του Δημήτρη Κατσαφάνα
«Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί
όπου και να θολώνει ο νους σας
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»
Τις ημέρες αυτές ο νους μου πήγε και στυλώθηκε στο λόγο του Ελύτη. Αυτό είναι που με παρακίνησε να θυμίσω στον αναγνώστη μου το ποίημα του Σολωμού «Η Ημέρα της Λαμπρής».
Κάποτε το δίδασκα σε δεκαοχτάχρονα παιδιά του εξαταξίου Γυμνασίου. Σήμερα όμως;
Οι ανατροπές είναι ριζικές και ταχύτατες γύρω μας και μέσα μας. Είναι ώρες που αναρωτιέμαι μήπως η ειλικρίνεια μας επιβάλλει να δεχτούμε το ναυάγιο των προσπαθειών μας. Χάσαμε λοιπόν την έσχατη πνευματικότητά μας; Έπειτα, ποιος θα καλύψει την ψυχική χρεία του ανθρώπου, αυτόν τον αιώνιο πόνο της ψυχής του χωρίς τη θετική και υψηλή θρησκεία, που μας πάει πέρα από τους διχασμούς ως αυτοταπείνωση προς το απόλυτο;
Τα πάντα, και τις γιορτές μας, τα διαχειρίζεται η κατανάλωση, η διαφήμιση, το κέρδος. Η ζωή, στο μικρό μας πλανήτη, έγινε παράλογη, καταστροφική και χωρίς ελπίδα.
Η πνευματικότητα, για την οποία μιλώ εδώ, είναι η πρωτόπλαστη φύτρα της ψυχής που βγαίνει στο φως με το ανθοκλάδι της γλώσσας του Σολωμού.
Η Ημέρα της Λαμπρής
Η Ημέρα της Λαμπρής του Δ. Σολωμού έχει βαθύτατο ηθικό και θρησκευτικό νόημα. Πρόκειται για απόσπασμα από ένα ατέλειωτο έργο του ποιητή μας «ο Λάμπρος». Ο Λάμπρος, το κεντρικό πρόσωπο του έργου, με συντριβή καρδιάς για τις πολλές ενοχές του, μετανοημένος και με άκρα ταπείνωση βρίσκεται τη νύχτα του Πάσχα στην Εκκλησία για να βρει παρηγοριά μέσα στην άκρα απελπισία του. Στην Εκκλησία προσφέρει την αποτυχία του στη ζωή, τις βάναυσες πράξεις που τον βαρύνουν. Προσφέρει την αμαρτία του. Το βίωμα της μετάνοιας τον οδηγεί στην Εκκλησία.
Από την άποψη αυτή είναι πολύ ορθό αυτό που έγραψε ο G. Regaldi, ιταλός ποιητής. Στην όλη σκηνοθεσία του έργου αυτού, ο Λάμπρος τοποθετήθηκε από τον ποιητή, ώστε το ξύπνημα της ένοχης συνείδησης να γίνει τη νύχτα του Πάσχα, εκδηλούμενο «μέσα στους θρησκευτικούς συμβολισμούς, γιατί έτσι παίρνει μεγαλύτερη ζωντάνια και τρομερότητα παρά παρουσιαζόμενο μέσα στις αίθουσες ενός ανακτόρου». Και για να το ειπούμε διαφορετικά, όσο πιο τραγική είναι η κατάσταση του ανθρώπου για τα βάναυσα ολισθήματά του, τόσο μεγαλύτερη είναι η φανέρωση της αγάπης του Θεού και η βεβαιότητα της Εκκλησίας, ο θρίαμβος της Θείας Χάρης, το χάρισμα ζωής.
Η γλώσσα του λάμπει μέσα σ’ ένα κόσμο ομορφιάς και αλήθειας. «Η λέξη είναι ζεστή από το αίσθημα», για να θυμηθώ εδώ ένα λόγο του Ν. Τωμαδάκη, πανεπιστημιακού μου δασκάλου, «όμως δεν είναι αίσθημα η ίδια, ευρίσκεται στενά συνδεδεμένη με τη σαφήνεια του αρχαίου λόγου. Ο ποιητής δεν γράφει για να γράψει, δεν παίζει με τα σχήματα, με τις φράσεις, με τις παρηχήσεις. Ο λόγος του αναβλύζει φορτισμένος με το αίσθημα».
