Ήταν ακριβώς έναν μήνα πριν, στις 18 Νοεμβρίου, όταν η Λεωφόρος Κ. Παλαιολόγου, ο κεντρικός άξονας, η «ραχοκοκαλιά» του εμπορικού κέντρου, της Σπάρτης έδειξε για πρώτη φορά το πολυαναμενόμενο, ανανεωμένο της πρόσωπο. Κι ενώ έχει ήδη ξεκινήσει ο διάλογος για το νέο προωθούμενο -από τη Δημοτική Αρχή- «λίφτινγκ», στον βόρειο και νότιο κλάδο της λεωφόρου αυτή τη φορά, η επάνοδος του κεντρικού τμήματος σε προσπελάσιμες συνθήκες έτυχε του αναμενόμενου σχολιασμού από την τοπική κοινή γνώμη.
Αρχικά, τονίζεται -όπως παρατήρησε και ο δημοτικός σύμβουλος Γιώργος Κουρεμπής στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο Σπάρτης (10/12)-, ότι στο κεντρικό τμήμα «έχει εκτελεστεί μόλις το 30% του έργου ανάπλασης σύμφωνα με όσα προέβλεπε η αρχική μελέτη του ΕΜΠ», καθώς υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις και ουσιώδεις εκκρεμούσες παρεμβάσεις (πχ κακοτεχνίες, σιντριβάνι, διάτρητοι κυβόλιθοι, φωτισμός, υδάτινοι ρύακες, πέργκολες σε πεζοδρόνια, έξυπνα παγκάκια κ.α.). Για το υπόλοιπο περίπου 70% του έργου, λοιπόν, θα πρέπει να γίνει επαναδημοπράτηση του έργου, προκειμένου να ολοκληρωθούν τόσο η μελέτη, όσο και το φυσικό αντικείμενο της παρέμβασης.
Χρειάζεται επίσης να επισημανθεί ότι, οι εργασίες αποκατάστασης της βατότητας και καλλωπισμού στην Παλαιολόγου, που ολοκληρώθηκαν τον περασμένο μήνα, αφορούν σε ένα εμβόλιμο έργο που εκτέλεσε η δημοτική αρχή, με προϋπολογισμό 74.400 ευρώ από πόρους του Δήμου, ώστε να αφαιρεθούν τα πλέγματα.
Όπως ήταν φυσικό, με τα αποκαλυπτήρια των πρώτων αποκατεστημένων κομματιών της πεζοδρόμησης της Παλαιολόγου ήρθαν και οι πρώτες αντιδράσεις των κατοίκων. Μέσα από περισσότερα από 140 σχόλια σε ανάρτηση του «ΛΤ» στο Facebook εκείνη τη μέρα, η τοπική κοινότητα αποκάλυψε τα αισθήματα, τις ανησυχίες και την κριτική της απέναντι σε αυτό που για κάποιους είναι μια σημαντική παρέμβαση, αλλά για άλλους μια παρτίδα με ανοιχτούς λογαριασμούς. Σήμερα, στη μηνιαία «επέτειο» της παράδοσής της και αφού πια… επέζησε και από μια έντονη κακοκαιρία και τη θαυμάσαμε και στολισμένη σαν ένα μικρό «Σανζ Ελιζέ», ας δούμε τι είπαν οι Σπαρτιάτες.
Από την ανάλυση των σχολίων παρουσιάζεται μια εικόνα που μόνο μονοδιάστατη δεν μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε. Υπάρχει σαφής αναγνώριση της αισθητικής ανανέωσης, αρκετοί μιλούν για ένα «καθαρό», αναβαθμισμένο κέντρο, για μια πόλη που αποκτά πιο ανθρώπινες διαστάσεις. Κάποιοι σχολιάζουν πως το πραγματικό «καλό» θα φανεί όταν δυναμώσουν τα νέα δέντρα και η δενδροφύτευση ωριμάσει, καθώς ο χώρος θα γίνει πιο πράσινος, η σκιά πιο πυκνή και η εμπειρία του περιπάτου πιο μαγική από ό,τι δείχνει τώρα.
Σαφώς όμως δεν λείπει και η κριτική: αρκετοί πολίτες εκφράζουν ανησυχίες για τη λειτουργικότητα. Η λιθόστρωση, λένε, μπορεί να μην αντέξει τις έντονες βροχές. Ήδη ακούγονται φωνές που τονίζουν πως «μετά τις πρώτες βροχές θα δείτε φθορές», ενώ η «ολισθηρότητα» κερδίζει το βραβείο λέξης του μήνα. Το θέμα της ασφάλειας επίσης επανέρχεται: υπάρχει αμφιβολία αν οι διαβάσεις και ο φωτισμός θα εξασφαλίσουν ικανοποιητική ορατότητα και υπευθυνότητα απέναντι σε πεζούς και οδηγούς. Μερικά σχόλια σημειώνουν ότι κάποια από τα νέα τμήματα μοιάζουν αποσπασματικά, σαν προσωρινές παρενθέσεις, όχι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο -πράγμα που αληθεύει.
Ας δούμε ένα δείγμα των σχολίων για να μπούμε στο κλίμα:
Θετικές εντυπώσεις:
Αισθητική ανανέωση και προοπτική για το κέντρο
Περίπου το ένα τρίτο των σχολίων (32%) κινήθηκε σε θετικό τόνο. Πολλοί πολίτες χαιρέτισαν την αισθητική αναβάθμιση του δρόμου, κάνοντας λόγο για ένα «όμορφο φωτογραφικά αποτέλεσμα» που δίνει νέα πνοή στο κέντρο της πόλης.
Συχνά αναφερόταν ότι, όταν ωριμάσει η νέα δενδροφύτευση, η συνολική εικόνα θα γίνει ακόμη πιο ελκυστική. Θετικά σχολιάστηκε και η προσπάθεια δημιουργίας ενός πιο ανθρώπινου, περιπατητικού άξονα που θα μπορεί να στηρίξει την τοπική αγορά και τη ζωή στο κέντρο.
Αρνητικές φωνές:
Ανησυχία για βροχές, φθορές και λειτουργικότητα
Περίπου 22% των σχολίων ήταν ξεκάθαρα αρνητικά, με κυριότερη ανησυχία το πώς θα ανταποκριθούν τα υλικά που επιλέχθηκαν στις έντονες βροχοπτώσεις. Αρκετοί πολίτες εξέφρασαν τον φόβο ότι η πεζοδρόμηση μπορεί να παρουσιάσει φθορές ή ολισθηρότητα.
Παράλληλα, αρκετοί στάθηκαν στο θέμα του φωτισμού και στην ασφάλεια των διαβάσεων, σημειώνοντας ότι «δεν φαίνονται επαρκώς» ή ότι το τμήμα που παρουσιάστηκε «δείχνει μικρό σε έκταση σε σχέση με όσα είχαν εξαγγελθεί». Επίσης, εντύπωση προκαλεί ότι δεν υπάρχουν πουθενά παγκάκια, ώστε να μπορεί κανείς να ξαποστάσει και να απολαύσει τον ίσκιο των πλατανιών. Είναι φανερό ότι τους Σπαρτιάτες δεν τους ενδιαφέρει μόνο η αισθητική, θέλουν να γνωρίζουν τον ρόλο που θα παίζει αυτή η αναπλασμένη λεωφόρος στην καθημερινότητά τους. Η αναμονή, άλλωστε, δεν τους κάνει καρτερικούς, αλλά προσεκτικούς.
Ουδέτερα και πραγματολογικά σχόλια
Το 46% των αντιδράσεων ήταν ουδέτερες, συχνά αποτυπώνοντας απλές παρατηρήσεις ή ερωτήματα, όπως:
– αν ο δρόμος θα παραμείνει μονής ή διπλής κατεύθυνσης,
– ποιο θα είναι το τελικό εύρος του πεζόδρομου,
– πώς θα λειτουργήσει η κυκλοφορία όταν ολοκληρωθεί όλο το έργο.
Τα θέματα που συζητήθηκαν περισσότερο
Από την ανάλυση των σχολίων, τα σημαντικότερα μοτίβα που αναδείχθηκαν είναι τα εξής:
- Αισθητική: Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι το αποτέλεσμα είναι οπτικά αναβαθμισμένο.
- Φοίνικες και δενδροφύτευση: Πολλά σχόλια αναφέρονται στους φοίνικες του παρελθόντος και στη σύγκριση με τη νέα εικόνα του δρόμου.
- Ασφάλεια – φωτισμός – διαβάσεις: Συχνές αναφορές σε ανησυχίες για την ορατότητα και την ασφάλεια.
- Αντοχή υλικών στον καιρό: Ίσως η πιο επαναλαμβανόμενη αρνητική παρατήρηση.
- Κυκλοφορία και λειτουργικότητα: Πολλοί ζητούν να μάθουν πώς θα διαμορφωθεί συνολικά η κίνηση οχημάτων και πεζών.
Χαρακτηριστικά σχόλια πολιτών
– «Όμορφο, αλλά μικρό σε απόσταση.»
– «Μετά τις βροχές θα έχει γίνει ρημαδιό.»
– «Μπράβο στη Δημοτική Αρχή, επιτέλους κάτι αλλάζει.»
– «Ο δρόμος που φαίνεται εδώ είναι διπλός;»
– «Όταν μεγαλώσουν τα δέντρα θα δείχνει πολύ καλύτερο.»
Μια πρώτη εικόνα και μια ανοιχτή συζήτηση
Οι πρώτες εντυπώσεις εκείνης της μέρας, λοιπόν, δείχνουν ένα ενδιαφέρον μωσαϊκό απόψεων: Από ενθουσιασμό για την ανανέωση του κέντρου έως επιφυλάξεις για πρακτικά ζητήματα που θα φανούν στην πράξη. Με την παραδοχή ότι μεγάλο μέρος του έργου παραμένει σε εξέλιξη, οι πολίτες της Σπάρτης παρακολουθούν με ενδιαφέρον και κριτική διάθεση τη μεταμόρφωση της ιστορικής λεωφόρου. Καθώς προχωρούν τα επόμενα στάδια, η δημόσια συζήτηση αναμένεται να συνεχιστεί με ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον.
Πέρα από τις πρώτες εντυπώσεις, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το πολιτικό και τεχνικό παρελθόν του έργου: Η ανάπλαση της Παλαιολόγου δεν ξεκίνησε χωρίς εμπόδια. Ο ανάδοχος του έργου κηρύχθηκε έκπτωτος σε μια κρίσιμη φάση, γεγονός που καθυστέρησε τις εργασίες και δημιούργησε έντονες αντιπαραθέσεις στο δημοτικό συμβούλιο. Η διαδικασία μόνο ομαλή δεν ήταν. Το παρασκήνιο γνωστό, δικαστικές διεκδικήσεις, νομικά εμπόδια, αλλά και την ανησυχία ότι η διακοπή των εργασιών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της τελικής παρέμβασης. Παρά τις διαβεβαιώσεις των τεχνικών υπηρεσιών ότι θα δοθεί προτεραιότητα σε ποιοτική ολοκλήρωση, η κήρυξη έκπτωτου αναδόχου αφήνει ένα «στίγμα» εμπιστοσύνης στους πολίτες. Αν το έργο δεν στηριχτεί από αξιόπιστους και σταθερούς φορείς, τα κομμάτια που βλέπουμε σήμερα μπορεί να μην είναι παρά προσωρινά.
Κι όμως, σε αυτό το παιχνίδι αναμονής και δημιουργίας, οι πολίτες δεν έχουν χάσει την ελπίδα τους. Ορισμένοι χαιρετίζουν την πρωτοβουλία, βλέποντας την ανάπλαση ως ευκαιρία να ανανεωθεί η πόλη, να γίνει πιο φιλόξενη, πιο όμορφη, πιο ζωντανή. Άλλοι την αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό: Ζητούν εξασφαλίσεις, θέλουν διαφάνεια, δεν θέλουν ό,τι έγινε και ό,τι θα γίνει να μείνει «στη θεωρία». Το κοινό που έχει ανοίξει αυτή τη συζήτηση, μέσω των σχολίων, δεν είναι παθητικό· είναι ενεργό, απαιτητικό, παρατηρητικό.
Η ανάπλαση δεν είναι απλά έργο υποδομής, αλλά ένα στοίχημα προόδου και εκσυγχρονισμού. Η Παλαιολόγου ήταν πάντα ένας δρόμος με ιστορία, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της πόλης, και τώρα καλείται να γίνει κάτι περισσότερο: ένας άξονας που θα συνδυάζει την παράδοση με το μέλλον. Αν οι κυβόλιθοι «κουμπώσουν» σωστά, αν τα δέντρα μεγαλώσουν όπως πρέπει, αν τα υλικά αντέξουν, τότε αυτός ο δρόμος θα μπορούσε να γίνει μια γέφυρα ανάμεσα στο παλιό και το νέο κι όχι απλά μια ανάμνηση εργασιών που άφησαν ερωτηματικά. Μια περιπέτεια που όλοι ελπίζουν να έχει αίσιο φινάλε.
Στην εξίσωση και τα… άκρα της Παλαιολόγου
Την ίδια στιγμή, στην τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σπάρτης (10/12), ήρθε προς έγκριση η κυκλοφοριακή μελέτη για το έργο «Αστική αναζωογόνηση της πόλης της Σπάρτης - Ανάπλαση Κέντρου Σπάρτης – Βόρειος και Νότιος Κλάδος Οδού Παλαιολόγου-Οδού Λυκούργου». Για το σκέλος της Παλαιολόγου, πρόκειται για το έργο που αφορά τα τμήματα από τη συμβολή της λεωφόρου με τη Βρασίδου ως Θερμοπυλών στα βόρεια, και τη διασταύρωση από Ευαγγελιστρίας έως Όθωνος Αμαλίας στον νότιο τομέα. Παρεμβάσεις προβλέπονται κι επί της Λυκούργου. Περιληπτικά και συνοπτικά, η μελέτη προβλέπει διατήρηση της υφιστάμενης μορφής της (υπόλοιπης) Παλαιολόγου, με τις κεντρικές νησίδες να παραμένουν, αλλά να αναδιαμορφώνονται καταργώντας τα περιμετρικά πεζοδρόμια. Επιπρόσθετα, οι νησίδες επιμηκύνονται σε όλο το μήκος της οδού και διακόπτονται στα σημεία συμβολής με κάθετους δρόμους και διαβάσεις πεζών, ώστε να μην σταθμεύουν τα αυτοκίνητα ανάμεσα σε αυτές. Το αντικείμενο και οι άξονες της προτεινόμενης κυκλοφοριακής μελέτης, που «πέρασε» μόνο με τις ψήφους της Δημοτικής Αρχής, καθώς κι όσα διημείφθησαν στη συνεδρίαση θα παρουσιαστούν σε επόμενο δημοσίευμα του «ΛΤ».
