Η κρατική τηλεόραση, πρόσφατα, πρόβαλε το πολύ αξιόλογο ντοκιμαντέρ «Το αλάτι της γης», του Γερμανού σκηνοθέτη Βίμ Βέντερς σε συνεργασία με τον Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάδο, γιο του πρωταγωνιστή, που είναι αφιερωμένο στον διεθνούς φήμης βραζιλιάνο φωτογράφο Σεμπαστιάο Σαλγκάδο (Sebastião Salgado), ο οποίος είναι εγκατεστημένος στο Παρίσι με την σύζυγο και βοηθό του Λέλια.
Ο Σαλγκάδογεννήθηκε 8 Φεβρουαρίου 1944 στην πόλη Αϊμορές της Βραζιλίας, σπούδασε οικονομικά στο πανεπιστήμιο της Βιτόρια κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο. Εγκατέλειψε την πατρίδα του το 1969, όταν στηχώρα του επιβλήθηκε στρατιωτική δικτατορία. Βρήκε καταφύγιο στο Παρίσι, όπου και συμπλήρωσε τις σπουδές του. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο για να εργαστεί στον Διεθνή Οργανισμό Καφέ. Η εργασία αυτή του έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Αφρική σε αποστολές της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το 1973 εγκατέλειψε την καριέρα του οικονομολόγου για να αφιερωθεί στο μεγάλο του πάθος τη φωτογραφία και επέστρεψε στο Παρίσι. Δούλεψε αρχικά ως φωτογράφος για αθλητικά γεγονότα και το 1979 εντάχθηκε στο φωτογραφικό πρακτορείο Magnum, από το οποίο αποχώρησε το 1994 ιδρύοντας, μαζί με τη γυναίκα του, το φωτογραφικό πρακτορείο «Amazonas images». Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 συνέλαβε την ιδέα να αναγεννήσει το κατεστραμμένο δάσος δίπλα από το ράντζο της οικογένειάς του στη Βραζιλία, φυτεύοντας 2,5 εκατομμύρια δέντρα. Η επιτυχία του προγράμματος αυτού τον οδήγησε, το 1998, μαζί με τη σύζυγο του να ιδρύσουν το ινστιτούτο «Terra» με αποκλειστικό σκοπό την αναδάσωση και την προστασία του περιβάλλοντος μέσω της σωστής εκπαίδευσηςτων κατοίκων κάθε περιοχής. Το 2001 έγινε πρέσβης καλής θελήσεως της UNESCO.
Ο Σεμπαστιάο Σαλγκάδο την περίοδο 1977 - 1984 ταξίδεψε στην Λατινική Αμερική και το Μεξικό. Καρπός αυτού του ταξιδιού του ήταν η συλλογή φωτογραφιών με τίτλο «Other Americas». Στη συνέχεια πραγματοποίησε ταξίδια κυρίως στην Αφρική, την Ασία αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, παρουσιάζοντας τις φωτογραφικές συλλογές «Σαχέλ», «Workers» (1986 - 1992) και «Migrations and portraits», για το οποίο ταξίδεψε στη Ρουάντα, το Κογκό, την Αιθιοπία και τη Γιουγκοσλαβία, φωτογραφίζοντας τους πληθυσμούς που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν λόγω της φτώχειας και του πολέμου, και το συγκλονιστικό «Africa». Το τελευταίο του έργο είναι το "Genesis", στο οποίο παρουσιάζει φωτογραφίες ζώων, τοπίων αλλά και κοινοτήτων, αποδεικνύοντας ότι, παρά την κυρίαρχη καταστροφολογία, μεγάλο μέρος του κόσμου μας παραμένει αναλλοίωτοαπό τον σύγχρονο πολιτισμό.
Για το έργο του έχει τιμηθεί πολλές φορές, ενώ εκθέσεις των φωτογραφιών τουέχουν πραγματοποιηθεί σε όλο τον κόσμο. Τις χρονιές 1986 και 1988 κέρδισε την διάκριση του «Φωτογράφου της χρονιάς» από το International Center of Photography της Νέας Υόρκης, το 1991 τιμήθηκε με το Grand Prix de la Ville de Paris και το 1998 με το βραβείο του πρίγκιπα της Αστούρια. Έχει επίσης ανακηρυχθεί επίτιμο μέλος της Ακαδημίας των Τεχνών και των Επιστημών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2014 γυρίστηκε τοπροαναφερόμενο ντοκιμαντέρ, που καταπιάνεται με το έργο και τη ζωή του Σαλγκάδο.
Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης έγραψε σχετικά στο ΒΗΜΑ (29/03/2015): «Πώς να αφηγηθείς μέσα σε δύο ώρες την ιστορία ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή φωτογράφους του κόσμου; Τι να πρωτοπείς; Το κυριότερο, τι να πρωτοδείξεις από τη δουλειά ενός ανθρώπου ο οποίος έχει ταξιδέψει σε περισσότερες από 100 χώρες του πλανήτη και από το 1973, όταν άρχισε να ασχολείται επαγγελματικά με τη φωτογραφία, έχει δημιουργήσει σειρές φωτογραφιών που έμειναν στην Ιστορία;» .
Ο Σεμπαστιάο Σαλγκάδο είναι ένας ευαίσθητος άνθρωπος που έθεσε την τέχνη του στην υπηρεσία των απλών ανθρώπων, αυτών που δεν έχουν φωνή, για να δείξει στην «πολιτισμένη» ανθρωπότητα πως πίσω από τη βιτρίνα της ανάπτυξης και της ευμάρειας των δυτικών κοινωνιών κρύβεται η απόλυτη δυστυχία, η φτώχεια, η πείνα, οι αρρώστιες, οι άθλιες συνθήκες ζωής, η στυγνή βία και η φρίκη εκατομμυρίων ανθρώπων και μάλιστα των μικρών παιδιών.«Είδα τον πατέρα μου να βουρκώνει», καθώς τον κινηματογραφούσα, δήλωσε σε συνέντευξή τουο γιος του Χουλιάνο Σαλγκάδο.
Η Ειρήνη Κοντογεωργίου έγραψε για τον Σαλγκάδο στο ένθετο περιοδικό «ΕΠΤΑ» της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ (Κυριακή, 19 Μαΐου 2013): «Ο Βραζιλιάνος οικονομολόγος, που άφησε τα διεθνή οικονομικά projects όταν ανακάλυψε το νόημα της ζωής στο σκόπευτρο της φωτογραφικής μηχανής, δεν έπαψε να καταθέτει πολιτικό λόγο μέσα από τα μακρόπνοα, πάντα ασπρόμαυρα, έργα του. Για την πρώτη μεγάλη του έρευνα, τους «Εργάτες» (1993), είχε δουλέψει επτά χρόνια προκειμένου να αποδώσει τις συνθήκες διαβίωσης των χειρωνάκτων εργατών σ' όλο τον κόσμο».
Και η Σταυρούλα Παπασπύρου: «Τα πάντα, λέει, θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά. Θα μπορούσε να μην έχει φύγει ποτέ από τη Βραζιλία, να 'ταν οδηγός τρακτέρ σε φάρμα, να ζούσε σε παραγκούπολη. Θα μπορούσε να 'χει σταδιοδρομήσει ως οικονομολόγος ή να έχει ειδικευτεί σε πορτρέτα διασημοτήτων και να ζει πλουσιοπάροχα. Θα μπορούσε να 'χει μπει κάτω από την ταμπέλα «ο φωτογράφος της απόπειρας δολοφονίας του Ρίγκαν» κι έτσι να αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα. Για τον Σεμπαστιάο Σαλγκάδο το ότι δεν συνέβη τίποτε από τα παραπάνω ήταν «απλώς θέμα τύχης».
Ωστόσο, βλέποντάς τον στο «Αλάτι της γης» του Βέντερς ή διαβάζοντας το φρεσκοτυπωμένο οδοιπορικό του «Από τη γη μου στη Γη» (μτφρ. Κ. Σχινά, εκδ. Στερέωμα), αντιλαμβάνεσαι πως, στο μυαλό του, μεγάλη τύχη σημαίνει και μεγάλη συνέπεια. Αυτή τον ώθησε να απαθανατίσει εικόνες απίστευτης φρίκης και οδύνης, αλλά και απίστευτης ομορφιάς, κι αυτή τον καθιστά πρότυπο στα μάτια όσων εξακολουθούν να ονειρεύονται έναν κόσμο καλύτερο και δικαιότερο. Από τους πιο σημαντικούς –αν όχι ο σημαντικότερος– και πολυβραβευμένους φωτορεπόρτερ της εποχής μας, ο ίδιος ο Σαλγάδο είναι λιγότερο γνωστός από τις μαυρόασπρες, επιβλητικές εικόνες του. Όσο περισσότερα, όμως, μαθαίνεις για κείνον, τόσο οι ελπίδες σου αναπτερώνονται. Ούτε φωτοδημοσιογράφος, ούτε στρατευμένος. Φωτογράφος σκέτο. Έτσι συστήνεται. Σαράντα χρόνια τώρα, από τις «Άλλες Αμερικές» ή το «Χέρι του ανθρώπου» ως το «Έξοδοι» και το «Γένεσις», από τις στρατιές των νεκρών, των μεταναστών, των εργατών, των χρυσοθήρων, ως το ιγκουάνα που θυμίζει οπλισμένο πολεμιστή του Μεσαίωνα, «όλες μου οι φωτογραφίες αντιστοιχούν σε στιγμές που τις έζησα έντονα. Η ζωή, η ζωή μου με ώθησε να τις δημιουργήσω. Γιατί υπήρξε μέσα μου μια οργισμένη παρόρμηση που με έσπρωχνε στον συγκεκριμένο τόπο. Άλλοτε με καθοδηγούσε η ιδεολογία άλλοτε απλώς η περιέργεια...». Ο Σαλγκάδο το ξέρει, καμιά φωτογραφία δεν μπορεί ν' αλλάξει από μόνη της τον κόσμο. Αν όμως συνδυαστεί με κείμενα, ταινίες και με τη δράση ανθρωπιστικών οργανώσεων, γίνεται μέρος ενός ευρύτερου κινήματος καταγγελίας της βίας, του αποκλεισμού, της περιβαλλοντικής καταστροφής».
Σ’ αυτούς τους γκρίζους καιρούς που ζούμε οι άνθρωποι σαν τον Σαλγκάδο είναι αυτοί που μας συγκρατούν για να μην πέσουμε στο απύθμενο πηγάδι της απαισιοδοξίας και της απελπισίας. Είναι αυτοί που μας καλούν να σταθούμε στα πόδια μας και να διεκδικήσουμε μια αξιοπρεπή, καλύτερη ζωή για όλους σε έναν βιώσιμο πλανήτη.
Ο Σαλγκάδο είναι ο συνεχιστής μιας μακριάς αλυσίδας ΑΝΘΡΩΠΩΝ όπως ο Αλβέρτος Σβάιτσερ και ο Ραούλ Φολλερώ, οι οποίοι δεν αρκούνται στα καλά λόγια και στην έκφραση συμπάθειας, αλλά αγωνίζονται στο μέτρο του δυνατού για ν’ αλλάξουν τον κόσμο.
Έγραφε σε μήνυμά του προς τους νέους ο Ραούλ Φολλερώ: «Όσο θα υπάρχει στη γηένας αθώος που θα πεινά, που θα κρυώνει και που θα καταδιώκεται, όσο θα υπάρχει στη γη πείνα που μπορεί να αποφευχθεί ή μια αυθαίρετη φυλακή, ούτε εσείς ,ούτε εγώ έχουμε το δικαίωμα να σιωπάμε ή να αναπαυόμαστε».
Σεμπαστιάο Σαλγκάδο σ’ ευχαριστούμε!