Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται άνοδος της τουριστικής κίνησης στη χώρα μας και παράταση της αντίστοιχης περιόδου, σε σχέση με το παρελθόν. Βασικό πόλο έλξης για τους επισκέπτες στην Ελλάδα, αναμφισβήτητα αποτελούν οι αρχαιολογικοί χώροι και τα κατά τόπους αξιοθέατα. Παρόλα αυτά, «ο αρχαιολογικός χώρος Πελλάνας Λακωνίας, παραμένει ουσιαστικά αναξιοποίητος και κλειστός, αναγκάζοντας τους επισκέπτες να γυρίσουν πίσω δυσαρεστημένοι», τονίζει σε παρέμβασή του ο πρόεδρος του Συνδέσμου των εν Αττική Γεωργιτσιάνων Λακεδαίμονος, δικηγόρος-συνταγματολόγος Χρήστος Ηλ. Τσίχλης.
Όπως παρατηρεί ο ίδιος, «οι αρχαιολογικοί χώροι ελκύουν και τους φιλότεχνους, οι οποίοι μεταβαίνουν σε αυτά με κάθε ευκαιρία, όπως παρατηρούμε από τα αποτελέσματα της έρευνας κίνησης μουσείων και αρχαιολογικών χώρων της ΕΛΣΤΑΤ, τα οποία δημοσιεύονται κάθε μήνα καταγράφοντας -μέχρι στιγμής- αύξηση της επισκεψιμότητας». Αρχαιολογικοί χώροι, που -όπως θεωρεί ο Χρ. Τσίχλης- «θα έπρεπε να αποτελούν έναν από τους βασικούς άξονες της αειφόρου ανάπτυξης του τόπου, βρίσκονται χωρίς προστασία και στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς περίφραξη και σήμανση. Έτσι αφημένα στη λήθη καταστρέφονται και ρημάζουν. Μαζί τους, καταστρέφεται και η ιστορία». Υπό αυτό το φάσμα, «διαχρονικό είναι το ερώτημα γιατί παραμένει ουσιαστικά αναξιοποίητη μία σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη όπως της Πελλάνας Λακωνίας και αντίθετα αξιοποιούνται κάποια αρχαιολογικά ευρήματα ήσσονος σημασίας ανά την επικράτεια».
Στο κάδρο ευθυνών το ΥΠΠΟ
Ο πρόεδρος Γεωργιτσιάνων διερωτάται δε, «γιατί κάποιοι υπεύθυνοι διαχρονικά εμποδίζουν την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, την προσέλκυση τουριστών και την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσω της ουσιαστικής αξιοποίησης των αρχαιολογικών ευρημάτων στην Πελλάνα; Γιατί κάποιοι αφήνουν να διαγραφεί η ιστορία της χώρας μας; Γιατί το Υπουργείο Πολιτισμού διαχρονικά δεν εξασφαλίζει την στοχευμένη χρηματοδότηση της ανάδειξης και αξιοποίησης της Αρχαίας Πελλάνας, σε αντίθεση με άλλες περιοχές;»
Ο αρχαιολογικός χώρος Πελλάνας Λακωνίας, πλησίον του αυτοκινητόδρομου Λεύκτρο - Σπάρτη, παραμένει αναξιοποίητος, παρά την σπουδαιότητα του, τις αλλεπάλληλες έρευνες ειδικών και τα διαχρονικά δημοσιεύματα. «Κάποιοι μιλούν για διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις μεταξύ αρχαιολόγων, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί την εγκατάλειψη και μελλοντική καταστροφή μίας σπουδαίας ανακάλυψης», τονίζει ο Χρ. Τσίχλης.
Υπογραμμίζει ότι «η διαχρονική στασιμότητα - εγκατάλειψη, η έλλειψη χρηματοδότησης και αναγνώρισης από το Υπουργείο Πολιτισμού, στερεί από όλους τους “Βόρειους Δήμους” της Λακωνίας, τουρίστες και επισκέπτες (αναγκαίους για την τοπική οικονομία) και από την Ελλάδα έναν θησαυρό πολιτισμού. Δυστυχώς, σήμερα η έλλειψη πόρων και η αδιαφορία ή αδυναμία της Πολιτείας και του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού να αναδείξουν, να συντηρούν και να κρατούν ανοιχτούς αρχαιολογικούς χώρους με ιδιαίτερη σημασία για τις περιοχές που τους φιλοξενούν, οδηγεί ουσιαστικά στην απαξίωσή τους, στην διαγραφή της ιστορίας της χώρας μας και στην απογοήτευση των λιγοστών επισκεπτών».
Εκτιμάται πως η αξιοποίηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Πελλάνας θα συμβάλει στην ανάπτυξη της εγκαταλελειμμένης περιοχής των βορείων δήμων, στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, στην προβολή και τη σημαντική αύξηση επισκεπτών - τουριστών.
Πρώτα απ’ όλα, υποστηρίζει ο κ. Τσίχλης, «απαιτείται η έγκριση στοχευμένης γενναίας πίστωσης και χρηματοδότησης από το Υπουργείο Πολιτισμού για την Αρχαία Πελλάνα και η αναγνώριση της αρχαιολογικής ανακάλυψης. Πολλοί ζητούν την τοποθέτηση υπαλλήλου μία ημέρα την εβδομάδα, ο οποίος θα ανοίγει και θα κλείνει τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, σε συγκεκριμένες ώρες και, το διάστημα αυτό, θα μπορούν να διενεργούνται επισκέψεις και εκδρομές».
«Ξεπάγωμα» ανασκαφών
και κατάλληλες υποδομές
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Συνδέσμου Γεωργιτσιάνων, «θα πρέπει να ξεκινήσουν οι απαλλοτριώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού, με σκοπό την συνέχιση των ανασκαφών.
Μείζονος σημασίας είναι η παρουσία πινακίδων για την ιστορία του αρχαιολογικού χώρου στον οποίο βρισκόμαστε. Οι πινακίδες αυτές περιγράφουν την ιστορία και την πορεία, ανά τις εποχές, κάθε αρχαιολογικού συγκροτήματος, μνημείου ή αρχαιολογικού ευρήματος. Μαθαίνουμε το πότε ανακαλύφθηκε, πότε δημιουργήθηκε, από ποιον, υπό ποιες συνθήκες, και άλλα πολλά. Δε θα μπορούσε κανείς να παραβλέψει, σύμφωνα με τα δεδομένα της σημερινής κοινωνίας, την ανάγκη για την πρόβλεψη κατάλληλων υποδομών, ώστε να γίνεται εφικτή η πρόσβαση ΑμΕΑ στους αρχαιολογικούς χώρους. Απαραίτητο είναι φυσικά στους αρχαιολογικούς χώρους, να υπάρχουν παγκάκια κάτω από σκιερά σημεία, ώστε να δροσίζονται τα παιδιά, καθώς και όλων των ηλικιών οι επισκέπτες, όταν κουράζονται ύστερα από πολύωρο περπάτημα κάτω από την υψηλή θερμοκρασία του ήλιου, την οποία η χώρα μας δεν στερείται καθόλου, σε συνδυασμό με χημικές τουαλέτες», τονίζει μεταξύ άλλων ο πρόεδρος Γεωργιτσιάνων.
22 χρόνια στην αφάνεια
και αγώνας χωρίς αντίκρισμα
Όπως υπενθυμίζει ο Χρ. Τσίχλης, το 2002 η επίσημη Πολιτεία κατέχωσε με 200 τόνους χαλίκι -και όχι άμμου- βασιλικό τάφο μεγάλης αρχαιολογικής αξίας, που είχε ανακαλυφθεί στην Πελλάνα από τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο. Κατά πολλούς, η ποσότητα χαλικιού, προκάλεσε ρήγματα στα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.
Ο επίτιμος έφορος Αρχαιοτήτων Θεόδωρος Σπυρόπουλος, ξεκίνησε ανασκαφές σ’ έναν αρκετά καλοδιατηρημένο βασιλικό τάφο δίπλα από τους άλλους, που είχε ανακαλύψει πριν αρκετά χρόνια, στη θέση «Πελεκυτή» στην ανατολική πλευρά του Μυκηναϊκού νεκροταφείου. «Όταν έφθασε στην είσοδο του τάφου, διαπίστωσε έκπληκτος πως αριστερά και δεξιά των τειχών του μεγάλου διαδρόμου υπήρχαν άλλοι δυο τεράστιοι τάφοι, οι οποίοι ήταν προφανώς ασύλητοι, διότι καλύπτονταν από τις πλάκες που τους είχαν σκεπάσει», λέει ο κ. Τσίχλης. Έκτοτε, κατά τον ίδιο, «οι κάτοικοι των Βορείων Δήμων, οι τοπικοί φορείς, ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, ο καθηγητής Σταύρος Μαχαίρας, βουλευτές και ο ιδιοκτήτης του ακινήτου- ακτιβιστής Νικόλαος Μπακής, αγωνίζονται διαχρονικά για την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας και την γενναία κρατική χρηματοδότηση για την στοχευμένη συνέχιση των ανασκαφών. Το ΔΣ του Συνδέσμου των εν Αττική Γεωργιτσιάνων Λακεδαίμονος έχει υποβάλει συνολικά 8 αναφορές για το ζήτημα της μη αξιοποίησης του αρχαιολογικού χώρου». Πέραν των άλλων προσπαθειών, τον Αύγουστο του 2017, «το ΔΣ του Συνδέσμου των εν Αττική Γεωργιτσιάνων Λακεδαίμονος διοργάνωσε εκδήλωση στην επάνω πλατεία Γεωργιτσίου (με θέα την Πελλάνα), με ομιλητή τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο, την αρχαιολόγο Λιάνα Σουβαλτζή, συντονιστή τον δημοσιογράφο Ηλία Μπόνο, συνδιοργανωτή τον ακτιβιστή Νικόλαο Μπακή, τοπικούς φορείς και πλήθος κόσμου». Το ίδιο έτος, επισημαίνει ο Χρ. Τσίχλης, «καταθέσαμε μηνυτήρια αναφορά ενώπιον του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου».
Οι προτάσεις
Οι διεκδικήσεις που καταθέτει ο Χρ. Τσίχλης είναι:
«- Να συνεχιστούν οι ανασκαφές και οι απαλλοτριώσεις ακινήτων με σκοπό τις στοχευμένες ανασκαφές.
- Να είναι ανοικτός ο χώρος τα πρωινά Σαββατοκύριακου, κατόπιν συνεννόησης των αρμόδιων φορέων και προσπέρασης της κλασικής γραφειοκρατίας.
- Να κατασκευαστούν ενημερωτικές πινακίδες διαφόρων μεγεθών σε συνεργασία και με την καθοδήγηση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που θα τοποθετηθούν εκτός και εντός του αρχαιολογικού χώρου. Οι πινακίδες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές τόσο για την τοπική κοινωνία, όσο και για τους επισκέπτες, με σκοπό να προβληθεί ο ιστορικός πλούτος της περιοχής, να τονωθεί το ενδιαφέρον γι’ αυτήν και να αναδειχθεί ο χώρος.
- Να τοποθετηθεί σωστή περίφραξη για την προστασία του σημαντικού αυτού χώρου.
- Να δημιουργηθεί ένας χώρος στην Πελλάνα, τοποθέτησης προτομής του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης και τοποθέτηση τυχόν ευρημάτων, που θα είναι εύκολα προσβάσιμος και επισκέψιμος».
Κατά τον Χρ. Τσίχλη, «η προσπάθεια αυτή αποτελεί ένα μεγάλο βήμα στον μακροχρόνιο αγώνα, που διεξάγεται για τη μελέτη και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου».
Θέσεις που συγκλίνουν στο μεγαλείο
και την ανάγκη «αναγέννησης»
Ο Χρ. Τσίχλης υπενθυμίζει την πεποίθηση του διακεκριμένου ανασκαφέα της Πελλάνας, που έφερε στο «φως» τα μνημειώδη ευρήματα: «Ο Καθηγητής Αρχαιολογίας, Θεόδωρος Σπυρόπουλος, είναι βέβαιος ότι η μυκηναϊκή Σπάρτη ήταν ακριβώς στη θέση της Πελλάνας και όχι στη θέση της σημερινής Σπάρτης και ότι εκεί φιλοξενήθηκαν ο Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορα, ο Πεισίστρατος, όταν πήγαν στη Σπάρτη για να μάθουν τι απέγινε ο Οδυσσέας. Τη βεβαιότητα αυτή στηρίζει στο γεγονός ότι στη θέση αυτή υπάρχουν τα τέσσερα στοιχεία που, κατά τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, Τζέρεμι Ράτερ, πρέπει να συντρέχουν απαραιτήτως για να χαρακτηρισθεί μια περιοχή κέντρο μυκηναϊκού πολιτισμού: 1) Ακρόπολη επί υψώματος προστατευμένη με κυκλώπειο τείχος, 2) βασιλικό νεκροταφείο με βασιλικούς τάφους παρόμοιους με τους θολωτούς τάφους των Μυκηνών και της Πύλου, αλλά και άλλους κυβωτιόσχημους τάφους, 3) υπόγειο υδραγωγείο που να εφοδιάζει την ακρόπολη με νερό σε περίπτωση πολιορκίας και 4) μέγαρο όπως αυτό που περιγράφεται από τον Όμηρο και άλλες εγκαταστάσεις για να λειτουργεί το όλο συγκρότημα ως διοικητικό κέντρο. Κατά τον κ. Σπυρόπουλο, και τα τέσσερα αυτά στοιχεία υπάρχουν στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, δεδομένου δε ότι πουθενά αλλού στη Λακωνία δεν υπάρχουν παρόμοιοι τάφοι, δεν μπορεί να ήταν αλλού η πρωτεύουσα του μυκηναϊκού βασιλείου της Λακωνίας. Εκτός από τα στοιχεία αυτά, υπάρχουν και επιπλέον άλλα από τα οποία αποδεικνύεται ότι, χίλια χρόνια πριν από την εγκατάσταση των Αχαιών Μυκηναίων, είχε αναπτυχθεί εκεί ο πολιτισμός των Μινύων, οι εγκαταστάσεις του οποίου προσείλκυσαν την εγκατάσταση και των Αχαιών».
Ο κ. Τσίχλης αναμοχλεύει και όσα είχε αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο του, ο Λάκωνας πρώην υπουργός, Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, που υποστήριζε ότι: «Η ανακάλυψη αυτή έχει αποσπάσει θετικά σχόλια από τη διεθνή κοινότητα. Και γνωρίζω ακόμη ότι στην Ελλάδα ανθούν οι αντιζηλίες και οι μικροανταγωνισμοί. Έτσι άλλωστε δεν συνέβη με τον Μανόλη Ανδρόνικο με την ανακάλυψή του για τον τάφο του Φιλίππου; Έγινε αντικείμενο έντονης αμφισβήτησης και χρειάστηκε πολύς χρόνος και μεγάλη προσωπική προσπάθεια για να αρθούν οι επιφυλάξεις -και όχι μόνον- που είχε διατυπώσει η πλειονότητα των ομοτέχνων του. Είναι όμως ιστορικά βεβαιωμένο ότι ο Μενέλαος ήταν υπαρκτό πρόσωπο, υπήρξε βασιλιάς, και είχε κατά συνέπεια ανάκτορο αντάξιό του. Είναι ακόμη προφανές ότι το ανάκτορο θα έπρεπε να ήταν χτισμένο στην πρωτεύουσα του κράτους. Ποια ήταν όμως η πρωτεύουσα του κράτους του Μενελάου;».
Ο πρόεδρος των Γεωργιτσιάνων παραθέτει και πρόσφατη δήλωση του νυν υπουργού Υγείας και αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Άδωνις Γεωργιάδη, σε τηλεοπτική εκπομπή: «Έχω ξεναγηθεί πολλές φορές στην Πελλάνα από τον κ. Σπυρόπουλο και έχω διοργανώσει ο ίδιος εκδρομές με αρκετό κόσμο. Η Πελλάνα είναι μία πολύ σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη μεγάλης ιστορικής αξίας, που αξίζει να διασωθεί και να αναδειχθεί. Τα έως τώρα ευρήματα, πιστοποιούν ότι αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός χώρος».
