Με έκπληξη κι ενδιαφέρον παρακολούθησα, το τελευταίο χρονικό διάστημα, τις αντιπαραθέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ του Υπουργού Παιδείας κ. Φίλη και των κομμάτων της Αντιπολίτευσης, αλλά και των συνδικαλιστικών εκπροσώπων της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, για το ζήτημα του λεγόμενου Ολοήμερου Σχολείου. Κι αυτό γιατί, ως μαχόμενος Εκπαιδευτικός της τάξης και του μαυροπίνακα επί τρεις δεκαετίες και άνω, έζησα εκ του σύνεγγυς όλη αυτήν την προσπάθεια των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, αρχικά, και της Νέας Δημοκρατίας στη συνέχεια, να μετατρέψουν (;) το κλασικό σχολείο σε κάτι άλλο, που θα στοιχίζεται με την νεοφιλελεύθερη πραγματικότητα, η οποία κυριάρχησε από το 1985 και μετά στο οικονομικό, κοινωνικό κι εκπαιδευτικό πεδίο, κυρίως, στις δυτικές χώρες.

Το Ολοήμερο Σχολείο ήταν ένας θεσμός σοσιαλδημοκρατικής λογικής, που θεσπίστηκε στην Ελλάδα σε μια περίοδο που ηγεμόνευε ο νεοφιλελευθερισμός, γι’ αυτό και υποστηρίχτηκε τόσο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, οι οποίες το «εμπνεύστηκαν», όσο κι από τις νεοδημοκρατικές κυβερνήσεις, που δεν είχαν κανένα λόγο να αμφισβητήσουν μια εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των νεοφιλελεύθερων ευρωπαϊκών επιλογών στο χώρο της Εκπαίδευσης της Ενωμένης Ευρώπης, όπως αυτά εκφράστηκαν με τις συνθήκες της Λισαβόνας και της Μπολώνια. Το Ολοήμερο Σχολείο ήταν το σημείο σύγκλισης των δύο πολιτικών σχηματισμών, που κυριάρχησαν στην περίοδο της Μεταπολίτευσης και την διαμόρφωσαν με τις κυβερνητικές τους κατευθύνσεις.

Το 1985, για πρώτη φορά, η ελεγχόμενη από την συνδικαλιστική παράταξη του ΠΑΣΟΚ, Διδασκαλική Ομοσπονδία, διατύπωσε την ανάγκη «για ένα Ολοήμερο Λαϊκό Βασικό Σχολείο στο οποίο θα εξασφαλιζόνταν ίσες ευκαιρίες μόρφωσης σε όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους».

Το 1995, δέκα χρόνια μετά, η ίδια συνδικαλιστική Ομοσπονδία, μετέτρεψε την διατύπωσή της σε κεντρικό συνδικαλιστικό αίτημα, το οποίο κατά ευτυχή σύμπτωση (!!!) υιοθετήθηκε από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και ταυτόχρονα με την προβολή του αιτήματος ανακοινώθηκε ο σχεδιασμός του Ολοήμερου Σχολείου και δυο χρόνια αργότερα ξεκίνησε με πομπώδεις διακηρύξεις η εφαρμογή του με τον έκπαιδευτικό Νόμο 2525/1997 (Υπουργός Παιδείας ο Γεράσιμος Αρσένης), όπου υπήρχαν τα αντίστοιχα άρθρα σύμφωνα με τα οποία θα γινόταν, κατ’ αρχάς, πιλοτική εφαρμογή σε 28 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία, η οποία στη συνέχεια, άνευ εξηγήσεων, «πάγωσε»!

Το 2007 η Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου αποφασίζει να ενεργοποιήσει τις «παγωμένες» διατάξεις περί του Ολοήμερου Σχολείου μέσω μίας σταδιακής γενικευμένης εφαρμογής του. Έτσι το σχολικό έτος 2010-11 ιδρύονται 800 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Σχολεία ΕΑΕΠ), στα οποία δημιουργείται πρωινή ζώνη φύλαξης από 07:00 έως 08:00 π.μ. , αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας στο κλασικό πρωινό σχολείο (08: 15 π.μ. μέχρι 02:00 μ.μ.), εισάγονται «νέα» γνωστικά αντικείμενα (ξένη γλώσσα, θέατρο, εικαστικά, πληροφορική κλπ) και λειτουργεί απογευματινό τμήμα (Ολοήμερο) έως 04:15 μ.μ., στο οποίο, εκτός από την μελέτη των μαθημάτων της επόμενης μέρας, επαναλαμβάνονται μαθήματα του πρωινού κύκλου π.χ, Αγγλικά, Πληροφορική, Μουσική, αλλά από άλλους Εκπαιδευτικούς, συνήθως ωρομίσθιους.

Το σχολικό έτος 2011-12 τα Σχολεία ΕΑΕΠ αυξάνονται σε 961 και το 2013-14 σε 1.287. Κι όπως πάντα οι κυβερνητικοί κεκράκτες σπεύδουν να διατυμπανίσουν την απόλυτη επιτυχία στην εξέλιξη του θεσμού «παρά τα προβλήματα, υπό τις αντιδράσεις των συνδικαλιστικών παραγόντων, τις αγκυλώσεις και παραδοσιακές νοοτροπίες στις διδακτικές πρακτικές, το φόβο στις προτεινόμενες καινοτομίες και το άγνωστο».

Η καθημερινή πραγματικότητα, όμως, στα σχολεία αυτά ήταν μια πραγματική εκπαιδευτική κόλαση! Το ωρολόγιο πρόγραμμα τινάχτηκε στον αέρα και καταργήθηκαν στην πράξη οι βασικές προδιαγραφές για την σύνταξή του. Η είσοδος πολλών Εκπαιδευτικών στο ίδιο τμήμα «έσπασε» τον καταλυτικό δεσμό του διδασκάλου με τον μαθητή. Η ψυχοσωματική κούραση των παιδιών, ιδίως των μικρών τάξεων, άγγιξε τα όριά της και η ασφάλεια τους διακυβεύτηκε εκ των πραγμάτων, αφού η ένταση στα διαλείμματα αυξήθηκε και η ομαδική αποχώρησή τους με την λήξη του πρωινού προγράμματος έμοιαζε με ρώσικη ρουλέτα!

Το Πρόγραμμα των Ολοήμερων Σχολείων, στην πρώτη φάση, στηρίχθηκε κατά 75% στους πόρους που αντλήθηκαν από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης κι αυτό εξηγεί το γεγονός ότι δεν καταβλήθηκε κάποια σοβαρή προσπάθεια για την δημιουργία μιας σωστής κτιριακής και υλικοτεχνικής υποδομής τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο εξοπλισμός των χώρων σίτισης ήταν κάποια τραπέζια και καρέκλες, ένα ψυγείο και ένας φούρνος μικροκυμάτων, ενώ το διδακτικό προσωπικό των απογευματινών τμημάτων αποτελούνταν κυρίως από ωρομίσθιους Εκπαιδευτικούς! Ήταν φανερό δηλαδή πως τους τότε κυβενρώντες το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η απορροφητικότητα των κονδυλίων και πέραν τούτου ουδέν!

Ο Λέκτορας Φ.Π.Ψ. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χ. Αθανασιάδης σε μια εμπεριστατωμένη κι επιστημονικά τεκμηριωμένη εισήγησή του για το Ολοήμερο Σχολείο το 2007 αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «Στην πραγματικότητα το νέο Ολοήμερο Σχολείο δεν είναι εν τέλει παρά ένα 3/ωρο απογευματινό μονοθέσιο εντός του πρωινού πολυθέσιου. Προστίθεται στα Ολοήμερα Τμήματα ένα πρόγραμμα χωρίς οργανωμένη συνάφεια και σύνδεση με το συμβατικό, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή, να αναιρεθεί: π.χ. διδάσκονται Αγγλικά ή Μουσική ή Γυμναστική, αντικείμενα που υπάρχουν στο πρωινό τμήμα και απλά επαναλαμβάνονται από άλλους Εκπαιδευτικούς»!

Το κατά πόσο ήταν επιτυχημένα τα Ολοήμερα Σχολεία της πρώτης τουλάχιστον περιόδου, αυτά που κάποιοι συνδικαλιστές τα ονόμασαν «παιδοφυλακτήρια», δεν θα το μάθουμε από τις διάφορες δήθεν ερευνητικές εργασίες κάποιων Σχολικων Συμβούλων ή μεταπτυχιακών φοιτητών, αλλά από την μεγάλη επιστημονική έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την Εκπαίδευση (Σχολικό έτος 2002-03) - παραμένει για ανεξήγητους λόγους αδημοσίευτη- , που την διεξήγαγε επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από τους: Σ. Ρομπόλη, Κ. Δημουλά, Κ. Μπουκουβάλα, Σ. Πρωΐα, Σ. Στρίγκου και Ν. Φωτόπουλο. Από μία εκτενή περίληψή της σε ενημερωτικό δελτίο του Ινστιτούτου Εργασίας, προκύπτουν τα παρακάτω ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

- Το Ολοήμερο το αξιοποιούσαν κυρίως μόνιμοι Δημόσιοι Υπάλληλοι και Υπάλληλοι του Ιδιωτικού Τομέα-μικροαστοί- με μάλλον υψηλό μορφωτικό επίπεδο, χωρίς ιδιαίτερα οικονομικά προβλήματα και δίχως ιδιαίτερη οικονομική άνεση και όχι απλοί εργαζόμενοι.
- Σε ότι αφορά τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του Ολοήμερου διαπιστώθηκε πως σ΄αυτό εφαρμοζόταν μια ανώφελη «υπερεκπαίδευση» παρά μια ουσιαστική μορφωτική ενίσχυση των μαθητών του.
- Η μόνη εκπαιδευτική συνιστώσα του Ολοήμερου Σχολείου που φαίνεται να ενδιέφερε τους γονείς, κατά ποσοστό 81% ήταν η περιβόητη «μελέτη» των μαθημάτων της επόμενης μέρας δηλαδή η διεκπεραίωση στο Ολοήμερο των κατ’ οίκον εργασιών.
- Παρά την εισαγωγή των «νέων» γνωστικών αντικειμένων (Αγγλικά, Πληροφορική, Χορός κλπ) ελάχιστα παιδιά διέκοψαν την εξωσχολική φοίτησή τους στα σχετικά ιδιωτικά φροντιστήρια και σχολές.
  Ας δούμε τώρα μερικές από τις εκφρασμένες αντιδράσεις των μόνιμων Εκπαιδευτικών των λεγόμενων «Πιλοτικών Διευρυμένου Ωραρίου», όπως τις αλιεύσαμε από εκπαιδευτική σελίδα του διαδικτύου, δημοσιευμένες στις 05 και 06 Οκτωβρίου 2010. Για ευνόητους λόγους δεν παραθέτουμε τα όποια στοιχεία αυτών των Εκπαιδευτικών.
- Συνάδελφοι, θα ήθελα να ενημερωθώ πώς «κυλά» το πρόγραμμα σ’ αυτά τα σχολεία, τα ας πούμε πιλοτικά, γιατί στο δικό μου είναι ένα χάλι! Τα παιδιά κουράζονται πάρα πολύ! Δεν ξέρω αν πρέπει να γενικευτεί αυτό το αίσχος!

> Καλά όταν έφτιαχναν το πρόγραμμα, δεν πήραν υπόψιν τους ότι είναι έγκλημα να « σπας» στην Α΄ τάξη τα δίωρα της Γλώσσας; Και έχει εγκριθεί αυτό το πρόγραμμα;
> Καλησπέρα! Το σχολείο μου είναι ένα από τα περίφημα 800 σχολεία διευρυμένου ωραρίου! Φέτος έχω Α' Τάξη και το πρόγραμμά μας είναι οικτρό! Αν εΊναι ποτέ δυνατόν μέσα σε μια τάξη - ειδικά Πρώτη - να μπαίνουν 7 Εκπαιδευτικοί... Αυτά είναι πρωτάκουστα!!!!! Ντρέπομαι να δουλεύω σε τέτοιο σχολείο...
> Νομίζω ότι το Πρόγραμμα του διευρυμένου ωραρίου «δεν τραβάει»! Σήμερα π.χ. προσπάθησα να κάνω Γλώσσα 5η ώρα! Απέτυχα παταγωδώς! Τα παιδιά ήταν κουρασμένα, ιδρωμένα κ.λ.π.! Ασε που με τόσες ειδικότητες «έχουμε χάσει την μπάλα»!
> Το πρόγραμμα είναι απαίσιο! Ευτυχώς στο σχολείο μου τουλάχιστον οι πρώτες τάξεις έχουν το πρώτο τετράωρο χωρίς διακοπή με το δάσκαλο. Οι υπόλοιποι βέβαια υποφέρουμε.Γίνεται μια άσκοπη παρέλαση προσώπων και προσωπικά αισθάνομαι λες και είμαι ειδικότητα, λες και διδάσκω σε γυμνάσιο. Μπαίνω για 45 λεπτά και ξαναβλέπω τους μαθητές μου μετά από μια ώρα. Η 1 ώρα ευέλικτης ζώνης στη Στ΄ είναι κοροϊδία, καλύτερα να την κάνω ώρα μαθηματικών καθώς project σε 45 λεπτά δεν έμαθα να κάνω!
> Ακόμα και τα εκτάκια την 7η ώρα, είναι αποκαμωμένα.Με νύχια και με δόντια προσπαθώ να τα κρατήσω σε σχετική εγρήγορση, διότι από συμμετοχή έχουμε βαρέσει ήδη διάλυση!Τέλος, όσες ειδικότητες μας ήρθαν από την Δευτεροβάθμια είναι πιο «ψαρωμένοι» και από τα παιδιά! Συνάδελφος αποσπασμένος από την Β/θμια έγραφε στον πίνακα οδηγίες και απορούσε γιατί δεν τις αντιγράφουν τα πρωτάκια! Δεν τους κατηγορώ τους ανθρώπους αλλά το Υπουργείο, που τους «πετά» έτσι στην πρωτοβάθμια και όποιος επιπλεύσει!
> Θα συμφωνήσω με τους Συναδέλφους ότι αυτή η παρέλαση ειδικοτήτων δημιουργεί απίστευτο μπάχαλο... Τα παιδιά χάνουν την μπάλα εντελώς... Έλεος! Δεν ήταν τυχαίο που στο δημοτικό είχαμε ένα δάσκαλο! Σταθερότητα και επανάληψη για τα μικρά παιδιά...
> Τα προβλήματα δημιουργήθηκαν από την στιγμή που έστείλαν τις ειδικότητες της δευτεροβάθμιας σε πέντε σχολεία(!!!!!) δηλαδή μια μέρα σε κάθε σχολείο!! Τουλάχιστον στην δική μου Διεύθυνση έτσι έγινε! Στην ξένη γλώσσα π.χ (γαλλικά-γερμανικά) ερχεται η κοπέλα και πρέπει να κάνει 4 ώρες σε μια μέρα!!!! Τι τετράωρο και τι πεντάωρο να βγάλεις μετά; Τι να κάνουμε; Δυστυχώς είναι η καινούρια... πραγματικότητα!!! Άντε εμείς θα προσαρμοστούμε σιγά σιγά. Τα παιδιά τι θα κάνουν, αφού εμείς ζοριζόμαστε;

Κι επειδή η σημερινή ηγεσία της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, μετά την αναγγελία της κατάργησης του διευρυμένου ωραρίου και την αναβάθμιση του Ολοήμερου, βγήκε περίλυπος καταγγέλουσα την υποβάθμιση της Παιδείας(!!!) δείτε την κατάσταση που επικρατούσε στα Σχολεία ΕΑΕΠ, όπως την διεκτραγωδούσε σε σχετικό έγγραφό του (24/09/2012) ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Γ. Σεφέρης», ένας από τους μεγάλους Συλλόγους των Αθηνών και φυσικά δεν είναι ο μόνος!

«Πρόσφατη είναι η εμπειρία Εκπαιδευτικών και γονιών της περιοχής μας, όπου οι Σχολικοί Σύμβουλοι κι άλλοι «μάνατζερ» του «Νέου Σχολείου» αλώνιζαν τα σχολεία για να διαφημίσουν τα πλεονεκτήματα του σχολείου «διευρυμένου ωραρίου». Τι «κοινωνική ανάγκη» που εξυπηρετείται! Τι «εναλλακτικά μαθήματα» που θα διδάσκονται (θέατρο, εικαστικά κλπ)! Τι «πρόοδος»! Τι «εκσυγχρονισμός»! Τι υποσχέσεις ότι «όλα θα είναι στην ώρα τους στη θέση τους»!

Ούτε ένας χρόνος δεν πέρασε κι είδαμε το μέγεθος της... «αλήθειας τους». Οι υποσχέσεις τους είναι τόσο έγκυρες, όσο κι οι απειλές τους. «Πριν αλέκτωρ λαλήσει»... άπαξ:
• Τα σχολεία «διευρυμένου ωραρίου» δεν έχουν ειδικότητες (θεατρολόγους, μουσικούς, εικαστικών κλπ )
• Το πρόγραμμά τους δεν μπορεί να βγει κανονικά, αφού δεν υπάρχουν ειδικότητες.
• Τα κλασσικά ολοήμερα δεν έχουν ειδικότητες.
• Κι η διοίκηση προσπαθεί «να βάψει αυγά» με... προφορικές εντολές - μνημεία προχειρότητας, αυθαιρεσίας και αδιαφορίας για την ομαλή λειτουργία των σχολείων:

Προκειμένου «να φαίνεται» ότι το σχολείο διευρυμένου ωραρίου λειτουργεί μέχρι τις 2:
- Δίνουν εντολή να μετακινηθούν Εκπαιδευτικοί από το Ολοήμερο, για να συμπληρώσουν πρωινό ωράριο. Αδιάφορο το ότι έτσι το Ολοήμερο ουσιαστικά καταργείται.
- Στο Ολοήμερο σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργούν τμήματα, όπου ένας Εκπαιδευτικός κρατά μέχρι και 40 παιδιά.
- Ζητάνε υπερωρίες από τους Συναδέλφους.
- Την ίδια ώρα «ορκίζονται» ότι δε λείπουν δάσκαλοι.
- Μακροπρόθεσμα στοχεύουν – όπως είναι ομολογημένος τους στόχος – στη διεύρυνση του ωραρίου μας.

Ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Γ. Σεφέρης»:
1. Καλεί το Υπουργείο και τη Διοίκηση να διορίσει τώρα αμέσως δασκάλους, Εκπαιδευτικούς Ειδικοτήτων και Εκπαιδευτικούς Ειδικής Αγωγής, για να καλυφθούν όλα τα κενά, στην πρωινή ζώνη και στο Ολοήμερο.
2. Καλεί τη Διοίκηση να αιτιολογεί με βάση τη Νομοθεσία την όποια «εντολή», η οποία πρέπει να είναι γραπτή. Δεν μπορεί να συνεχιστεί η αυθαιρεσία που δε στηρίζεται πουθενά, παρά μόνο στην καλλιέργεια αδικαιολόγητου φόβου.
3. Καλεί τους Εκπαιδευτικούς να μην υποκύψουν σε καμιά αυθαίρετη εντολή αύξησης ωραρίου, υποχρεωτικών υπερωριών ή και αυθαίρετων μετακινήσεων. Η όποια τέτοιου είδους εντολή, είναι απαραίτητο να είναι γραπτή.
4. Υπενθυμίζουμε και τονίζουμε ότι : «Σε περίπτωση απουσίας εκπαιδευτικού προσωπικού, ιδιαίτερα με την έναρξη της σχολικής χρονιάς είτε κατά τη διάρκειά της, οι σύλλογοι διδασκόντων οφείλουν να διαμορφώσουν μεταβατικά προγράμματα που θα εκτείνονται όσο επιτρέπει το υποχρεωτικό ωράριο των εκπαιδευτικών που βρίσκονται στο σχολείο (π.χ. αν λείπει ειδικότητα θα σχολάνε στο 5ωρο κλπ). Το ίδιο θα συμβεί και στα σχολεία με νέο αναμορφωμένο πρόγραμμα, όπου οι σύλλογοι διδασκόντων σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να προχωρήσουν σε πλήρη ανάπτυξη του προγράμματος με 7ωρα σε όλες τις τάξεις εφόσον λείπουν εκπαιδευτικοί. Σε περίπτωση «πιέσεων» από τη διοίκηση θα πρέπει οι συνάδελφοι του σχολείου να επιμένουν στη μη παραβίαση του διδακτικού τους ωραρίου και να ενημερώνονται αμέσως ο Σύλλογος και η ΔΟΕ». (Από ανακοίνωση της Δ.Ο.Ε. με θέμα τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών, αριθμ. πρωτοκ. 1332/17-9-2012, την οποία και σας επισυνάπτουμε).

«Τι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων»; Τα Σχολεία ΕΑΕΠ είναι φανερό, εκ των ανωτέρω, πως σε καμιά περίπτωση δεν υπηρέτησαν την αναβάθμιση της παρεχόμενης εκαπαίδευσης και μοναδικός τους σκοπός ήταν η δημιουργία πολιτικών ψηφοθηρικών εντυπώσεων και η προσαρμογή του Δημόσιου Σχολείου στις ανάγκες της ελεύθερης αγοράς τουτέστιν στις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού, ενώ τα προβλήματα που προκάλεσαν ήταν πολλά, σοβαρά και πολύπλευρα. Ας αφήσουν, λοιπόν, οι Κασσάνδρες τους θρήνους και τις υποκριτικές καταγγελίες. Η πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας κινείται σε σωστή κατεύθυνση και αυτό θα φανεί με την πάροδο του χρόνου.

Υ.Γ.: Εντελώς σημειολογικά να επισημάνουμε πως ο όρος «διευρυμένου ωραρίου», προήλθε από την αύξηση του ωραρίου των τραπεζοϋπαλλήλων, που δουλεύουν εδώ και χρόνια εκτός οχτάωρου! Μόνο τα παιδιά δεν είναι τραπεζοϋπάλληλοι!