Πόσο ευρωπαϊκή χώρα είναι η Ελλάδα; Όχι πολύ. Απέχει δεκαετίες από τη νοοτροπία των ευρωπαίων πολιτών και κυρίως από τη λειτουργία των κρατών τους. Στην Ευρώπη, την πρώτη ευθύνη έχει ο πολίτης, ο οποίος θεωρεί πως οι δημόσιοι χώροι του ανήκουν και οφείλει να τους προστατεύει.
Στην Ελλάδα, οι πολίτες θεωρούν τους δημόσιους χώρους ξένους και τους απαξιώνουν πολλαπλώς. Στην Ευρώπη οι πολίτες προστατεύουν τους δημόσιους χώρους τους και την καθημερινή λειτουργία του τόπου τους, που έτσι κι αλλιώς αφορά την ποιότητα ζωής τους. Δεν θα τους δεις να πετούν σκουπίδια οπουδήποτε, ούτε καν εκτός ωραρίου στους κάδους τους. Ούτε να σπάνε παγκάκια ή να λερώνουν πινακίδες.
Στην Ελλάδα οι πολίτες βγάζουν ακόμα και καναπέδες στα πεζοδρόμια ή πετούν σακούλες και μπουκάλια στα συντριβάνια τους (είπαμε: δεν είναι δικά τους).
Στην Ευρώπη πάντοτε πρώτος υπεύθυνος είναι ατομικά ο έχων την ευθύνη. Στο λάθος του υπαλλήλου που είχε ως αποτέλεσμα σύγκρουση τρένων (και στη Γερμανία και στην Ισπανία) δεν ζήτησαν παραίτηση των υπουργών Μεταφορών. Ο υπεύθυνος ήταν ξεκάθαρο ποιος ήταν.
Εδώ για τα Τέμπη, κανείς δεν μιλά για το ολέθριο λάθος σταθμάρχη και μηχανοδηγού που δεν συνεννοήθηκαν με τις λέξεις "άνοδος - κάθοδος". Μόλις το 8% τούς θεωρεί υπεύθυνους που έβαλαν το τρένο στη λάθος γραμμή. Το 50% θεωρεί ότι ευθύνεται ο υπουργός.
Στην Ελλάδα κυριαρχεί το "περί ευθύνης υπουργών". Στα θανατηφόρα τροχαία ευθύνεται ο υπουργός που δεν έχει βάλει παντού την τροχαία, όχι ο πολίτης που τρέχει με 200 μέσα στην πόλη ή πέρασε με κόκκινο και σκότωσε.
Στο σκουπιδαριό που εξαπλώνεται παντού, ευθύνεται ο Δήμος και όχι ο δημότης που πετάει από το παράθυρο του ΙΧ του μπουκάλια και σακούλες. Στις μουτζούρες του σπρέι φταίει πάλι ο Δήμος και όχι οι πολίτες που βανδαλίζουν κτίρια, μνημεία, περιουσίες.
Εδώ λοιπόν έχουμε μόνο το "περί ευθύνης υπουργών" και πουθενά "το περί ευθύνης πολιτών". Και αυτό έχει επεκταθεί δυστυχώς και στην νοοτροπία μας. Κατά μια έννοια, τα ξέρουμε όλα.
Μια περιήγηση στο διαδίκτυο και θα δείτε θεωρίες συνωμοσίας, ύβρεις, αποδοχή ψεμάτων, επιθέσεις επί δικαίων και αδίκων. Ούτε εδώ υπάρχει ο υπεύθυνος πολίτης που έχει την υποχρέωση να συνεισφέρει στα κοινά με πραότητα, σοβαρότητα και κυρίως με προσήλωση στην αλήθεια.
Περί ευθύνης πολιτών λοιπόν. Στην Ελλάδα ο πολίτης δεν έχει καμία ευθύνη για οτιδήποτε. Πάντα ευθύνονται άλλοι. Για τα πάντα.
