Περί τις αρχές Δεκεμβρίου αναμένεται να ανακοινωθεί το ποσοστό αύξησης που θα λάβουν οι συνταξιούχοι για το 2025, ενώ η καταβολή των αναπροσαρμοσμένων συντάξεων πρόκειται να γίνει προς το τέλος του μήνα, με την πληρωμή της σύνταξης Ιανουαρίου.
Το ύψος της αύξησης υπολογίζεται ότι θα αγγίξει το 2,5%, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και επιβεβαίωσε ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου. Αναφερόμενος στο ύψος της αύξησης, ο Π. Τσακλόγλου διευκρίνισε: «Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για εύρος 2,2%-2,5%. Αν λάβουμε υπόψη τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την ανάπτυξη του ΑΕΠ και τον πληθωρισμό, το ποσοστό φαίνεται ότι θα αγγίξει το ανώτατο όριο».
Σε ό,τι αφορά στην εκκαθάριση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης, ο υφυπουργός επεσήμανε πως καταγράφεται σημαντική μείωση στο στοκ των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων. Πιο λεπτομερώς, οι εκκρεμείς ληξιπρόθεσμες επικουρικές συντάξεις στον ΕΦΚΑ υπολογίζονται σε 32.500, ενώ οι «ανοιχτές» συντάξεις ανέρχονται σε περίπου 19.500. Περαιτέρω, ο Π. Τσακλόγου επανέλαβε τη δέσμευση της κυβέρνησης για ταχύτερη απονομή των συντάξεων.
Η «χαρτογράφηση» των συντάξεων
Στο μεταξύ, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία ειδικής έρευνας που διεξήγαγε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) για τις συντάξεις και τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Ο πληθυσμός-στόχος τής έρευνας ήταν τα άτομα ηλικίας 50 έως 74 ετών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το μεγαλύτερο ποσοστό (65,8%) των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών δεν λαμβάνει καθόλου σύνταξη. Το ποσοστό των ατόμων που παίρνουν εθνική σύνταξη γήρατος εκτιμάται σε 31,2%, το ποσοστό των ατόμων που λαμβάνουν επαγγελματική ή ιδιωτική σύνταξη είναι πολύ χαμηλό (0,4%), ενώ το ποσοστό των αναπηρικών συντάξεων ανέρχεται σε 2,5%. Τα άτομα στα οποία χορηγείται σύνταξη γήρατος και εξακολουθούν να εργάζονται αποτελούν το 1,8% του συνόλου των απασχολουμένων.
Τα άτομα που είναι εκτός εργατικού δυναμικού, δηλαδή τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, και τα οποία εισπράττουν σύνταξη γήρατος, αποτελούν το 58% του συνόλου των ατόμων εκτός εργατικού δυναμικού.
Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με το φύλο και την ηλικία. Μέχρι την ηλικία των 54 ετών το ποσοστό που λαμβάνει σύνταξη είναι πολύ χαμηλό (κάτω του 5%) και αυξάνεται με παρόμοιο τρόπο και για τα δύο φύλα μέχρι την ηλικία των 60 ετών. Μετά τα 60, το ποσοστό των ατόμων που παίρνει σύνταξη είναι σημαντικά μεγαλύτερο για τους άνδρες έναντι των γυναικών, και στην ηλικία των 74 ετών ανέρχεται στο 90,1% για τους άνδρες και στο 63,7% για τις γυναίκες.
Ανάλογες διαφορές ως προς το ποσοστό συνταξιοδότησης καταγράφονται με βάση το εκπαιδευτικό επίπεδο και την ηλικία. Παρατηρείται ότι, όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης, τόσο υψηλότερο είναι και το ποσοστό των ατόμων που λαμβάνουν σύνταξη, κάτι που συμβαίνει σε όλες τις ηλικίες. Στην ηλικία των 74 ετών τα ποσοστά συνταξιοδότησης διαμορφώνονται σε 69,3% για τα άτομα κατώτερης εκπαίδευσης, σε 78,9% για τα άτομα μέσης εκπαίδευσης και σε 92,1% για τα άτομα ανώτερης εκπαίδευσης.
Μόλις «πατάνε» τα 60
στην Πελοπόννησο
Διαφορές παρατηρούνται και στη μέση ηλικία συνταξιοδότησης κατά περιφέρεια. Η μικρότερη ηλικία συνταξιοδότησης παρατηρείται στην Περιφέρεια Αττικής (58-58,4) και οι μεγαλύτερες στις Περιφέρειες Κρήτης, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων, όπου οι κάτοικοι βγαίνουν στη σύνταξη με μέσο όρο τα 60,2 έτη και άνω.
Η Περιφέρεια Πελοποννήσου βρίσκεται ένα «σκαλί» πιο κάτω στη σχετική κλίμακα, καθώς αποτυπώνεται ότι οι πολίτες κάνουν χρήση τού δικαιώματος που κατοχυρώνουν, σε μέση ηλικία μεταξύ 59,8 και 60,1 ετών, σε ένα εύρος που προσεγγίζει τον εθνικό μέσο όρο. Φυσικά, υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις ανά επιμέρους περιοχές και νομούς. Στην ίδια βαθμίδα εντάσσονται και οι Περιφέρειες Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα.
Πιο «νέοι» (59,3-59,7 έτη) αποχωρίζονται την αγορά εργασίας οι κάτοικοι Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου και Ανατολικού Αιγαίου. Τέλος, μεταξύ 58,5 και 59,2 ετών αρχίζουν να λαμβάνουν σύνταξη οι κάτοικοι σε Στερεά Ελλάδα και Εύβοια.
Μέση ηλικία έναρξης
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η μέση ηλικία κατά την οποία ξεκίνησε η λήψη σύνταξης γήρατος για τα άτομα ηλικίας 50-74 ετών ήταν τα 58,6 έτη. Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι λίγο μεγαλύτερη για τους άνδρες (58,9) σε σύγκριση με τις γυναίκες (58,2). Μεγαλύτερες διαφορές εμφανίζονται στα άτομα διαφορετικού εκπαιδευτικού επιπέδου και συγκεκριμένα, η μέση ηλικία συνταξιοδότησης για τα άτομα κατώτερης εκπαίδευσης είναι 60,7, ενώ για τα άτομα μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης είναι αντίστοιχα 57,1 και 57,3 έτη.
Αναφορικά με τη μέση ηλικία συνταξιοδότησης, ανάλογα με το επάγγελμα της τελευταίας εργασίας, παρατηρείται ότι αυτή κυμαίνεται από τα 59 έτη για τους τεχνικούς και ασκούντες συναφή επαγγέλματα έως τα 65,6 έτη για τους ειδικευμένους γεωργούς, κτηνοτρόφους, δασοκόμους και αλιείς.
Λήψη μειωμένης σύνταξης
Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που δηλώνουν ότι έλαβαν μειωμένη σύνταξη γήρατος, ανέρχεται σε 11,6%. Παρατηρούνται σημαντικές διαφορές και ως προς το φύλο και ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδο. Το χαμηλότερο ποσοστό των ατόμων παρατηρείται στους άνδρες κατώτερης εκπαίδευσης (5,6%) και το υψηλότερο (22,8%) στις γυναίκες μέσης εκπαίδευσης.
Κατάσταση απασχόλησης
Την ίδια στιγμή, 7 στα 10 άτομα ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος σταμάτησαν να εργάζονται όταν συνταξιοδοτήθηκαν, ποσοστό 71,9%, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό, 23,9% δεν εργαζόταν ήδη πριν αρχίσει να λαμβάνει σύνταξη. Μικρά ποσοστά καταγράφονται για τα άτομα που είτε συνέχισαν να εργάζονται χωρίς ή με αλλαγές είτε επέστρεψαν στην αγορά εργασίας κάποια στιγμή αργότερα (1,7%, 2,6% και 0,6%, αντίστοιχα).
Ως βασικότερος λόγος που τα άτομα ηλικίας 50 έως 74 ετών, τα οποία λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, σταμάτησαν να εργάζονται δηλώνεται η προτίμηση να σταματήσουν να δουλεύουν από τη στιγμή που κατοχυρώθηκε το δικαίωμα σύνταξης (77,3%). Ακόμα, ένα σημαντικό ποσοστό 15% δηλώνει ότι υποχρεώθηκε να σταματήσει λόγω ορίου ηλικίας. Παρατηρείται ότι οι λόγοι αποχώρησης από την αγορά εργασίας δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών –με εξαίρεση την περίπτωση της φροντίδας άλλων ατόμων που δηλώνεται ως λόγος συχνότερα από τις γυναίκες (3,7%).
Ο κύριος λόγος επιστροφής ή παραμονής στην αγορά εργασίας, των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, ήταν οικονομικός –είτε επειδή υπήρχε ανάγκη (32,9%) είτε επειδή συνέφερε οικονομικά (14%). Από τα στοιχεία προκύπτει ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ποσοστά ανδρών και γυναικών είναι παρόμοια.
Ενέργειες για κατοχύρωση
συνταξιοδοτικού δικαιώματος
Περαιτέρω, από τα στοιχεία τής έρευνας προκύπτει ότι τα άτομα ηλικίας 50-74 ετών που δεν λαμβάνουν ούτε σύνταξη γήρατος ούτε επαγγελματική σύνταξη, παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ό,τι αφορά την προσπάθεια κατοχύρωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Η πλειονότητα (91%) των ανδρών προσπαθεί να κατοχυρώσει δικαίωμα σύνταξης, κυρίως μέσω ασφάλισης σε δημόσιο φορέα.
Αντίθετα, ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών (43%), δεν κάνει καμία σχετική ενέργεια. Επίσης, παρατηρείται ότι το ποσοστό των ατόμων που επιδιώκουν σύνταξη μόνο μέσω ιδιωτικής/επαγγελματικής ασφάλισης είναι μη σημαντικό (1,5% για τους άνδρες και 1,3% για τις γυναίκες).
Όσον αφορά στην προσπάθεια για κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος συγκριτικά με την κατάσταση απασχόλησης και τη λήψη σύνταξης, για το σύνολο των ατόμων ηλικίας 50 έως 74 ετών, παρατηρείται ότι το 31,6% παίρνει σύνταξη, εκ των οποίων όμως ποσοστό 0,8% εξακολουθεί να εργάζεται, και ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 42,4% δεν παίρνει σύνταξη και εξακολουθεί να εργάζεται προσπαθώντας να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Παρατηρείται δε, ότι στην ηλικιακή ομάδα 50-54 ετών το μεγαλύτερο ποσοστό εργάζεται για να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, και το ποσοστό αυτό σταδιακά μειώνεται. Αντίθετα, το ποσοστό των ατόμων που δεν εργάζονται και λαμβάνουν σύνταξη στην ηλικιακή ομάδα 50-54 είναι πολύ χαμηλό και αυξάνεται συνεχώς μέχρι την ηλικία των 74 ετών, καθώς περισσότερα άτομα κατοχυρώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Για τις λοιπές περιπτώσεις δεν παρατηρείται σημαντική μεταβολή των ποσοστών, στις διάφορες ηλικιακές ομάδες.
