Γράφει ο Πάνος Μηνακάκης

Αγαπητέ αναγνώστη,
Σήμερα αναδημοσιεύω δύο επιστολές του Αδαμαντίου Κοραή τις οποίες απέστειλε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21 προς τον Ανδρέα Μιαούλη και τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Οι επιστολές αυτές είναι οι εξής:

1.Προς Ανδρέαν Μιαούλην «Αγάπη εις την πατρίδα υποταγή εις τους νόμους της»
Ύδραν 2-8-1825
Γενναίε Ναύαρχε, Από μόνας τας λαμπράς σου νίκας σε γνωρίζω, ως έγινες γνωστός δι’ αυτάς και εις τα φωτισμένα της Ευρώπης έθνη, με ταύτην όμως την διαφοράν. Οι ξένοι σε θαυμάζουν, εγώ δε παρά τον θαυμασμόν σε χρεωστώ και χάριν, επειδή μ’ έκαμες τώρα εις το γήρας μου να καυχώμαι και να υπερηφανεύομαι εις τα κατορθώματα σου ως κατορθωμένα από την κοινήν πατρίδα, αφού επέρασα όλην μου την Ζωήν κλαίων απαρηγόρητα την καταισχύνην της πατρίδος.

Αλλ’ ό,τι μάλιστα αυξάνει την καύχησίν μου είναι ότι ο λαμπρός μας Ναύαρχος, είναι και χρηστός πολίτης, ήγουν νικά δια την πατρίδα, και εις τους πόδας της πατρίδος σωρεύει τα τρόπαιά του, ευχαριστούμενος εις μόνην της συνειδήσεως του την ευφρόσυνον μαρτυρίαν, ότι δουλεύει την πατρίδα.

Εύγε, φίλε Ναύαρχε! Από την εμπειρίαν της θαλάσσης έμαθες ως φαίνεται, πως πρέπει να διάγει ο έμπειρος πολίτης. Καθώς τα καράβια ασφαλίζονται με σιδηράς αγκύρας, παρόμοια και πάσα πράξις μας όσον λαμπερά και αν είναι, κινδυνεύει να αμαυρωθεί, αν δεν φροντίσωμεν να την δέσωμεν με την ιεράν άγκυραν της προς την πατρίδα αγάπης και της υποταγής εις του νόμους της. Τούτο έπραξες έως τώρα, έμπειρε Ναύαρχε. Τούτο σ’ εύχομαι να μη παύσεις να πράσσεις μέχρι τέλους, δια να απολαύσεις τους μακαρισμούς της επερχόμενης γενεάς, ως απολαύεις τους επαίνους της παρούσης.

Η παρούσα επιστολή θέλει σου εγχειρηθεί από τον φίλον μου κύριον Κοντόσταυλον, όστις θέλει σε πληροφορήσει και δια ζώσης φωνής, πόσον καυχώμαι εις τας νίκας σου και πόσον σέβομαι την πολιτικήν σου διαγωγήν.

2. Προς Κωνσταντίνον Κανάρην «Αγάπη της πατρίδος χωρίς πλεονεξίαν»
Ναύπλιον 10-9-1827
Υπέρμαχε της Πατρίδος, γενναίε Κανάρη. Από την φήμην ήξευρα ότι είσαι ανδρείος. Από την επιστολήν σου μανθάνω τώρα με μεγάλην ευχαρίστησιν ότι είσαι και φρόνιμος. επειδή εκατάλαβες την ανάγκην να γνωρίζει ο αγαπητός σου υιός των προγόνων μας την γλώσσαν. Αυτή, φίλε, ήτο πάντοτε χρήσιμος εις τους νέους αλλά σήμερον έγινε τόσον αναγκαία, ώστε αν μ’ ερωτούσαν όσοι έστειλαν και στέλλουν τα νεαρά των τέκνα εις την φωτισμένην Ευρώπην, ήθελα να παρακαλέσειν να μη τα πέμπωσι πριν αυτού μάθωσιν την Ελληνικήν γλώσσαν. Αφού πρώτα πρέπει να διδάσκωνται από διδασκάλους Έλληνας, όσα ηξεύρουν οι διδάσκαλοι μας, έπειτα να στέλνονται εις τους ξένους, αν επιθυμούν ν’ αποκτήσωσι και τας επιστήμας των ξένων.

Εκατάλαβε και η εδώ φιλάνθρωπος εταιρεία την ανάγκην ταύτην και εφρόντισε να διορίσει διδάσκαλον της Ελληνικής γλώσσας εις τα νεαρά μας μειράκια. Είθε ευτυχήσουν να μάθωσιν, ό,τι εσύμφερε να γνωρίζωσι πριν σταλθώσιν εδώ!

Μένε λοιπόν ήσυχος, γενναίε φίλε, κατά το παρόν, και μην αμελείς να γράφεις προς τον αγαπητόν σου υιόν από καιρού εις καιρόν συμβουλάς συνοδευομένας με τας πατρικάς σου ευχάς. Δεν λείπω ουδ’ εγώ να τον συμβουλεύω, οσάκις έρχεται εις την κατοικίαν μου. Και περί των άλλων τον λέγω όσα κρίνω αρμόζοντα εις την ηλικίαν του: όταν δ’ έλθω εις το περί αγάπης της πατρίδος κεφάλαιον, τον δείχνω την εικόνα σου, και τον δίνω να καταλάβει ότι την οποίαν απολαύει περιποίησιν και αγάπην από τους ξένους, την χρεωστεί εις τον πατέρα του, και δια τούτο πρέπει να μη παύσει ποτέ να σέβεται και να σ’ αγαπά. Αγαπούν και περιποιούνται τον υιόν οι ξένοι δια την οποίαν έδειξεν ο πατήρ Κανάρης αγάπην της Πατρίδος, ενωμένην με την μετριοφροσύνην και με την αποχήν από πάσαν πλεονεξίαν.

Σ’ εύχομαι εξ όλης της ψυχής, φίλτατε πολίτα, να διαμείνεις μέχρι τέλους οποίος έως τώρα, πάντοτε γενναίος, φίλος της ελευθερίας και εχθρός άσπονδος της τυραννίας.

Αγαπητέ αναγνώστη, αυτές είναι οι επιστολές του Αδ. Κοραή προς τον Ανδρέα Μιαούλη και τον Κωνσταντίνο Κανάρη. μέσα σε αυτές βλέπουμε το ένθεο πάθος του και την αγάπη του για την πατρίδα, μέσα από τις συμβουλές και νουθεσίες προς τους δύο παραλήπτες.

Ο μέγας εκείνος Έλληνας διαφωτιστής δείχνει ότι βιώνει την εθνεγερσία με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Ας σημειωθεί ότι το έργο του από την Γαλλία, όπου διέμενε παρακολουθούσε την εξέλιξη της Επανάστασης και ήτο γνώστης πραγμάτων και προσώπων.

Ας προσθέσουμε ακόμη το πολυσχιδές έργο του για την έκδοση χιλιάδων βιβλίων της κλασσικής αρχαιότητος και ακόμη την αποστολή τους ταχυδρομικά προς αρκετά μέρη της Επαναστατημένης Ελλάδας. Επίσης με δικά του χρήματα ιδρύονται σχολεία για την φοίτηση των Ελληνοπαίδων και την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Ακόμη ουκ ολίγες φορές έστελνε χρηματικά ποσά για την ενίσχυση του Εθνικού αγώνα. Άλλα χρηματικά ποσά έστελνε στον Ιωάννη Καποδίστρια για την εξαγορά αιχμαλώτων που βρίσκονταν αιχμάλωτοι των Αιγυπτίων και των Τούρκων, στην Αίγυπτο, στη Σμύρνη και αλλού. Δυστυχώς, η Ελληνική πολιτεία δεν τίμησε όσο θα έπρεπε τον Κοραή, αφού στα σχολικά βιβλία της Ιστορίας δεν αφιερώνεται ούτε μία σελίδα για την ζωή και το έργο του!

Πάνος Κ. Μηνακάκης
ΦιλοΛΟΓΟΣ