Σε νέα πρόωρη αποπληρωμή μνημονιακών δανείων, ύψους 5,287 δισ. ευρώ, προχώρησε χθες (15/12) η Ελλάδα, μετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Η κίνηση βασίζεται στο ισχυρό «μαξιλάρι» ρευστότητας, που έχει φτάσει τα 44,8 δισ. ευρώ, αλλά και στα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία για το 2025 εκτιμώνται στο 3,8% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών διαδραματίζει και ο πληθωρισμός, ο οποίος ενισχύει τα έσοδα από ΦΠΑ και συμβάλλει στη βελτίωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ.
Η νέα αποπληρωμή αφορά δάνεια του Greek Loan Facility (GLF) με κυμαινόμενο επιτόκιο και λήξεις από το 2033 έως το 2041. Εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική πρόωρης απομείωσης του χρέους, με συνολικές αποπληρωμές που ξεπερνούν πλέον τα 15 δισ. ευρώ.
Στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι η πλήρης εξόφληση των διμερών δανείων προς τις χώρες της Ευρωζώνης έως το 2031, δηλαδή δέκα χρόνια νωρίτερα από τον αρχικό σχεδιασμό, εφόσον το επιτρέψουν οι δημοσιονομικές συνθήκες.
Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2024 αποπληρώθηκαν 7,935 δισ. ευρώ, το 2023 5,29 δισ. Ευρώ και το 2022 2,645 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, έχουν αποπληρωθεί πρόωρα 7,9 δισ. ευρώ προς το ΔΝΤ, οδηγώντας σε πλήρη διαγραφή του σχετικού χρέους. Συνολικά, η χώρα έχει αποπληρώσει πρόωρα 29 δισ. ευρώ, εξοικονομώντας άνω των 3,5 δισ. ευρώ σε τόκους. Μόνο από τη νέα αποπληρωμή, το όφελος από τόκους εκτιμάται σε 1,6 δισ. ευρώ.
Στο επίκεντρο της στρατηγικής βρίσκονται και τα δάνεια του EFSF, ύψους 141,8 δισ. ευρώ, με λήξεις έως το 2070 και υψηλό κόστος εξυπηρέτησης. Παράλληλα, από το 2034 ξεκινά η αποπληρωμή των δανείων του ESM, ύψους 61,9 δισ. ευρώ, τα οποία λήγουν έως το 2060.
Πολιτική αντιπαράθεση
Η πρόωρη αποπληρωμή πυροδότησε αντιδράσεις από την αντιπολίτευση. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ–ΠΣ, Νίκος Παππάς, άσκησε κριτική στο πλαίσιο της συζήτησης του προϋπολογισμού, υποστηρίζοντας ότι τα υπερπλεονάσματα δεν επιβάλλονται από ευρωπαϊκούς κανόνες αλλά αποτελούν πολιτική επιλογή της κυβέρνησης.
Όπως ανέφερε, τα 17,3 δισ. ευρώ υπερπλεονασμάτων της τελευταίας τετραετίας στερούν πόρους από μισθούς, συντάξεις, στέγη και την αγορά, ενώ αμφισβήτησε το όφελος της πρόωρης αποπληρωμής, κάνοντας λόγο για απώλεια 4,8 δισ. ευρώ σε όρους παρούσας αξίας.
Δηλώσεις του ΥΠΕΘΟ
Πρόσφατα πάντως ο Όμηρος Τσάπαλος, εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, είχε τονίσει ότι η στρατηγική πρόωρων αποπληρωμών μειώνει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, ενισχύει τη βιωσιμότητά του και συμβάλλει στις αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας.
Επισήμανε, μεταξύ άλλων, τον συναλλαγματικό κίνδυνο από τη διακράτηση διαθεσίμων σε δολάρια, τη χαμηλότερη πραγματική απόδοση των καταθέσεων στην ΤτΕ και το περιορισμένο καθαρό όφελος από τους τόκους της Τράπεζας της Ελλάδος προς το Δημόσιο.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΘΟ, διασφαλίζεται εξοικονόμηση 1,6 δισ. ευρώ σε τόκους για την περίοδο 2026–2041, ενώ συνολικά η χώρα έχει ήδη ελαφρυνθεί κατά 3,5 δισ. ευρώ ετησίως από τόκους.
Προοπτικές και δημόσιο χρέος
Με βάση το προσχέδιο του προϋπολογισμού, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί το 2026 στο 137,6% του ΑΕΠ ή 359 δισ. ευρώ, από 145,4% του ΑΕΠ το 2025. Αντίστοιχα, το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται να υποχωρήσει στα 398 δισ. ευρώ.
Η αποκλιμάκωση αποδίδεται στην αύξηση του ΑΕΠ, στον περιορισμένο νέο δανεισμό και στις διαδοχικές πρόωρες αποπληρωμές.
Δανειακές ανάγκες
Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου για το 2025 καλύφθηκαν μέσω εκδόσεων ομολόγων ύψους 7 δισ. ευρώ, καθώς και επανεκδόσεων 700 εκατ. ευρώ. Οι ετήσιες δαπάνες τόκων παραμένουν σταθερές, στα 6–7 δισ. ευρώ, ενώ για το 2026 οι συνολικές δανειακές ανάγκες δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 8 δισ. ευρώ.
