Απεβίωσε την Τετάρτη 30/10 ο συγγραφέας Θανάσης Βαλτινός, μία εμβληματική μορφή των ελληνικών γραμμάτων.
Αρκάς στην καταγωγή, γεννημένος τον Δεκέμβρη του 1932 στον οικισμό Καράτουλα Κυνουρίας, ανέπτυξε ιδιαίτερους δεσμούς με την Λακωνία, αποτυπώνοντας αφ’ ενός το χωροχρόνο της σε κείμενα του, και δημιουργώντας ισχυρές φιλίες, ανάμεσά τους και ο αείμνηστος Σπαρτιάτης σπουδαίος λογοτέχνης, Δημήτρης Πετσετίδης.
Οικογενειακές μετακινήσεις σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου -μεταξύ των οποίων ο Καραβάς και η Μάνη- που συνδέονται με τις δυσκολίες των κατοχικών και μετακατοχικών χρόνων, τον ανάγκασαν να φοιτήσει κατά σειρά σε σχολεία της Σπάρτης, του Γυθείου και της Τρίπολης.
Το 1950 πήγε στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε μαθήματα στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Παντείου, στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου των Αθηνών και σε σχολή του κινηματογράφου. Μετά το 1974 έζησε κατά διαστήματα στο εξωτερικό: Αγγλία, Δυτικό Βερολίνο και Η.Π.Α., καλεσμένος από Πανεπιστήμια ή άλλα πνευματικά ιδρύματα. Είχε μεταφράσει τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη και την «Ορέστεια» του Αισχύλου, που παίχτηκαν στην Επίδαυρο το 1979 και 1980 αντιστοίχως, από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Έχει γράψει σενάρια για τον κινηματογράφο. Το 1984 τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών για την ταινία του Θ. Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα». Το 1990 τιμήθηκε επίσης με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το βιβλίο «Στοιχεία για την Δεκαετία του 60». Διετέλεσε μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, καθώς και της Εταιρείας Συγγραφέων της οποίας υπήρξε πρόεδρος επί σειρά ετών. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ (1989-1990) και πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου 2005 - 2006.
Το 2001 τιμήθηκε με το Διεθνές βραβείο Καβάφη και το 2002 με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη. Το 2003 του απενεμήθη ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας. Στις 5 Ιουνίου 2008 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στην έδρα της Νέας Ελληνικής Πεζογραφίας της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών, διατελώντας πρόεδρός της το 2016. Τον Δεκέμβριο του 2012 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Το 2017 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας Καλαμάτας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Τον Οκτώβριο του 2022 παρασημοφορήθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας ως ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων των γραμμάτων και των τεχνών.
Πολλά από τα έργα του έχουνε μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες μεταξύ των οποίων τα Αγγλικά, τα Ιταλικά, τα Γαλλικά, τα Γερμανικά, τα Ρώσικά κ.α.
Η κηδεία του Θανάση Βαλτινού έγινε σήμερα, 2/11, στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Τον δικό του αποχαιρετισμό στον Θανάση Βαλτινό ανάρτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κι ο Φορέας Ιστορικής Έρευνας «Σπάρτη 2034», γράφοντας:
«“Θυμάμαι, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, ο Γερμανός διοικητής αποχαιρέτησε το λαό της Σπάρτης στην πλατεία και μετά έκανε μια με το χέρι, κατέβασε τη σημαία τους, την πήρε κι έφυγε. Στο Μενελάιον, το ξενονοχείο, ήταν το διοικητήριό τους. Τότε έτρεξε κάποιος από πίσω τους κι έριξε δυο-τρεις βολές στον αέρα. Ήταν οι πρώτες ντουφεκιές καλωσορίσματος της ελευθερίας”.
Την άνοιξη του 2019 ο Θανάσης Βαλτινός αφηγήθηκε μνήμες του από την Κατοχή στον Νίκο Ι. Καρμοίρη. Τους ένωνε ο Καραβάς της Σπάρτης, όπου ο Βαλτινός είχε ζήσει για δυο-τρία χρόνια, περίπου την περίοδο 1942-1944. Στα χρόνια της Κατοχής και του εμφυλίου η οικογένειά του μετακινήθηκε σε διάφορες περιοχές και ο μικρός Θανάσης φοίτησε σε σχολεία στην Σπάρτη, το Γύθειο και την Τρίπολη. “Όσο μέναμε στον Καραβά πηγαίναμε σχολείο με τα αδέρφια μου στη Σπάρτη, με τα πόδια. Έβγαλα την πρώτη και τη δευτέρα τάξη στη Σπάρτη”. Στα μαθητολόγια, όμως, θα τον εντοπίσετε με το πραγματικό του όνομα: Αθανάσιος Σπανός.
Η ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης εκείνης της εποχής εμφανίζεται συχνά στο έργο -αλλά και σε αφηγήσεις- τού σπουδαίου συγγραφέα και ακαδημαϊκού, αποτυπώνοντας μέσα από τις λογοτεχνικές του μαρτυρίες κοινωνικές όψεις της νεότερης ιστορίας της.
Ο Θανάσης Βαλτινός άφησε, πια, τα γραπτά του να μιλούν για αυτόν στις 30 Οκτωβρίου, σχεδόν 92 ετών.
Εκτός από τον πλούσιο έργο του, θα τον θυμόμαστε για το ευφυές και γλυκό χαμόγελο και την εφηβική ζωηράδα του!
Καλή “κάθοδο” αγαπημένε μας, Θανάση…».
Ο «ΛΤ» αποχαιρετά τον Θανάση Βαλτινό, αναδημοσιεύοντας ένα κείμενο του Ν.Ι. Καρμοίρη όπως δημοσιεύθηκε στην στήλη «Ιστορικές Αναδρομές» στις 12-3-2022.
Ιστορικές αναδρομές:
Μνήμες του συγγραφέα Θανάση Βαλτινού από τον Καραβά
Γράφει ο Νίκος Ι. Καρμοίρης
