Η καλλιτεχνική σύνθεση κάθε μορφής αποτελεί διαχρονικά μέσο ελεύθερης έκφρασης και διεξόδου, ειδικά σε μια εποχή ετερόκλητων προκλήσεων και ανακατατάξεων. Η μετάβαση από τη θεωρητική προσέγγιση στο τεχνικό σκέλος, εμπεριέχει την ιδιομορφία της αποτύπωσης κι εκεί έγκειται η έμπνευση και οι ικανότητες του δημιουργού. Το «σμίλευμα» της ύλης σε συνάρτηση με την ιστορία-πολιτισμό, αντανακλούν το εγχείρημα διάσωσης και ανάδειξης της παρακαταθήκης ενός τόπου.

Ο Σπαρτιάτης γλύπτης, Δημοσθένης Τζανάκος, στη μέχρι σήμερα σύντομη αλλά αξιοπρόσεκτη καριέρα του, έχει φανερώσει συνεπή δείγματα γραφής, αρκούντως αντιπροσωπευτικά για τη θέασή του επί της «τρισδιάστατης» καλής τέχνης, όσο και της μετουσίωσης σε έργα. Σε μια ανάπαυλα από την κατεργασία, αφήνοντας για λίγο τα εργαλεία και το «εκμαγείο», ο ανερχόμενος καλλιτέχνης μοιράζεται με τον «ΛΤ», τις απόψεις του για την ιδιοσυγκρασία και τον προορισμό της γλυπτικής. Περιγράφει τις αξίες του έναντι του δίπτυχου τέχνης-ιστορίας, ενώ μιλάει και για τα μνημεία-προτομές σπουδαίων μορφών του τόπου που έχει λαξεύσει και έχει δωρίσει σε φορείς, εν αναμονή της τοποθέτησής τους σε δημόσιους, περίοπτους χώρους.

«Όποιος έχει ανάγκη για δημιουργία, δεν περιμένει κάποια επιφοίτηση»

- Τι σημαίνει για σένα γλυπτική και ποιες εσωτερικές ανάγκες ικανοποιεί;
Γλυπτική είναι η τέχνη των ανθρώπων. Εκεί θα στραφεί ένας λαός όταν αποφασίσει να αφήσει το στίγμα του στο μέλλον. Είναι τα σπασμένα μάρμαρα και οι τσακισμένοι ορείχαλκοι που μαρτυρούν ότι κάποτε υπήρξε ένας πολιτισμός. Ο ψημένος πηλός όταν ξεπερνά την πρακτική του λειτουργία και γίνεται ύμνος στην αισθητική. Είναι η τέχνη της αθανασίας. Είναι ο μόχθος αιώνων.  

Με συγκινεί η ιδέα ότι κάτι που μπορεί να φτιαχτεί σήμερα, θα το δουν και θα βγάλουν τα συμπεράσματα τους άνθρωποι μετά από εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια. Θα σχηματίσουν μια γνώμη για εμάς, κοιτάζοντας ένα οξειδωμένο ειδώλιο. Τα γλυπτά μένουν για να μας θυμίζουν το -κατά- Γκωγκέν «ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και που πάμε».

- Ποιες είναι η επιρροές σου στην τέχνη και από πού αντλείς έμπνευση;
Ως λαός έχουμε μεγάλη παράδοση στη γλυπτική από την αρχαιότητα. Άλλωστε γεμίσαμε τα μουσεία όλου του κόσμου. Θα ήταν ωστόσο ύβρις να πει κανείς ότι επηρεάζεται από τον Πολύκλειτο ή το Λύσιππο, μιας και όλοι οι σπουδαίοι των κλασικών κι ελληνιστικών χρόνων έχουν περάσει στο φάσμα του Θείου. Η γλυπτική όπως την κατανοούμε σήμερα, ξεκινά το 15ο αιώνα με το Μικελάτζελο και –κατά την άποψη μου– κορυφώνεται το 19ο στο Ροντέν. Εκεί μέσα υπάρχουν οι επιρροές και οι αναφορές μου. Ασφαλώς και υπάρχουν σύγχρονοι γλύπτες των οποίων το έργο θαυμάζω και μελετώ, όπως είναι ο Ρον Μούεκ, ο Βαρώτσος και αρκετοί ακόμα. Ωστόσο, επιρροές μπορούν να προκύψουν από παντού. Η έμπνευση αποτελεί παρεξηγημένη έννοια. Νομίζω πως όποιος έχει ανάγκη για δημιουργία, δεν περιμένει κάποια επιφοίτηση, αντ’ αυτού δημιουργεί ο ίδιος τις συνθήκες.

«Η έλλειψη μνημείων στον τόπο μας με καθοδήγησε στη δημιουργία»

- Τι σε ώθησε στη φιλοτέχνηση εμβληματικών μορφών της τοπικής ιστορίας;
Ο τόπος μας έχει πλούσια ιστορία, αρχαία και σύγχρονη. Μια πόλη πρέπει να γνωρίζει, να τιμά και να διαφυλάσσει το παρελθόν της. Την ίδια στιγμή, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κανείς την απουσία μνημείων που αφορούν σημαντικές μορφές του μακρινού και του πρόσφατου παρελθόντος της. Αυτή η έλλειψη ήταν που με καθοδήγησε –αρχικά στη σκέψη, εν τέλει στη δημιουργία. Μάλιστα αυτό σχετίζεται και με την προηγούμενη ερώτηση: κατά κάποιον τρόπο, οι συνθήκες λειτούργησαν και ως μια μορφή έμπνευσης, αυτή τη φορά δια της αντίθεσης, υπό την έννοια ότι η απουσία συγκεκριμένων μνημείων, τα οποία προσωπικά θεωρώ πως θα έπρεπε να υπάρχουν, γέννησε και την ανάγκη υλοποίησής τους.

«Περήφανος για το γλυπτό του Μιχάλη Μαχαίρα»

- Πώς αισθάνθηκες όταν ανέλαβες να σμιλεύσεις την προτομή του αείμνηστου μαέστρου Μιχάλη Μαχαίρα; Περιέγραψε τα συναισθήματά σου κατά την τελετή αποκαλυπτηρίων τον προηγούμενο Νοέμβριο.
Με μεγάλη χαρά και αίσθημα ευθύνης, ανέλαβα το γλυπτό του σημαντικού μαέστρου. Αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος για την εκπόνηση του εν λόγω έργου κι ελπίζω να ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τόσο των παραγγελιοδοτών, όσο και των πολιτών της Σπάρτης.

Αξίζει επιβράβευση στο μουσικό σύλλογο «Ταϋγέτη» για την πρωτοβουλία.

Η τελετή αποκαλυπτηρίων ήταν συγκινητική  και τρανή απόδειξη ότι ο κόσμος της Σπάρτης θέλει και συμμετέχει σε πολιτιστικά δρώμενα, όταν αυτά συμβαίνουν. Αναμένεται η τοποθέτηση τού γλυπτού.

-Ένα από τα αντιπροσωπευτικά σου έργα, που δώρισες στον Δ. Σπάρτης, ήταν και η προτομή του ήρωα γιατρού Χρήστου Καρβούνη. Τι σε ώθησε σε αυτή την πρωτοβουλία για μια μορφή-σύμβολο της νεότερης ιστορίας του τόπου;
Όπως έχω πει και στο παρελθόν, στο πρόσωπο του Καρβούνη συγκλίνουν τα ιδανικά της νεότερης ιστορίας της πόλης μας. Συμβολίζει τον αγώνα, την αυταπάρνηση, την αυτοθυσία. Συμβολίζει τους 118.

«Έχουν περάσει δύο χρόνια από τη δωρεά της προτομής Καρβούνη...»

- Γιατί θεωρείς ότι δεν έχει τοποθετηθεί ακόμα η προτομή Καρβούνη στην Λεωφόρο Κ. Παλαιολόγου, όπως είχες προτείνει; Σε απογοητεύει αυτή η κωλυσιεργία των αρμοδίων;     
Τα αίτια της καθυστέρησης δεν τα γνωρίζω. Πιθανόν, πρόκειται για τυπική γραφειοκρατική δυσλειτουργία. Δυστυχώς ή ευτυχώς το έργο ενός γλύπτη είναι σε άμεση επαφή με τους χειρισμούς της Πολιτείας, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Η συγκεκριμένη προτομή έχει περάσει όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες ως προς την έγκριση καλλιτεχνικής αρτιότητας, την αποδοχή από το Δήμο Σπάρτης, την απόφαση για το σημείο τοποθέτησης, ακόμα και ως προς την επιγραφή της στήλης. Συνεπώς, έχει δρομολογηθεί και ελπίζω πως σύντομα οι αρμόδιοι θα πράξουν τα δέοντα για την επίσπευση της τοποθέτησής της. Από την ημέρα της δωρεάς, μέχρι σήμερα, έχουν περάσει δύο χρόνια.

«Να γίνουν σημεία αναφοράς ο "Σπαρταθλητής" και η "Σπαρτιάτισσα Μάνα"»

- Αν και εκκρεμεί η υπόθεση Καρβούνη, πρόσφατα εξέφρασες την επιθυμία να παραχωρήσεις δύο ακόμα καλλιτεχνήματά σου στον Δ. Σπάρτης: Τη «Μνεία στον Σπαρταθλητή» και την «Ωδή στη Σπαρτιάτισσα Μάνα». Ποιο ήταν το έναυσμα της δημιουργίας και η μέχρι στιγμής ανταπόκριση στην πρόθεσή σου;
Όπως εξηγώ και στη σχετική επιστολή προς το Δήμο Σπάρτης, τα γλυπτά αυτά φτιάχτηκαν «ως συνέχεια της προσπάθειάς μου να αναδείξω την ιστορία της πόλης μέσω της γλυπτικής, και τα οποία, μέσω της δημόσιας έκθεσής τους, θα συμβάλλουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, στη συνειδητοποίηση της διαχρονικότητας συγκεκριμένων ιδανικών που όριζαν τη ζωή του αρχαίου Σπαρτιάτη και στην δημόσια προώθηση της σύγχρονης κουλτούρας της πόλης μας. Οφείλω να τονίσω ότι μέλημά μου είναι όχι μόνο η απαθανάτιση καίριων γεγονότων και ηθογραφικών πλαισίων που διαμόρφωσαν το ιστορικό συγκείμενο προηγούμενων αιώνων, μα πολύ περισσότερο οι αναγωγές που μπορεί να εντοπίσει ο σύγχρονος πολίτης του κόσμου, ανάμεσα σε εκείνη τη συνθήκη και στο σήμερα και η άντληση έμπνευσης και δύναμης από το παρελθόν, ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις του παρόντος και να συμμετάσχει με σθένος στη διαμόρφωση του μέλλοντος».

Θα είναι μέγα ευτύχημα για εμένα και τιμή να έχω συμβάλλει μέσω της προσφοράς μου αυτής, στην  αισθητική αναβάθμιση και τη δημιουργία μνημειακής υπόστασης του δημόσιου χώρου της πόλης μας. Να γίνουν αυτά τα γλυπτά σημεία αναφοράς και συνάντησης.  

Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική και ελπιδοφόρα. Είμαι βέβαιος ότι θα την αφουγκραστούν και οι αρμόδιοι. Αυτά τα έργα –εφόσον τοποθετηθούν– θα μείνουν στην πόλη για αιώνες.

- Εκτός των παραπάνω, ποια θεωρείς τα σημαντικότερα έργα σου ως σήμερα;
  Θα ακουστεί γραφικό αυτό, αλλά το σημαντικότερο έργο είναι πάντα το επόμενο.

«Η διαδικασία της δημιουργίας είναι μια ιεροτελεστία»

- Πόσο δύσκολο είναι να κατεργαστείς το υλικό και να διαπλάσεις μια προτομή ή έναν ανδριάντα; Στο εκμαγείο του εκάστοτε εικονιζόμενου, κατά τη γνώμη σου, πρέπει να αντανακλάται η προσωπική σκοπιά του τεχνίτη, η οπτική του συνόλου ή ένα μείγμα αυτών με κατάλληλες αναλογίες;
Η προσωπική σκοπιά είναι αδύνατο να μην υπάρχει. Η διαδικασία της δημιουργίας είναι μια ιεροτελεστία. Μια επιτέλεση. Όμως το έργο, από τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί, αυτονομείται κατά κάποιον τρόπο, και ως εκ τούτου ανήκει σε αυτούς που θα το βλέπουν κάθε μέρα. Οφείλει λοιπόν ο γλύπτης να συμμερίζεται –μέχρις ενός σημείου– και τη δημόσια αισθητική και όχι μόνο να τη διαμορφώνει, ή ακόμα χειρότερα να την επιβάλλει.

- Οι στόχοι και τα σχέδια σου για το μέλλον. Θέλεις να παραμείνεις στον τόπο σου ή «βλέπεις» ορίζοντες πέρα από τη Σπάρτη, ακόμα και εκτός συνόρων;
Θέλω να παραμείνω στον τόπο μου και για αυτό το επέλεξα. Δε νομίζω ότι με εμποδίζει σε κάτι το να ζω εδώ. Άλλωστε, συνεργάζομαι με αθηναϊκές γκαλερί και κάποια γλυπτά μου έχουν ήδη φύγει κι εκτός συνόρων. Σε κάθε περίπτωση ελπίζω να συνεχίσω να παράγω και να μοιράζομαι.

Ποιος είναι ο Δ. Τζανάκος
O Δημοσθένης Τζανάκος γεννήθηκε το 1992 και μεγάλωσε στη Σπάρτη. Σπούδασε ζωγραφική και σκηνογραφία στη Σχολή Καλλών Τεχνών Φλώρινας, από όπου και αποφοίτησε με άριστα το 2016, με επιβλέποντα καθηγητή τον Γιάννη Ζιώγα.

Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, στην Κουμαντάρειο Πινακοθήκη Σπάρτης, στο Αρχαιολογικό  Μουσείο Πατρών, στον προαύλιο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης, καθώς και σε αθηναϊκές γκαλερί.  

Έργα του εκτίθενται μόνιμα στο Μουσείο Νεότερης Σπάρτης (προτομή του συγγραφέα Δ. Πετσετίδη), στο Regional Museum Celjie στη Σλοβενία (προτομή του ιδρυτή των Διεθνών Παιδικών Αγώνων ICG, Μεθόδιου Κλέμενς) στο Διοικητήριο του ΚΕΕΜ (προτομή του οπλαρχηγού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη). Επίσης, στην πλατεία Βασιλικής (Κουρτσούνα) Λακωνίας (προτομή της Μανιάτισσας Ηρωίδας Ιωάννας Γιατράκου), στο προαύλιο του ΙΝ Κοιμήσεως Θεοτόκου Έλους Λακωνίας (προτομή Άνθιμου Σκαλιστήρη), στη Στέγη Γραμμάτων Κωστής Παλαμάς στην Πάτρα (προτομή της συγγραφέα Ματθίδλη Σεράο), καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.    

Αναμένεται η τοποθέτηση της προτομής του Χρήστου Καρβούνη εκ των 118, στη Λεωφόρο Κ. Παλαιολόγου στη Σπάρτη, καθώς και η εγκατάσταση του γλυπτού του Μιχαήλ Μαχαίρα.

Ο Δημοσθένης Τζανάκος είναι ακόμα μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Από το 2016 διατηρεί εργαστήρι Γλυπτικής στη Σπάρτη, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2018 εργάζεται ως καθηγητής καλλιτεχνικών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Ακολουθούν (έκθεση εικόνων) μερικά ακόμα από τα έργα του Δημοσθένη Τζανάκου