Η Μονεμβασία ετοιμάζεται να υποδεχθεί ξανά ένα από τα πιο πολύτιμα κειμήλιά της: τον Χρυσόβουλο Λόγο του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’. Μέσα από μια πρωτοβουλία που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, ο Σύλλογος των Απανταχού Μονεμβασιτών «Η Παναγία η Χρυσαφίτισσα» πέτυχε την έγκριση για τη λήψη ψηφιακής αντιγραφής του ιστορικού εγγράφου, με σκοπό τη δημιουργία ενός πιστού αντιγράφου που θα κοσμήσει το Αρχαιολογικό Μουσείο Μονεμβασίας.
Ο Χρυσόβουλος Λόγος του 1301 μ.Χ. δεν είναι απλώς ένα ιστορικό έγγραφο· αποτελεί σύμβολο των προνομίων που ανέδειξαν τη Μονεμβασία σε οικονομικά ισχυρή πόλη της εποχής και μια ζωντανή γέφυρα με το ένδοξο παρελθόν της. Η επιστροφή του, έστω με τη μορφή πιστού αντιγράφου, είναι μια στιγμή υπερηφάνειας για τους Μονεμβασίτες και αναδεικνύει τη σημασία της διατήρησης της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Η πρωτοβουλία που έφερε τον Χρυσόβουλο Λόγο πίσω
Η έμπνευση για αυτή την πρωτοβουλία προέκυψε από τον πανηγυρικό λόγο του Ομότιμου Καθηγητή ΕΚΠΑ Δημήτριου Ανδριτσάκη, κατά τον εορτασμό των 200 χρόνων από την απελευθέρωση της Μονεμβασίας στις 23 Ιουλίου 2021. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού, κας Λίνας Μενδώνη, ο κ. Ανδριτσάκης πρότεινε όπως η Μονεμβασία αποκτήσει, ως εθνικό αντίδωρο, ένα πιστό αντίγραφο του Χρυσόβουλου.
Με την υποστήριξη των συμπατριωτών, του καθηγητή Δημήτριου Ανδριτσάκη και του Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ Αντώνη Σγαρδέλη, ο Σύλλογος απέστειλε επιστολές τόσο προς την Υπουργό Πολιτισμού όσο και προς τη Διοίκηση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Το αποτέλεσμα ήταν η έγκριση της ψηφιακής λήψης, ώστε να δημιουργηθεί το πιστό αντίγραφο σε περγαμηνή, που θα εκτεθεί σε περίοπτη θέση στο Μουσείο Μονεμβασίας.
Ο σύλλογος εκφράζει θερμές ευχαριστίες στους κ. Ανδριτσάκη και Σγαρδέλη για τη σημαντική τους συμβολή, ενώ εκφράζει εσαεί ευγνωμοσύνη προς την Υπουργό Πολιτισμού και τη Διοίκηση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.
Ένα ανεκτίμητο κειμήλιο
Ο Χρυσόβουλος Λόγος έχει διαστάσεις 195 × 26,5 εκ. και αποτελείται από τέσσερα επικολλημένα φύλλα περγαμηνής. Εκδόθηκε από τον Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο (1282-1328) για να επικυρώσει και να επαυξήσει ορισμένα προνόμια που είχε παραχωρήσει στο μητροπολίτη Μονεμβασίας Νικόλαο (1283-1325). Στην αρχή του εγγράφου υπάρχει μικρογραφία με τον αυτοκράτορα να παραδίδει το χρυσόβουλο στον Χριστό, ενώ στο τέλος υπάρχει ιδιόχειρη επιγραφή του αυτοκράτορα με κόκκινη μελάνη.
Το έγγραφο, αν και προέρχεται από τη Μονεμβασία, είχε μεταφερθεί στα Κύθηρα ήδη από τον 18ο αιώνα και το 1903 δωρήθηκε στη Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία από τον επίσκοπο Κυθήρων Ευθύμιο Καββαθά. Οι χρυσόβουλοι λόγοι ήταν αυτοκρατορικά έγγραφα παραχώρησης προνομίων και φέρουν χρυσή βούλα (σφραγίδα). Από τα σωζόμενα βυζαντινά χρυσόβουλα, ελάχιστα κοσμούνται με μικρογραφία του αυτοκράτορα που τα εξέδωσε, καθιστώντας το έγγραφο της Μονεμβασίας μοναδικό και ανεκτίμητο.
