Αγγελική Δαλαμάγκα
Το τελευταίο διάστημα στην επικαιρότητα βρίσκεται η βία, με αφορμή το μεγάλο κύμα αποκαλύψεων και καταγγελιών από θύματα που αποφάσισαν να σπάσουν τη σιωπή τους και να μιλήσουν για κακοποιητικές συμπεριφορές.
Θύμα μπορεί να είναι ο καθένας. Συμβαίνει μέσα σε όλες τις διαπροσωπικές σχέσεις, οικογενειακές, επαγγελματικές, φιλικές και ερωτικές, αλλά μπορεί να διαπραχθεί και από ξένους και αφορά όλες τις ηλικίες και όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Στον απόηχο της φετινής παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, ο «Λακωνικός Τύπος», συνομίλησε με την υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα.
Παρότι οι πλέον γνωστές μορφές βίας είναι η σωματική και η σεξουαλική, η βία δεν έχει μόνο αυτές τις μορφές. Υφίσταται με πολλά πρόσωπα. Οι αναγνωρισμένες μορφές βίας είναι η σωματική, η σεξουαλική, η λεκτική, η ψυχολογική, η πολιτιστική και πνευματική βία, η χρηματοοικονομική, η εργασιακή.
Η υφυπουργός κ. Μαρία Συρεγγέλα μιλά για την ενδυνάμωση των γυναικών, την προστασία της διαφορετικότητας και τις δράσεις της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Το κίνημα του #metoo έδωσε τη δυνατότητα σε χιλιάδες γυναίκες να καταγγείλουν περιστατικά βίας. Η συζήτηση έχει επιτέλους ανοίξει και στη χώρα μας. Από τη Βουλή έχουν ήδη ψηφιστεί διατάξεις για την αντιμετώπιση φαινομένων παρενόχλησης στους χώρους εργασίας. Τι ακριβώς προβλέπουν και πως θα αντιμετωπίζονται ανάλογα περιστατικά και από εργοδότες;
Η εξειδίκευση της υποχρέωσης των επιχειρήσεων να καταρτίζουν πολιτική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία προβλέπεται σε σχετική απόφαση που υπέγραψε πρόσφατα ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, σε εφαρμογή του νόμου 4808/2021 για την Προστασία της Εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 20 άτομα υποχρεούνται να υιοθετούν και να δημοσιοποιούν στον χώρο εργασίας πολιτική για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής στοιχεία: εκτίμηση των κινδύνων βίας και παρενόχλησης, μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών (όπως προγραμματισμός των βαρδιών, καθοδήγηση και υποστήριξη στα θύματα βίας και παρενόχλησης, τακτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων κ.ά.), ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού για τις διαδικασίες υποβολής και διαχείρισης των καταγγελιών, πληροφόρηση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εργαζομένων και του εργοδότη σε περίπτωση περιστατικού βίας ή παρενόχλησης, καθώς και για τα στοιχεία των αρμοδίων διοικητικών αρχών, στις οποίες έχει δικαίωμα να προσφύγει το θιγόμενο πρόσωπο (Επιθεώρηση Εργασίας, Συνήγορος του Πολίτη).
Ποιες είναι οι δράσεις της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για το επόμενο διάστημα;
Η πιο πρόσφατη δράση έγινε με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών την 25η Νοεμβρίου, όπου με κεντρικό μήνυμα «Λέξεις μαχαίρια», όπου τρέξαμε όλο το μήνα Νοέμβριο καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το μήνυμα «Λέξεις μαχαίρια» της καμπάνιας δόθηκε για να ευαισθητοποιήσει τις γυναίκες θύματα βίας, αλλά και το συγγενικό και ευρύτερο περιβάλλον τους, θέλοντας να τις προτρέψει να καλέσουν στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 ή να απευθυνθούν σε ένα από τα 43 συμβουλευτικά κέντρα που υπάρχουν σε όλη τη χώρα, για να λάβουν δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής, νομικής και εργασιακής στήριξης. Την ίδια μέρα, 25η Νοεμβρίου, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων διοργάνωσε και μία συναυλία συμβολικού χαρακτήρα με τη Ρένα Μόρφη στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, που θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες, οργανώνεται γύρω από τέσσερις άξονες προτεραιότητας: 1) Πρόληψη και καταπολέμηση έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, 2) Ισότιμη συμμετοχή γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων/ ηγετικούς ρόλους, 3) Ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, 4) Ενσωμάτωση διάστασης φύλου σε τομεακές πολιτικές. Για πρώτη φορά, περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι στόχοι και δράσεις από όλα τα Υπουργεία για την καταπολέμηση των ανισοτήτων των φύλων και του φαινομένου της βίας τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό χώρο, ενώ παράλληλα προωθείται, η ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις δημόσιες πολιτικές.
Θεωρείτε πως η ελληνική κοινωνία είναι ανοιχτή στη διαφορετικότητα ή μόνο κατ’ ευφημισμό υποστηρίζουμε τις ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, γενετήσιου προσανατολισμού;
Η αποδοχή της διαφορετικότητας και οι ίσες ευκαιρίες είναι αναγκαία προϋπόθεση για να δημιουργήσουμε μία κοινωνία δημοκρατίας και ισότητας. Όσον αφορά στην εργασία, γνωρίζουμε ότι δυστυχώς στην Ελλάδα η συμμετοχή ομάδων που υφίστανται διακρίσεις (γυναίκες, μετανάστες, άτομα με αναπηρία) στην αγορά εργασίας είναι εξαιρετικά χαμηλή. Είμαστε εδώ όμως για να εργαστούμε και να ανατρέψουμε όλοι και όλες μαζί κάθε στερεότυπο. Ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι και το πρόγραμμα Diversity Awareness, ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα που θα υλοποιήσουμε για εργοδότες και εργαζόμενους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις διάφορες διαστάσεις και οφέλη της διαφορετικότητας.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στις εργαζόμενες γυναίκες είναι ένα ζήτημα που αφορά ολόκληρη την οικονομία, καθώς η υποεκπροσώπησή τους στις επιχειρήσεις δημιουργεί έλλειψη σε άκρως απαραίτητες δεξιότητες, στην ηγεσία και τους πόρους. Υπάρχουν από πλευράς υπουργείου Εργασίας επιπλέον κίνητρα ώστε οι εργοδότες να επιλέγουν τις γυναίκες στο εργασιακό δυναμικό τους;
Για την Κυβέρνησή μας το ζήτημα της ενδυνάμωσης των γυναικών είναι βασική προτεραιότητα. Γιατί πιστεύουμε ότι χωρίς την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ανάπτυξη, πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη και πραγματική δημοκρατία.
Και ήδη, η αποτελεσματικότητα των επιλογών και των πολιτικών μας άρχισε να αναγνωρίζεται. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων μας επαίνεσε για το νομοθέτημα υπέρ της ενίσχυσης της θέσης των γυναικών στα οικονομικά κέντρα λήψης που διασφαλίζει υποχρεωτικά τη συμμετοχή και εκπροσώπηση και των δύο φύλων στα Δ.Σ. των εισηγμένων εταιρειών στο Χ.Α σε ποσοστό 25% ανά φύλο.
Η πανδημία έπληξε την παγκόσμια αγορά εργασίας και ιδίως τις γυναίκες, ωστόσο, η ελληνική πολιτεία ήταν στο πλευρό όλων και υλοποίησε το μεγαλύτερο και μαζικότερο πρόγραμμα στήριξης εργαζομένων και ανέργων που έχει υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια.
Η δημιουργία του Κέντρου Καινοτομίας για Γυναίκες, η απονομή Σήματος Ισότητας στις επιχειρήσεις, το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς», που θα εφαρμοστεί αρχικά πιλοτικά και αφορά κυρίως στη φύλαξη βρεφών ηλικίας από 2 μηνών έως 2,5 ετών, είναι μερικές από τις δράσεις που υλοποιεί το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με σκοπό τη στήριξη της γυναικείας εργασίας και επιχειρηματικότητας. Στο πλαίσιο της προώθησης της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και επαγγελματικής ζωής, το υπουργείο θα δημιουργήσει επίσης μονάδες παιδικής φροντίδας για βρέφη των εργαζομένων, ηλικίας 6 μηνών έως 2,5 ετών, εντός των μεγάλων επιχειρήσεων. Με το νέο εργασιακό νόμο Ν.4808/2020 θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά άδεια πατρότητας και συμπληρώθηκε το νομοθετικό πλαίσιο των γονικών αδειών και των λοιπών διευκολύνσεων για γονείς και φροντιστές, καθώς και της προστασίας από την απόλυση των γονέων που κάνουν χρήση των αδειών και διευκολύνσεων για την ανατροφή των παιδιών τους.
Στόχος όλων αυτών των μέτρων που προωθούμε είναι από τη μια μεριά να βοηθήσουμε τους γονείς να συμμετέχουν ισότιμα στις υποχρεώσεις της οικογένειας. Έτσι, οι εργαζόμενες γυναίκες δεν θα χρειάζεται να απαντήσουν στο δίλημμα «εργασία ή οικογένεια» και θα συμμετέχουν ενεργά στην αγορά εργασίας.
Μία εργαζόμενη γυναίκα έχει τις ίδιες ευκαιρίες εξέλιξης με τους άνδρες;
Η πρόοδος που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην ισότητα των φύλων και τη θέση της γυναίκας γενικότερα αλλά και ειδικότερα στην αγορά εργασίας είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, η συζήτηση για την αντιμετώπιση των δύο φύλων στον εργασιακό χώρο και για το εάν εν τέλει δίνονται οι ίδιες ευκαιρίες στα στελέχη, ανεξαρτήτως φύλου, παραμένει επίκαιρη. Ενώ οι γυναίκες βρίσκονται στην ισχυρότερη θέση που είχαν ποτέ όσον αφορά στην επαγγελματική εξέλιξη και τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας, είναι ακόμα πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν για να μπορούμε να μιλάμε για πραγματικά ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση μεταξύ των δύο φύλων. Σύμφωνα με το World Economic Forum, σε σχετική έκθεση του 2020, αναφέρεται ότι, όσον αφορά στην οικονομική συμμετοχή, με τους ρυθμούς που κινούμαστε, θα χρειαστούν 257 χρόνια για να επιτευχθεί το κλείσιμο του χάσματος των δύο φύλων (σε σύγκριση με τα 202 χρόνια που ανέφερε η αντίστοιχη έκθεση του 2019). Βλέπουμε λοιπόν πως αντί οι ρυθμοί να επιταχύνουν, επιβραδύνονται.
Από την άλλη πλευρά η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στον χώρο εργασίας είναι η μόνη επιλογή για τις επιχειρήσεις που θέλουν να πετύχουν. Είμαι βέβαιη ότι με το πλέγμα πολιτικών και δράσεων του υπουργείου τα αποτελέσματα σύντομα θα φανούν και θα είμαστε σε καλύτερο σημείο σχετικά με το χάσμα των φύλων στην αγορά εργασίας
Δυστυχώς, οι έμφυλες προκαταλήψεις είναι βαθιά ριζωμένες ιδιαίτερα στην επαρχία. Θεωρείτε πως πρέπει να αυξηθούν οι δράσεις ενημέρωσης αναφορικά με τη βία κατά των γυναικών; Πως θα μπορούσαμε να «εκπαιδεύσουμε» καλύτερα τις νεότερες γενιές;
Ακούμε καθημερινά καταγγελίες γυναικών αλλά και ανδρών για βία, παρενόχληση και εξουσιαστικές συμπεριφορές. Και πράγματι, από την έναρξη της πανδημίας παρατηρούμε μια συνεχιζόμενη αυξητική τάση του αριθμού καταγγελλόμενων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Το ερώτημα είναι εύλογο: αυξήθηκε η βία; Η αύξηση αυτή δεν ερμηνεύεται απαραίτητα ως αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, αλλά περισσότερο ως αύξηση των καταγγελιών των θυμάτων τέτοιων περιστατικών στην αστυνομία. Οι γυναίκες άκουσαν, έμαθαν, εμπιστεύτηκαν ότι υπάρχουν δομές, υπάρχουν επιστήμονες, ειδικοί και σήκωσαν το τηλέφωνο για βοήθεια. Οι καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μας για τη γραμμή και το Δίκτυο Δομών, πέτυχαν το σκοπό τους και τα μηνύματα «Σπάσε τη Σιωπή», «Δεν είσαι η μόνη, δεν είσαι μόνη», «Μένουμε σπίτι αλλά δεν μένουμε σιωπηλές» μεταφέρθηκαν σε όλη την Ελλάδα. Η κουλτούρα της σιωπής έσπασε. Και δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η κυβέρνηση διαμόρφωσε το πλαίσιο ώστε τα θύματα να καταγγείλουν τις πράξεις αυτές στη Δικαιοσύνη και η Δικαιοσύνη να δράσει. Γι’ αυτό και το κίνημα #metoo βρήκε πρόσφορο έδαφος και μπόρεσε να αναδειχθεί και στην Ελλάδα.
Να τονίσουμε ωστόσο ότι τα μέτρα και οι δράσεις από μόνα τους δεν είναι επαρκή για να αντιμετωπίσουν ένα κοινωνικό πρόβλημα αιώνων. Απαιτείται εκπαίδευση, ενδυνάμωση της ισότητας των φύλων στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον, αποδοχή της διαφορετικότητας σε επίπεδο οικογενειακών αρχών και κυρίως πολλή συζήτηση με τα παιδιά μας.
