Μπορεί η πρόσφατη μεταφορά της αφρικανικής σκόνης να «μεταμόρφωσε» για κάποιες ώρες περιοχές της χώρας -μεταξύ των οποίων και η Λακωνία- σε… έρημο Σαχάρα, ωστόσο αυτό το καθ’ υπερβολήν σχήμα λόγου, φαίνεται ότι δεν απέχει και τόσο, ως χαρακτηρισμός τουλάχιστον, από όσα προδιαγράφουν εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας.
Το πιο δυνατό «καμπανάκι» για τις επιπτώσεις του μεταβαλλόμενου κλίματος σε εγχώριο επίπεδο, έκρουσε ο διαπρεπής Καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας και ακαδημαϊκός, Χρήστος Ζερεφός. Σε τοποθέτησή του επανέλαβε την έντονη ανησυχία του για την εικόνα που θα παρουσιάζουν στο -όχι και τόσο μακρινό- μέλλον περιοχές του ηπειρωτικού κορμού της χώρας και ιδίως τα ανατολικά τμήματά του, εξαιτίας της ανομβρίας και λοιπών παραγόντων ξηρασίας.
«Σε κίνδυνο το 40%
των καλλιεργειών»
Όπως τόνισε ο Χρήστος Ζερεφός, μιλώντας στην εκπομπή «Μεγάλη Εικόνα» του Mega, «οι εκτιμήσεις που έχουμε είναι ότι περίπου το 40% της καλλιεργήσιμης γης βρίσκεται σε κίνδυνο. Ξέρουμε ότι σε περιόδους ξηρασίας ήταν περίοδοι που είχαμε έλλειμμα σίτου. Βλέπετε την μικρή παγετώδη περίοδο που ήταν από το 1400 μέχρι το 1850 και παλιές ξηρασίες όπως αυτή που αδυνάτισε τις πολύχρυσες Μυκήνες. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός στηρίχθηκε στην ευρωστία την οικονομική που είχαν πουλώντας το λάδι.
Υπήρχε μια μεγάλη περίοδος ξηρασίας και οδηγηθήκαμε στο να εξασθενίσει η δύναμη των Μυκηνών και να κατέβουν οι Δωριείς. Η κοινωνία γράφτηκε με περιβαλλοντικές καταστροφές. Η διαφορά είναι ότι τότε η ξηρασία οφειλόταν σε ανωμαλίες του κλίματος και διήρκησε 30 χρόνια».
«Η Λακωνία και όλη η ακτογραμμή από Κόρινθο
μέχρι Σπάρτη είναι ήδη ημι-ερημική»
Η συνέχεια της δήλωσης του διεθνής αναγνωρισμένου Καθηγητή προκαλεί «κόμπο στον λαιμό», περιγράφοντας ένα ζοφερό σκηνικό που βάζει κατάκεντρα στο κάδρο τη Λακωνία: «Τώρα αυτά που βλέπουμε είναι για να μείνουν πολλές δεκαετίες. Βλέπουμε την ανατολική Ελλάδα να δέχεται λιγότερες βροχές και τα υπόγεια νερά που έχουμε στην ανατολική Ελλάδα να έχουν υποχωρήσει αφάνταστα. Και από την καλλιέργεια και από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η Λακωνία και όλη αυτή η ακτογραμμή από την Κόρινθο μέχρι τη Σπάρτη είναι ήδη ημι-ερημική», υπογράμμισε ο πεπειραμένος Καθηγητής με τις δεκάδες εκατοντάδες μελέτες και δημοσιεύσεις.
Συγκλίνει και
η Ακαδημία Αθηνών
Την επικράτηση δυσμενών συνθηκών τα επόμενα χρόνια στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, απόρροια της κλιματικής αλλαγής, έχει εκτιμήσει και η Ακαδημία Αθηνών, που είχε εκδώσει πριν δύο χρόνια σχετικό σύγγραμμα με τίτλο «Υδροκλιματικά, βιοκλιματικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Πελοποννήσου». Σύμφωνα με την Ακαδημία, «καθίσταται σαφές ότι κατά τις επερχόμενες δεκαετίες η Περιφέρεια Πελοποννήσου θα είναι ευάλωτη στις συνέπειες που θα επιφέρουν η αύξηση της θερμοκρασίας, η μείωση των βροχοπτώσεων, καθώς και η αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων κλιματικών καταστάσεων, όπως οι καύσωνες, οι ξηρασίες, οι ακραία έντονες βροχοπτώσεις και οι ημέρες με ακραίο κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς που θα προκύψουν ως αποτέλεσμα της εξελισσόμενης ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής». Ακόμα, στο πόνημα συνάγεται συμπέρασμα ότι «ο κίνδυνος της ερημοποίησης που διαφαίνεται ιδιαίτερα μεγάλος στο μέλλον, ιδιαίτερα στα ανατολικά τμήματα της Περιφέρειας Πελοποννήσου και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον και τους βασικότερους τομείς της οικονομίας και της ζωής του τόπου, όπως στα υδατικά αποθέματα και τη βιοποικιλότητα, την υγεία του πληθυσμού, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, τον τουρισμό, τη συζήτηση ενέργειας και τη βιομηχανία. Δυστυχώς, κίνδυνο διατρέχουν και τα μνημεία της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς».
Ημίξηρες συνθήκες
στο νότιο τμήμα της Λακωνίας
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι, όταν γίνεται λόγος για ερημοποίηση δεν εννοούνται συνθήκες αφρικανικής ερήμου, όπως σχηματικά αναφέρεται συχνά. Ερημοποίηση σημαίνει υποβάθμιση των εδαφών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να εξαντλείται η γονιμότητά τους. «Η παραγωγική γη υποβαθμίζεται και σταδιακά μετατρέπεται σε αφιλόξενη για την αναπτυσσόμενη βλάστηση, δημιουργώντας έτσι κηλίδες απογυμνωμένων περιοχών με την εμφάνιση του μητρικού πετρώματος στην επιφάνεια», είχε εξηγήσει σε προγενέστερη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» ο Χρήστος Ζερεφός.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον ίδιο, το κλίμα στην Ελλάδα τείνει να γίνει πιο ξηρό. «Το μετρήσαμε συγκεκριμένα στην Πελοπόννησο, που ολοκληρώσαμε τη μελέτη του δείκτη ξηρότητας. Όπως φάνηκε, την περίοδο αναφοράς 1971-2000 το μεγαλύτερο μέρος της Περιφέρειας Πελοποννήσου κατατάσσεται στο υγρό κλίμα, με εξαίρεση τα παραθαλάσσια τμήματα του Αργολικού, του Σαρωνικού και του Λακωνικού Κόλπου, που κατατάσσονται στο ξηρό υπο-υγρό κλίμα. Με βάση τις προσομοιώσεις των κλιματικών μοντέλων η κατάσταση αναμένεται να χειροτερέψει σημαντικά στο μέλλον», υποστήριζε το 2022 ο Καθηγητής. Συμπλήρωνε τότε στην ίδια παρέμβαση, ότι τις τελευταίες δεκαετίες του 21ου αιώνα (2071-2100), τόσο με το σενάριο μετριασμού όσο και με το πιο δυσμενές σενάριο, οι μεταβολές αναμένονται δραματικές: ημίξηρες κλιματικά συνθήκες προβλέπεται να επικρατήσουν στο σύνολο σχεδόν της Κορινθίας και της Αργολίδας, με εξαίρεση τα πιο ορεινά τμήματά τους, στα ανατολικά τμήματα της Αρκαδίας, στο νότιο τμήμα της Λακωνίας και το εσωτερικό του Μεσσηνιακού Κόλπου.
Ανάχωμα με έργα,
γεωργία και εκσυγχρονισμό
Η θωράκιση με τα εγγειοβελτιωτικά έργα και τις παρατηρήσεις της εκτενούς μελέτης του Περιφερειακού Σχεδίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) της Περιφέρειας Πελοποννήσου, θα μπορούσε να αποτελέσει αμυντική δικλείδα ενάντια στις δυστοπικές προβλέψεις.
Όπως περιγράφεται σε σχετικό έγγραφο της Ακαδημίας Αθηνών, «η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει ήδη αναπτύξει μηχανισμούς ανάδρασης των επιπτώσεων της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής σε όλους αυτούς τους τομείς που ενδιαφέρουν την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία της. Η έμφαση βέβαια είναι στον αγροτικό τομέα, αλλά δίδεται επίσης έμφαση και στον τουρισμό, ο οποίος αναμένεται ότι θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην Περιφέρεια. Τόσο τα αγροτικά προϊόντα, όσο και ο τουρισμός θα πρέπει να εκσυγχρονισθούν από πλευράς υποδομών και εφαρμογής σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων για την αύξηση της απόδοσης στη γεωργία και στην επιχειρηματικότητα». Περαιτέρω, «ο προγραμματισμός της μελέτης του Περιφερειακού Σχεδίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, μετά την πλήρη απολιγνιτοποίηση των πεδίων της ΔΕΗ, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με τις σημαντικές ικανότητες και δυνατότητες που παρέχει η παράδοση της Πελοποννήσου. Συγκεκριμένα, οι νέες θέσεις εργασίας που θα διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο και το ακαθάριστο προϊόν της Περιφέρειας, θα πρέπει να στοχεύουν και στις σύγχρονες μεθόδους γεωργικής παραγωγής αλλά και στον τουρισμό. Σε ό,τι αφορά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε θέματα υψηλής τεχνολογίας, αυτές δεν μπορούν να αποτελέσουν λύσεις για το εγγύς μέλλον», διατείνονται οι συντάκτες του σχετικού πορίσματος.
