Το Αρχοντικό Ματάλα, κτίσμα του 1870, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα νεοκλασικά κτίρια της πόλης της Σπάρτης. Έχει χαρακτηρισθεί ως «έργο τέχνης» και ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία». Οι παλιοί Σπαρτιάτες το αποτυπώνουν στις παιδικές τους μνήμες ως καφενείο, αφού, το πάλαι, λειτουργούσε στο ισόγειο το περίφημο «καφενείο Ματάλα». Τα νεώτερα χρόνια, αποτελεί καμάρι του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Εφοδιασμού Μεταφορών (ΚΕΕΜ), που εδρεύει στη Σπάρτη, μιας και λειτουργεί ως Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Σπάρτης (ΛΑΦΣ). Σε όλες του τις εκδοχές, το κτιριακό συγκρότημα, τραβά την προσοχή του διαβάτη, είτε ντόπιου είτε επισκέπτη, με το επιβλητικό παρουσιαστικό του και τις αισθητικές δονήσεις μιας αλλοτινής εποχής, που εκπέμπει. Αποτελώντας έτσι μοναδικό τοπόσημο του λόφου της Ευαγγελίστριας.
Από το 2017 πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί παράγοντες είχαν αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, ώστε το Αρχοντικό Ματάλα, να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό εργαλείο και να «αποκατασταθεί» κατά έναν τρόπο. Χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες που κουράζουν, σημειώνουμε πως το έργο εν τέλει, όντως εντάχθηχε σε πρόγραμμα χρηματοδότησης. Η διαγωνιστική διαδικασία ανέδειξε και τον ανάδοχο του έργου «Αποκατάσταση ιστορικού διατηρητέου νεοκλασικού κτιρίου Αρχοντικό Ματάλα (Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Σπάρτης)». Μάλιστα τους τελευταίους μήνες είχαν τοποθετηθεί σκαλωσιές και ειδικό πλέγμα περιμετρικά του κτιρίου και όλα έδειχναν ότι εκτελούνταν εργασίες. Φαίνεται όμως πως ο καιρός περνούσε και το έργο δεν τελείωνε. Ωστόσο, κάτι κινούνταν. Αλλά αυτό το «κάτι» δεν ήταν αρκετό.
Ώσπου την ωραία Δευτέρα που μας πέρασε (3/6), εμβρόντητοι δημότες, αντίκρυσαν το … συνεργείο επί του πεδίου, να μαζεύει το προστατευτικό πλέγμα, να αφαιρεί τις σκαλωσιές και να αποχωρεί…
Πράξη διάλυσης στο έργο
Παρότι η εταιρεία «ΔΟΜΗΚΑΤ» αποχωρεί από το έργο, δικαιούχος του οποίου είναι η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων, Τεχνικών Έργων Δυτ. Ελλάδος, Πελοποννήσου και Νοτ. Ιουνίου, πληροφορίες αναφέρουν πως εξελίσσεται διαδικασία ανάληψης του έργου από επόμενο εργολάβο, βάσει του διαγωνισμού.
Η Υπηρεσία βρίσκεται στο στάδιο σύνταξης της Πράξης Διάλυσης της σύμβασης με τον εν ενεργεία ανάδοχο. Το αμέσως επόμενο διάστημα προχωρά στην έκδοσή της. Στη συνέχεια θα προβεί σε κλήση τού επόμενου ανάδοχου -όπως αποτυπώθηκε από τη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης- ώστε αυτός να υποβάλει τα απαραίτητα δικαιολογητικά, να τρέξουν οι διαδικασίες και να αναλάβει αυτός τη συνέχιση του έργου. Μάλιστα, η «Νεωτέρων Μνημείων», έως τις 30 Ιουνίου, θα υποβάλει το τροποποιημένο Τεχνικό Δελτίο της Πράξης στην αρμόδια Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης (ΕΥΔ) Προγράμματος «Πελοπόννησος», προς έγκριση.
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Πληροφορίες του «Λακωνικού Τύπου» περιγράφουν πως η σύμβαση με τον ανάδοχο υπεγράφη στις 5 Μαΐου 2023. Η αρχική προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου ήταν η 5η Νοεμβρίου 2023. Ύστερα, δόθηκε παράταση εκτέλεσής του στον εργολάβο, έως τις 21 Φεβρουαρίου 2024. Και στη συνέχεια δόθηκε οριακή προθεσμία εκτέλεσης έως τις 21 Μαΐου 2024. Το έργο ωστόσο δεν ολοκληρώθηκε. Σημειώνεται, πως τέλος της Πράξης είχε οριστεί η 30η Ιουνίου 2024.
Εν κατακλείδι και σύμφωνα με τους όρους της διαγωνιστικής διαδικασίας, ο επόμενος μειοδότης θα κληθεί να συνεχίσει και να ολοκληρώσει το έργο της αποκατάστασης του Αρχοντικού Ματάλα. Αρμοδίως, εκπέμπεται αισιοδοξία πως η διαδικασία θα ολοκληρωθεί ομαλά, ερωτηματικό ωστόσο αποτελεί το πόσο χρονοβόρα θα μπορούσε να αποδειχτεί αυτή. Τέλος, κίνδυνος απένταξης τού έργου δεν παρουσιάζεται.
Χρηματοδότηση και
αντικείμενο του έργου
Το έργο είχε ενταχθεί αρχικά στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) «Πελοπόννησος 2014-2020», στις 10 Ιουλίου 2019, με δαπάνη 402.637 ευρώ. Στη συνέχεια, πέρασε στο ΠΕΠ 2021-2027, στις 3 Αυγούστου 2023, με δαπάνη 319.058,14 ευρώ.
Το φυσικό αντικείμενο της Πράξης «Αποκατάσταση ιστορικού διατηρητέου νεοκλασικού κτιρίου Αρχοντικό Ματάλα (Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Σπάρτης)» αναφέρει: «Το διατηρητέο κτίριο αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, υπόγειο, ισόγειο και όροφο, σε σχήμα “Γ”, με πρόσοψη επί των οδών Λεωνιδίου και Λυκούργου. Στεγάζεται σε οικόπεδο 939 τ.μ. και διαθέτει τετράριχτη κεραμοσκεπή, με σημαντικά μάλιστα νεοκλασικά, αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία.»
Σημειώνεται πως το ανώγειο χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Δημοσθένη Παρ. Ματάλα, το δε ισόγειο λειτούργησε ως καφενείο, το περίφημο καφενείο Ματάλα. Ανήκει στην ιδιοκτησία του Ταμείου Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ) και σε αυτό λειτουργεί η Λέσχη Αξιωματικών Σπάρτης.
Αντικείμενο της πράξης, αποτελεί η αρχιτεκτονική, μoρφολογική, στερεωτική αποκατάσταση του περιβλήματος του Διατηρητέου Μνημείου, καθώς και εσωτερικές επεμβάσεις που συνδέονται με την προστασία του μνημείου. Στο πλαίσιο της αποκατάστασης, προβλέπονται οι παρακάτω επεμβάσεις:
-Αποξηλώσεις των κατασκευών ξένων προς τον χαρακτήρα του κτιρίου (καλώδια, προβολείς, μηχανολογικά εξαρτήματα του μαγειρείου κλπ)
-Προστασία των επιχρισμάτων του υπογείου
-Αντιμετώπιση των υγρασιών δώματος αρχικού κτιρίου και εξώστη-σφράγιση αρμού του κεραμοσκεπούς εξώστη της προσθήκης
-Αποκατάσταση των χώρων υγιεινής των οπλιτών
-Αποκατάσταση των χώρων υγιεινής ισογείου και ορόφου
-Αποκατάσταση φθαρμένων επιχρισμάτων εσωτερικά και όπου απαιτείται και εξωτερικά του κτιρίου
-Επιμελημένη αποκατάσταση των τραβηχτών επιχρισμάτων στις κορνίζες, γείσα κλπ.
-Αντικατάσταση όλων των εξωτερικών κουφωμάτων και κάποιων εσωτερικών
-Τοπικές επισκευές μαρμάρινων βαθμίδων
-Αντικατάσταση εξωτερικής μεταλλικής κυκλικής κλίμακας
–Καθαρισμός των λιθοδομών και των μαρμάρινων στοιχείων των όψεων (μαρμάρινοι εξώστες, μαρμαροποδιές, στηθαία, δάπεδα κλπ)
-Κατασκευή νέας ψευδοροφής στο χώρο του κυλικείου
-Έλεγχος των κεραμιδιών της υπάρχουσας στέγης. Μερική αποκατάσταση κεραμιδιών, όπου απαιτηθεί
-Τοποθέτηση υδρορροών στον εξώστη
-Απομάκρυνση του γραφείου στον χώρο του δευτερεύοντος κλιμακοστασίου με σκοπό την απελευθέρωση της καθόδου. Νέα κατασκευή γραφείου με χωρίσματα γυψοσανίδας στη θέση του βεστιαρίου στον όροφο. Περιλαμβάνεται η τοποθέτηση θύρας και παραθύρου
-Χρωματισμοί εξωτερικοί επί επιχρισμάτων
-Χρωματισμοί εσωτερικών χώρων επί επιχρισμάτων σε τοίχους και οροφές υπογείου (γυμναστήριο-χώροι υγιεινής- θάλαμος οπλιτών), δευτερεύοντος κλιμακοστασίου, μαγειρείου)
-Χρωματισμοί εσωτερικοί και εξωτερικοί κουφωμάτων, κιγκλιδωμάτων
-Μηχανολογικές-ηλεκτρικές επεμβάσεις στον χώρο του μαγειρείου, στο σύστημα ψύξης του ισογείου και στον χώρο του λεβητοστασίου
-Κατασκευή couranglaise για τον εξαερισμό του λεβητοστασίου.»
Παραδοτέα
Για τους λάτρεις των λεπτομερειών, ας αναφερθούν και τα Παραδοτέα της Πράξης: «Το Αρχοντικό Ματάλα στερεωμένο, αποκατεστημένο και λειτουργικό, υλοποιώντας το σύνολο των αναφερομένων στην Τεχνική Περιγραφή εργασιών».
