Η εφημερίδα «Guardian», σε μια αποκλειστική της έρευνα για το κλίμα, απηύθυνε σε κορυφαίους επιστήμονες το ερώτημα: «Τι πιστεύετε για το μέλλον του πλανήτη;». 380 επιστήμονες εγνωσμένου παγκόσμιου κύρους απάντησαν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 °C θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις κοινωνίες μας. «Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κινηθούν προς το συμφέρον των πολιτών, αλλά δεν έχουμε σαφές σημάδι από καμία κυβέρνηση. (…) Ζούμε στην εποχή των ηλιθίων», ήταν η απάντηση Νοτιοαφρικανού επιστήμονα.
Η αλλοίωση ή και η ανατροπή των όποιων δημοκρατικών θεσμών από ηγέτες εγωιστές και αυτοθαυμαστές, τύπους διαταραγμένης προσωπικότητας, που εκμεταλλεύονται την απογοήτευση των λαών είναι πραγματικότητα. Η χειραγώγηση των προσδοκιών από δημαγωγούς και η αναρρίχηση και η εδραίωση στην εξουσία αυταρχικών αρχών και φασιστών αντιπροσώπων, αλλά και φονταμενταλιστικών θεοκρατών επαναφέρουν τις αχαλίνωτες ωμότητες των τυραννικών καθεστώτων. Η συνεχόμενη απομάκρυνση ως και διάρρηξη των σχέσεων κυβερνώντων και λαού, επίτευγμα των πατρόνων της ολιγαρχίας, διευρύνει τις ανισότητες, αυξάνει τους ρυθμούς της κυνικής συμπεριφοράς, παράγοντας ένα νέο μοντέλο πατρικίων και πληβείων. Οι λαοί-αμνοί, προδομένοι και λεηλατημένοι, είναι έρμαια της μοίρας τους και παραδίνονται χωρίς αντίδραση και αντίσταση.
Οι εταιρίες παραγωγής οπλικών συστημάτων με μακρύ χέρι τους πολεμοκάπηλους, τους εμπόρους των εγκλημάτων κατά των λαών, διεισδύουν στις εξαρτημένες και απροστάτευτες κοινωνικές μάζες, των οποίων το πνεύμα έχει περιοριστεί και οδηγηθεί προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, μετά και από το αδιάκοπο επιλεκτικό σφυροκόπημα των ΜΜΕ, τις ελέγχουν απόλυτα και τις εντάσσουν στην υπηρεσία τους, στη δούλευσή τους. Οι «μαύροι» πια, χωρίς όνομα, οντότητα, ταυτότητα και προορισμό, προσπαθούν να είναι συνεπείς στους αφέντες τους, πολλές φορές συναγελάζονται, με τη χρωματική απόκλιση να είναι η ψευδαίσθηση της αγαστής συνεργασίας των δύο πλευρών. «Οι χειρότεροι δουλοκτήτες ήταν ευγενικοί με τους δούλους τους, γιατί έτσι τους εμπόδιζαν να συνειδητοποιήσουν το σύστημα που τους καταπίεζε» (Όσκαρ Ουάιλντ).
Η πίστη ότι οι θεσμοί είναι όργανα εξυπηρέτησης, στήριξης και βοήθειας των εργαζομένων, των απλών ανθρώπων, είναι τεθλασμένη ιδεολογική αντίληψη, ένας ακόμη μύθος σπαρμένος στις συνειδήσεις, καλλιεργημένος και λιπασμένος από τα σαπρόφυτα της εξουσίας, που λυμαίνονται κόπους και ιδρώτες των υποτελών, των υποζυγίων. Χωμένα μέχρι τον λαιμό στον βούρκο της απάτης, της εξαπάτησης και της διαφθοράς προτάσσουν τον σταυρό του μαρτυρίου, ανάβουν όλα τα καντήλια και ασπάζονται γονυκλινείς τις εικόνες μπροστά στον τηλεοπτικό φακό. Και αντί οι «αμαρτωλοί» να ξεσκεπάσουν τους αγύρτες-υποκριτές ώστε να λάμψει το πραγματικό-σκοτεινό τους πρόσωπο, προσεύχονται για την μακροημέρευση των ηγετών τους.
Ο ισχυρισμός του Αντόνιο Γκράμσι ότι «ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος πασχίζει να γεννηθεί, τώρα είναι η εποχή των τεράτων» είναι μια ακόμη διαπίστωση ότι είναι αναγκαία μια νέα τάξη, η οποία θα αντικαταστήσει τη νεοφιλελεύθερη δημοκρατία, που αποσυντίθεται σε όλον τον κόσμο. Ποια μπορεί να είναι όμως η νέα αυτή τάξη που θα πάρει τη θέση της ξεπερασμένης που πεθαίνει; Η πρωτόγνωρη κατάσταση θα εκπορεύεται και θα στηρίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο, ο οποίος θα αναλάβει την ευθύνη για τη ζωή του και των συνανθρώπων του. Στην υφιστάμενη συγκυρία με την περιθωριοποίηση της μεγάλης πλειονότητας των κοινωνικών ομάδων, η γεφύρωση των τάξεων ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας, της ουτοπικής πραγματικότητας. Η αποξένωση των πολιτών από τις αποφάσεις που τους αφορούν δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, όταν μάλιστα οι εξουσιαστικές δυνάμεις εξακολουθούν να είναι κυρίαρχες, να ελέγχουν το Πανοπτικό των κοινωνιών και να καταστέλλουν την όποια «παρεκτροπή».
Το αισιόδοξο μήνυμα έρχεται από το παρελθόν, όπου η ιστορική εμπειρία καταδεικνύει ότι από την καταπίεση και την απόγνωση αναδύονται κοινωνικά κινήματα, τα οποία με την καθοδήγηση ασυμβίβαστων πρωτοπόρων αλλάζουν τα μυαλά των ανθρώπων, τα ενεργοποιούν και τα προσανατολίζουν σε συγκεκριμένους στόχους. Η θεμελίωση, η ανάπτυξη και η προστασία του κοινωνικού κράτους και των ανθρώπινων δικαιωμάτων αποτελεί μονόδρομο στην αντιμετώπιση της εξάρτησης μέσα από ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό-θεσμικό πλαίσιο. Από εδώ πηγάζει και η ελπίδα μιας νέας πορείας προς όφελος όλων ανεξαίρετα. Η αλλαγή των τωρινών θεσμών και των ανθρώπων που τους υπηρετούν δεν θα σημάνει αυτόματα και την καλυτέρευση της ζωής τους. Γιατί οι νέοι θεσμοί αν αναπαραχθούν με τα ίδια υλικά, νοοτροπίες και συμπεριφορές, μπορεί να οδηγήσουν σε χειρότερες και βιαιότερες καταστάσεις. Γι’ αυτό ο μετασχηματισμός της σκέψης των πολιτών κρίνεται αναγκαίος για τις βαθιές αλλαγές και τις θεσμικές μεταβολές.
Τα φασιστικά και ναζιστικά μορφώματα καλυμμένα με δημοκρατικό μανδύα πρέπει να ξεσκεπαστούν. Οι εραστές των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας πρέπει να απομονωθούν. Αξίζει όλοι μαζί να δώσουμε τη μάχη για να πάει ο κόσμος μπροστά μέσα από προσωπικούς και συλλογικούς αγώνες. Πολιτικοί, κολλημένοι σε δόγματα «συμμαχιών», υπάκουοι, υποτελείς και δουλικοί, πειθήνια όργανα των ισχυρών, προκειμένου να διατηρούν την καρέκλα της μερικής εξουσίας, της όποιας παραχωρημένης εξουσίας, πρέπει να αποβληθούν. Το οφείλουμε στους εαυτούς μας και στη νέα γενιά. Δυστυχώς, αυτοί μας μοιάζουν, γι’ αυτό τους έχουμε.
«…οδεύουμε με βεβαιότητα στον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο που ως αιτία του δεν θα έχει μόνο τον ιμπεριαλισμό, την καπιταλιστική απληστία και τον γεωπολιτικό μαξιμαλισμό, αλλά κυρίως το παράλογο πείσμα των προσώπων που κυβερνούν τον κόσμο. Και όμως, αυτοί οι καταστροφικοί τύποι κρατούν τις τύχες μας στα χέρια τους, ενώ την ίδια στιγμή οι πολίτες παραμένουν απαθείς μέχρι βλακείας». (Τάκης Λάγιος, νομικός, συγγραφέας).
