Ελαφριά αύξηση συγκριτικά με τα περιστατικά του 2023 παρουσίασε ο αριθμός των αυτοκτονιών το 2024 στην Ελλάδα, με την Πελοπόννησο να παραμένει στις πρώτες θέσεις αυτής της θλιβερής λίστας. Σε επίπεδο Λακωνίας, ως μέρος του συνόλου της Περιφέρειας ο νομός, την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, εμφανίζει μια ανησυχητική άνοδο στα περιστατικά αυτοχειριών ή απόπειρας αυτών, που έχουν συγκλονίσει την τοπική κοινή γνώμη.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του οργανισμού «ΚΛΙΜΑΚΑ», το 2024 καταγράφηκαν συνολικά 469 περιστατικά αυτοκτονίας στην Ελλάδα. Τα δεδομένα που καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο από το Παρατηρητήριο, αποκαλύπτουν σημαντικές τάσεις, παρέχοντας μια πληρέστερη εικόνα του φαινομένου, που σε σημαντικό βαθμό εξακολουθεί να παραμένει δυσνόητο, λόγω της υποκαταγραφής που αγγίζει το 15%-20%.

Επιπλέον, στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποιο σύστημα καταγραφής των αποπειρών αυτοκτονίας που καταλήγουν στα νοσοκομεία, με δεδομένο, ότι πίσω από κάθε αυτοκτονία κρύβονται 20 έως 30 απόπειρες, σύμφωνα με στοιχεία. Το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας σημειώνει ότι, «ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 12% έως 16% στις ηλικίες μεταξύ 14 με 19 ετών αυτοτραυματίζεται, ενώ γνωρίζουμε επιστημονικά, ότι ένα μέρος αυτού του ποσοστού θα οδηγηθεί στην αυτοκτονία, μελλοντικά».

Αναλυτικά τα στοιχεία:

• Φύλο: Η πλειοψηφία των αυτοκτονιών αφορά ακόμη μια χρονιά τους άνδρες, οι οποίοι αναλογούν σε σχεδόν το 86% των περιστατικών, με τις γυναίκες να αποτελούν το 14% του συνόλου.

• Ηλικία: Τα δεδομένα του 2024 δείχνουν ότι υπάρχει διασπορά των αυτοκτονιών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με πιο έντονο το φαινόμενο στις ηλικίες 50-54 ετών, όπου καταγράφηκε το 13,2% των περιστατικών. Στις νεότερες ηλικίες, ιδιαίτερα στην ομάδα 20-24 ετών, καταγράφηκε το 8,3% των αυτοκτονιών, επισημαίνοντας την ανάγκη για ψυχική υποστήριξη και πρόληψη από νεαρή ηλικία. Επίσης, οι ηλικιακές ομάδες 60 ετών και άνω εμφανίζουν σημαντικά ποσοστά, με τα άτομα άνω των 80 ετών να αντιπροσωπεύουν το 9,6% των περιστατικών.

• Μέθοδοι αυτοκτονίας: Από τις 469 καταγεγραμμένες αυτοκτονίες του 2024, οι κυριότερες μέθοδοι ήταν ο απαγχονισμός με 29% και ο αυτοπυροβολισμός με ποσοστό 25,8%.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η μέθοδος της πτώσης, η οποία κατέγραψε ποσοστό 24,3%! Εδώ, το Παρατηρητήριο επισημαίνει, «ότι κρύβεται σημαντική υποκαταγραφή, καθώς η μέθοδος αυτή μπορεί να παραβλέπεται ή να καταγράφεται με λάθος αιτιολογία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το ποσοστό της πτώσης θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερο αν υπήρχε πλήρης καταγραφή, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της ενίσχυσης της παρακολούθησης και καταγραφής των περιστατικών αυτών».

• Γεωγραφική κατανομή: Η Κρήτη διατηρεί τη θλιβερή πρωτιά στις αυτοκτονίες με ποσοστό σχεδόν 17%, ενώ δεύτερη είναι η Περιφέρεια Αττικής, η οποία αγγίζει το 16%. Ακολουθούν η Θεσσαλία και η Πελοπόννησος αντίστοιχα, ενώ περιοχές με μικρότερη παρουσία περιστατικών περιλαμβάνουν το Βόρειο Αιγαίο και τη Δυτική Μακεδονία.

• Hotspot & Σώματα Ασφαλείας: «Σοκάρει το γεγονός ότι 13 αυτοκτονίες καταγράφηκαν σε hotspot, ενώ στα Σώματα Ασφαλείας, σε Στρατό και φυλακές, σημειώθηκε σημαντικός αριθμός περιστατικών, που αγγίζουν τα 10 καταγεγραμμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία μας», αναφέρουν οι ερευνητές και προσθέτουν: «Αυτά τα δεδομένα υποδεικνύουν τη σοβαρότητα των ψυχικών πιέσεων που δέχονται συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και το επείγον της ανάπτυξης στοχευμένων στρατηγικών υποστήριξης για αυτούς τους πληθυσμούς».

• Νοσοκομεία: Το 2024, το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών κατέγραψε 4 αυτοκτονίες σε νοσοκομεία, «γεγονός που καταδεικνύει την ανησυχητική ανάγκη για ενίσχυση των προληπτικών μέτρων μέσα σε υγειονομικές δομές», τονίζει η «ΚΛΙΜΑΚΑ». Το Παρατηρητήριο, «αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, συνεργάζεται με το Λαϊκό Νοσοκομείο για την ανάπτυξη ενός καινοτόμου πρωτοκόλλου πρόληψης αυτοκτονιών». Στόχος «είναι η εφαρμογή στοχευμένων δράσεων που θα ενισχύσουν την ασφάλεια και την ψυχική υποστήριξη ασθενών, συγγενών και εργαζομένων διασφαλίζοντας την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των κινδύνων».

• Μήνες με υψηλότερο αριθμό αυτοκτονιών: Ιούνιος και Απρίλιος είναι οι μήνες με τις περισσότερες αυτοκτονίες, καταγράφοντας 46 και 45 περιστατικά αντίστοιχα. Φεβρουάριος με 32 περιστατικά και Σεπτέμβριος με 39, αναδεικνύονται επίσης ως κρίσιμοι μήνες για τη ψυχική υγεία του πληθυσμού.

Σύγκριση με προηγούμενα έτη
Παρά τη μικρή αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών το 2024, σε σχέση με όσα κατέγραψε το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών της «ΚΛΙΜΑΚΑ» για το 2023 (451 περιστατικά), ο αριθμός παραμένει κάτω από τα επίπεδα του 2022, όταν οι καταγραφές είχαν φτάσει τα 581 περιστατικά. Ωστόσο, «η γενική τάση δείχνει μια ανησυχητική σταθερότητα, γεγονός που απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση για την πρόληψη αυτών των τραγικών περιστατικών», παρατηρούν οι συντάκτες της έκθεσης.

«Αγκάθι» η υποκαταγραφή
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που αναδεικνύονται από τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών της «ΚΛΙΜΑΚΑ» είναι η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Ενώ το Παρατηρητήριο καταγράφει τα περιστατικά σε πραγματικό χρόνο, «υπάρχει ένα σημαντικό χρονικό χάσμα σχεδόν 3 ετών από την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, λόγω γραφειοκρατικών δυσλειτουργιών, που έχουμε επισημάνει. Αυτό το χάσμα καθιστά την παρακολούθηση του φαινομένου δύσκολη και με καθυστερήσεις στην ενημέρωση των δεδομένων», τονίζεται.

Καθοριστικές η υποστήριξη
και η ενημέρωση
Αν και η καταγραφή των αυτοκτονιών στην Ελλάδα παραμένει ατελής, λόγω της υποκαταγραφής και των καθυστερήσεων από τη δημοσίευση των επίσημων στοιχείων, το Παρατηρητήριο «συνεχίζει να παρέχει αξιόπιστα δεδομένα που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη πολιτικών και στρατηγικών για την πρόληψη της αυτοκτονίας. Οι δράσεις υποστήριξης και η ενημέρωση του κοινού παραμένουν καθοριστικής σημασίας για την μείωση αυτών των τραγικών περιστατικών», υπογραμμίζουν οι υπεύθυνοι της έρευνας.

Το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούν η 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία (1018), καθώς και το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών αποτελεί τη μοναδική μονάδα ψυχική υγείας στη χώρα, η οποία εδώ και περισσότερα από 15 χρόνια αναπτύσσει εξειδικευμένες υπηρεσίες και ερευνητικό έργο στα πεδία της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.