[Ομιλία του Βασίλη Βλαχάκου στα εγκαίνια της Έκθεσης Φωτογραφίας του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαφειού-Ριζάς «Άγιος Υάκινθος», από τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιο.]
Στη σκέψη μου είχα να παρουσιάσω το βιβλίο μου «Με τα φώτα της μνήμης στην ομίχλη του χρόνου», εδώ που είδα το πρώτο φως, εδώ που μεγάλωσα με γονείς, παππούλη και γιαγιά, εδώ που έκανα τους πρώτους φίλους, που γνώρισα ανθρώπους που στα μάτια τους φαινόταν η ψυχή τους, στα χείλη τους η καρδιά τους, με την πίστη τους στη μασχάλη φυλαχτό και την ελπίδα κομποσκοίνι στο ζουνάρι, με τη φτωχή τσέπη και με την πλούσια καρδιά. Που οι πιο πολλοί έβραζαν στο ίδιο καζάνι, λίγοι στο τέντζερη, κι αν κάποιος σύμπαγε τη φωτιά να μη σβήσει, ήταν η εξαίρεση.
Και ξαφνικά, ο «Φωτογραφικός περίπατος στον χρόνο», από τελευταίο κεφάλαιο που είναι στο βιβλίο, μπήκε μπροστά και εμφανίζεται απόψε στην έκθεση.
Αν «μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις», τότε κάθε άνθρωπος στη φωτογραφία είναι ένα ή και περισσότερα βιβλία. Οπότε, η Αγιότητά σας, Παναγιώτατε, είναι μία πολύτομη και πολύτιμη βιβλιοθήκη, μοναδική με τον λόγο σας, σπάνια με το έργο σας, που ο χρόνος θα το ονομάσει «ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΑ», η ιστορία θα σας αναδείξει με χρυσά γράμματα και η Εκκλησία μας θα σας ανακηρύξει Άγιο, επιβεβαιώνοντας και δικαιώνοντας το ποίμνιό σας.
Εδώ ο αείμνηστος δάσκαλός μας κ Παν. Βουραζέλης, για 33 χρόνια φούρναρης ζύμωνε τις παιδικές καρδιές, έπλαθε τις ψυχές μας, και ανάλογα με το σιτάρι και τη μαγιά, φούρνιζε και έβγαζε καρβέλια, φραντζόλες, παξιμάδια και μερικά καλοψημένα τούβλα. Όχι πως ήσαν τα παιδιά χαζά. Απλά, τα μαθήματα είναι σαν το φαγητό, που σε όποιο δεν αρέσει, δεν το τρώει.
Απόδειξη, όλα στη ζωή προόδευσαν και πήραν άριστα γι’ αυτό που έκαναν και κάνουν.
Όσο είμαστε παιδιά βιαζόμαστε να μεγαλώσουμε, έφηβοι φερόμαστε σαν θεοί, ενήλικες αγωνιζόμαστε σαν ημίθεοι για να τα βγάλουμε πέρα, και υπερήλικες συνειδητοποιούμε ότι είμαστε θνητοί, καθώς βλέπουμε τον κόμπο στο υφάδι της ζωής να πλησιάζει στο χτένι, τότε αρχίζουμε να λέμε «να ’σαν τα νιάτα δυο φορές». Και αίφνης, μας πηγαίνει πίσω η μνήμη, στα χρόνια που ήμασταν παιδιά, για να τα ζήσουμε όχι μία φορά, μα όσες θέλουμε φορές.
Κάπως έτσι, πήρα το τρένο με τα 79 βαγόνια στου χρόνου τον συρμό και με τον «Βασιλάκη», το παιδί που έχω πάντα μέσα μου, ήρθαμε εδώ στο χωριό. Και πού δεν πήγαμε, και τί δεν κάναμε, και τί δεν θυμηθήκαμε, και τί δεν είπαμε για αυτή τη βασανισμένη γενιά που έδωσε το αίμα της στους πολέμους για να ζήσει ελεύθερη και πότιζε μετά με τον ιδρώτα της τη γη για να επιζήσει και να ζήσουν τα παιδιά της μια καλύτερη ζωή.
Οσφρανθήκαμε τη μυρωδιά του φρέσκου ψωμιού, γευτήκαμε τη χοιρνομπουκιά με την ψυχής μας, απολαύσαμε με την καρδιά μας το κασάτο παγωτό, όπως τα είχαμε ζήσει έτσι και τα ξαναζήσαμε, έτσι και τα λέμε στο βιβλίο, για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νέοι, ότι, αυτή η εποχή δεν ήταν παραμυθένια, μα ούτε και παραμύθι.
Πού να σας τα λέω τώρα. Άνοιξα την καρδιά μου στις σελίδες του βιβλίου, άπλωσα την ψυχή μου στο χαρτί, θυμήθηκα ήθη και έθιμα, άκουσα το δέντρο της Σωτηρίτσας να μου μιλάει, είδα στον ύπνο μου τη Ρωμαίικη συκιά να μου διηγείται την ιστορία της, μου είπε ο τάφος το εφτασφράγιστο μυστικό του, τόσα και τόσα άλλα πολλά.
Επιθυμία μου, να απαθανατίσω την Παράδοση και τον Πολιτισμό αυτής της γενιάς. Σκοπός μου, να μείνει στον χρόνο αυτή η εποχή πηγή πληροφοριών, για να μη σβήσουν τα αχνάρια μιας ζωής και να μη χαθούν παλαιές εικόνες της τοπικής μας κοινωνίας.
Χαρά μου, που ο αναγνώστης θα θυμηθεί και θα ξαναζήσει τα δικά του παιδικά χρόνια και θα πάρει, ευελπιστώ, τη σκυτάλη, να γράψει και το δικό του πόνημα, κάθε γενιά να ανα-τρέχει και να αφήνει τη σφραγίδα της με την υπογραφή της, ρίχνοντας έτσι μια ματιά στα περασμένα, όπως έχει πει και ο Καναδός επικοινωνιολόγος Μάρσαλ Μακ Λούαν, «Καλό είναι να οδηγούμε προς το μέλλον κοιτάζοντας από τον καθρέφτη προς τα πίσω».
Με τον νόμο της φύσης, ό,τι γεννιέται πεθαίνει. Η γέννηση είναι ένα θαύμα, η ζωή ένα αίνιγμα και ο θάνατος μυστήριο. Αν και στη γέννηση ο άνθρωπος γίνεται ένας μικρός θεός και στο μυστήριο του θανάτου πιστεύει στην αθανασία, για το αίνιγμα, όμως της Ζωής που είναι στο χέρι του, όχι δεν κάνει κάτι για να την κάνει παράδεισο όπως πλάστηκε, μα κάνει το αντίθετο και την έχει κάνει κόλαση.
Συνηθίζομε να λέμε, ότι, όποιος πεθαίνει δεν παίρνει τίποτα μαζί του. Και όμως. Πολλά είναι αυτά που παίρνει και δεν τα ξέρουμε. κι αν έχει εξομολογηθεί σε παπά, ακόμη κι αυτά δεν τα γνωρίζουμε. Οπότε, οι μεγαλύτερες και καλύτερες βιβλιοθήκες με ανέκδοτα βιβλία είναι τα κοιμητήρια, που έτσι και τα εξέδιδαν οι νεκροί, δεν ξέρουμε τί θα έλεγαν οι ζωντανοί.
Γι’ αυτό, με αυτά που δεν ξέρουμε μαζί με αυτά που θα ξεχάσουμε είναι σαν να μην έγιναν όλα αυτά ποτέ, και όσα είναι στη μνήμη μας δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε. Ο άνθρωπος, με τα μάτια ανοιχτά βλέπει το παρόν, με κλειστά αναπολεί το παρελθόν και άλλοτε οραματίζεται το μέλλον.
Θεωρώ ότι έκανα αυτό που έχουν πει πολλές προσωπικότητες, όπως ο αείμνηστος Ουίνστον Τσώρτσιλ, «Όσο πιο πολύ πάμε πίσω στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά στο μέλλον μπορούμε να δούμε». Κάπως έτσι το λέει και ένας Γάλλος φιλόσοφος: «Όταν το παρελθόν δεν φωτίζει το μέλλον, το πνεύμα βαδίζει στο σκοτάδι». Κάτι παρόμοιο έχει πει και ο Γιώργος Σεφέρης, «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».
Όπως και ένας Αμερικανός ιεροκήρυκας: Ευτυχισμένη είναι η ψυχή που έχει να αναπολεί κάτι από το παρελθόν με περηφάνια και να προσδοκά κάτι από το μέλλον με ελπίδα. Κι εδώ να πω, ότι, ο άνθρωπος όταν έχει αγάπη στην καρδιά και γαλήνη στην ψυχή, όποιον θεό και να πιστεύει, στον παράδεισο θα πάει.
Ως χριστιανοί έχουμε υποχρέωση και καθήκον να έχομε στο σπίτι μας τα βιβλία της Αγίας Γραφής (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), ως Έλληνες τα ιστορικά βιβλία της Φυλής μας: Παλαιά Διαθήκη τη Μυθολογία μας και Καινή Διαθήκη την Ιστορία μας.
Ως γονείς, να διδάσκουμε τα παιδιά με το παράδειγμά μας, να έχουν ιδανικά, πρότυπα και ιδέες, να τα μάθουμε όχι μόνο να παίρνουν, αλλά και να δίνουν.
Ο ένας για τους πολλούς και οι πολλοί για τον έναν. Να ξέρουν, ότι, καλός άνθρωπος δεν είναι αυτός που δεν κάνει κακό, αλλά αυτός που κάνει πάντοτε το καλό.
Κάθε εποχή έχει την ηθική της, μα, κακά τα ψέματα, στην εποχή μας το ανήθικο έγινε ηθικό, το παράνομο συνήθεια, κλέβουμε για να πλουτίσουμε, ενώ παλιά έκλεβαν για να μην πεθάνουν από την πείνα. Γι’ αυτό ας έχουμε το παρελθόν σαν φυλαχτό στον κόρφο μας, στην καρδιά μας το παρόν και στο μυαλό μας το μέλλον.
Είναι κρίμα, ένας λαός όπως τον δικό μας, να σβήνει μνήμες και αναμνήσεις, να τραυματίζει την Παράδοση, να σκοτώνει τον Πολιτισμό του, να θάβει την Ιστορία του και να χάνει την ταυτότητά του, τη στιγμή που άλλοι λαοί από το πουθενά και με τίποτα, κυκλοφο-ρούν με πλαστή ταυτότητα και κάλπικη ιστορία.
