε στις Π.Ε. Κορινθίας, Μεσσηνίας και Αργολίδας (βλ. Διάγραμμα 4).

diagramma 4

Οι συνήθεις μεταβλητές που σχετίζονται με τον δείκτη αυτοκτονιών μας παρέχουν μια μεικτή εικόνα για την Π.Ε. Λακωνίας τα τελευταία έτη της οικονομικής κρίσης. Η Π.Ε. Λακωνίας συνεχίζει να είναι μια από τις γηραιότερες περιοχές της Πελοποννήσου (πχ., μερίδιο ηλικιακής ομάδας 65+ ή/και 75+ στο σύνολο των μόνιμων κατοίκων), στοιχείο «επιβαρυντικό» για την τάση αυτοκτονικότητας αφού η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα έχει το μεγαλύτερο σχετικό δείκτη. Επίσης, συγκριτικά αυξημένο είναι το μερίδιο των άγαμων και χήρων μεταξύ των ηλικιωμένων ανδρών, επίσης δημογραφικό στοιχείο εις βάρος της περιοχής όσον αφορά την «ευαλωτότητα» στην αυτοκτονία.

Παρότι το δημογραφικό προφίλ της περιοχής φαίνεται να ευνοεί υψηλότερους δείκτες αυτοκτονικότητας, οι οικονομικοί δείκτες, τουλάχιστον συγκριτικά με τις λοιπές Π.Ε. της Πελοποννήσου, φαίνεται να μην συνηγορούν υπέρ αυτής της κατάστασης.  Ειδικότερα, την περίοδο της οικονομικής κρίσης, έχει αναδειχθεί ιδιαίτερα η συμβολή της ανεργίας και της μείωσης του βιοτικού επιπέδου ως παράγοντα αύξησης του αριθμού των αυτοκτονιών. Στην περίπτωση της Π.Ε. Λακωνίας, τόσο η αύξηση της ανεργίας όσο και η μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ ήταν ηπιότερη έναντι των λοιπών Π.Ε. της Πελοποννήσου, ενώ μετά το 2015 η ανάκαμψη είναι ταχύτερη στην περιοχή (βλ. Διάγραμμα 5 για τη μείωση των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ).

diagramma 5

Ένας ακόμα δείκτης υπέρ της συνηγορίας της συγκριτικά καλύτερης θέσης της Λακωνίας τα χρόνια της κρίσης είναι αυτός της ακραίας φτώχειας. Τα διαθέσιμα στοιχεία για τους ωφελούμενους του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (βλ. Διάγραμμα 6) δείχνουν ότι η Π.Ε. Λακωνίας παρουσιάζει το χαμηλότερο δείκτη ακραίας φτώχειας με 4.605 ωφελούμενους ανά 100.000 μόνιμους κατοίκους έναντι 6.001 στην Π.Ε. Αργολίδας που έχει τον δεύτερο καλύτερο σχετικό δείκτη.

diagramma 6

Στη βιβλιογραφία, διεθνή και εγχώρια, έχει αναδειχθεί ο σημαντικός ενδιάμεσος ρόλος των υγειονομικών συστημάτων στο μετριασμό των παραγόντων εκείνων που συμβάλουν στην αύξηση της αυτοκτονικότητας. Με άλλα λόγια, σε περιοχές με όμοια δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, φαίνεται ότι η επαρκής και ποιοτική παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας είναι μεταβλητή που επηρεάζει σημαντικά την αύξηση ή μείωση του δείκτη αυτοκτονικότητας. Έρευνα για την Ελλάδα (Γιωτάκος, Τσουβέλας, Κονταξάκης, 2012) δείχνει ότι σε επίπεδο νομού και σε επίπεδο διοικητικής και γεωγραφικής περιφέρειας, οι δείκτες αυτοκτονίας σχετίζονται αντίστροφα με τον αριθμό των δημόσιων ή ιδιωτών ειδικών ψυχικής υγείας, τον αριθμό των δημόσιων δομών ψυχικής υγείας, καθώς και των ειδικών γενικής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Και πραγματικά σε αυτό το πεδίο, η θέση της Π.Ε. Λακωνίας είναι ιδιαίτερα μειονεκτική συγκριτικά με τις λοιπές Π.Ε. της Πελοποννήσου. Συγκεκριμένα, η Π.Ε. Λακωνίας διαθέτει το χαμηλότερο αριθμό υπηρετούντων ψυχιάτρων ανά 100.000 κατοίκους στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με σχετικό δείκτη 1.1 έναντι 4,6 στην Π.Ε. Αρκαδίας και 4,1 στην Π.Ε. Αργολίδας (βλ. Διάγραμμα 7).

diagramma 7

Εάν δούμε την κατάσταση στο σύνολο των ειδικών ψυχικής υγείας (ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί), η Π.Ε. Λακωνίας συνεχίζει να καταγράφει το χαμηλότερο σχετικό δείκτη με τομή 2,2 μαζί με την Π.Ε. Κορινθίας (βλ. Διάγραμμα 8), έναντι 11,3 και 10,4 στις Π.Ε. Αργολίδας και Αρκαδίας, αντίστοιχα.

diagramma 8

Η ανωτέρω κατάσταση είναι δηλωτική σημαντικών υγειονομικών ανισοτήτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με την Π.Ε. Λακωνίας να διαθέτει πρόσβαση σε προσωπικό ψυχικής υγείας σε βαθμό ανάλογο με αυτόν κάποιων χερσαίων παραμεθόριων περιοχών της χώρας και κάποιων απομακρυσμένων νησιών μας. Η γεωμορφολογία και ο συγκοινωνιακός χάρτης της Λακωνίας επιτείνουν ακόμα περισσότερο αυτή την ελλιπή προσβασιμότητα σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και αναδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η διασπορά και η κάλυψη όλων των περιοχών ενός νομού από υγειονομικές υπηρεσίες και η προσαρμογή αυτών στις τοπικές ιδιαιτερότητες και το ιδιαίτερο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον».

Ποιος είναι ο Δ. Μπουρίκος
24983Ο Δημήτρης Μπουρίκος, που έχει καταγωγή από το Γύθειο Λακωνίας, γεννήθηκε το 1975 στην Αθήνα και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Περιστέρι. Το 1998 αποφοίτησε από το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθηνών και το 2000 από το Πολιτικό Τμήμα της Νομικής Σχολής Αθηνών. Το 2003 απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στις ευρωπαϊκές και διεθνείς σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έλαβε υποτροφίες από το ΙΚΥ, το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Υπουργείο Εργασίας. Από το 2004 είναι Υποψήφιος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο πεδίο της ευρωπαϊκής ενοποίησης και των επιπτώσεών της στις εθνικές κοινωνικές πολιτικές. Εργάζεται ως επιστημονικός και ερευνητικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αθηνών και ως εισηγητής πολιτικής επιστήμης και ευρωπαϊκών θεμάτων σε πανεπιστημιακά φροντιστήρια και κέντρα σπουδών. Έχει συγγράψει τον Βιβλιογραφικό οδηγό κοινωνικής εργασίας και πρόνοιας (1999, εκδόσεις Έλλην, μαζί με τον Π. Σταθόπουλο) και τον Οδηγό πληροφοριών-παροχών για τις πολύτεκνες οικογένειες (2005, ΠΡΟ.ΜΕ.Σ.Π.Ο.). Ερευνητικές εργασίες του έχουν δημοσιευτεί στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, την Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, το Βήμα Διεθνών Σχέσεων και τον Οικονομικό Ταχυδρόμο.


Ενημερωθείτε για όλη την επικαιρότητα της Λακωνίας και όχι μόνο μέσα από τη συνεχή ροή του www.lakonikos.gr. Κάνετε like στη σελίδα και γίνετε μέλος στην ομάδα του lakonikos.gr στο Facebook για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι! Με το κύρος και την αξιοπιστία του "Λακωνικού Τύπου", της μοναδικής ημερήσιας εφημερίδας της Λακωνίας με ιστορία 20 και πλέον ετών

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
του Ανδρέα Πετρουλάκη
Το κλίκ της ημέρας
του Ανδρέα Πετρουλάκη

Πρόσφατα Νέα

LINARDI
Koutsoviti