Η Λακωνία, με τα απόκρημνα βουνά και τις κοίτες που καταλήγουν στη Μάνη και τον Λακωνικό Κόλπο, είναι ένας τόπος εντυπωσιακής φυσικής ομορφιάς, «αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτος σε ακραία φαινόμενα», όπως ισχυρίζεται μιλώντας στον «Λακωνικό Τύπο» η γεωλόγος Χριστίνα Δεδοπούλου. «Ως γεωλόγος που μελετά τη δυναμική του τοπίου, παρατηρώ κάθε καλοκαίρι τον ίδιο ανησυχητικό κύκλο: Οι πυρκαγιές αφανίζουν τα δάση και λίγους μήνες μετά οι πρώτες φθινοπωρινές βροχές απειλούν με πλημμύρες», εξηγεί η ίδια.

Γιατί οι φωτιές οδηγούν σε πλημμύρες
Η γεωλόγος (MSc Γεωεπιστήμες και Περιβάλλον) παρατηρεί ότι «η βλάστηση παίζει καθοριστικό ρόλο στη συγκράτηση του εδάφους και στην απορρόφηση του νερού. Όταν οι πλαγιές καίγονται, χάνουν το φυσικό τους “σφουγγάρι”: το έδαφος γίνεται υδρόφοβο, οι ρίζες που συγκρατούν το χώμα καταστρέφονται και το νερό της βροχής κυλά ανεμπόδιστο προς τα χαμηλότερα σημεία. Το αποτέλεσμα είναι ταχύτερες, εντονότερες απορροές που μεταφέρουν φερτά υλικά, φράζουν ρέματα και προκαλούν ξαφνικές πλημμύρες», υπογραμμίζει η Χριστίνα Δεδοπούλου.

Τοπικά παραδείγματα
Τα τελευταία χρόνια, πυρκαγιές σε περιοχές όπως ο Ταΰγετος και τα βουνά της Ανατολικής Μάνης άφησαν μεγάλες εκτάσεις χωρίς κάλυψη. «Σε μεταγενέστερες βροχοπτώσεις, ρέματα που για δεκαετίες έμεναν ήσυχα, μετατράπηκαν σε ορμητικούς χειμάρρους, προκαλώντας ζημιές σε δρόμους, καλλιέργειες και υποδομές. Αυτά τα περιστατικά δεν είναι τυχαία, αλλά αναμενόμενα όταν συνδυάζονται φωτιά και απότομη γεωμορφολογία», υποστηρίζει η επιστήμονας.

Πρόληψη και προσαρμογή
«Η αντιμετώπιση δεν είναι απλή», παραδέχεται η Χριστίνα Δεδοπούλου, «αλλά υπάρχουν ουσιαστικά μέτρα» όπως:
• Άμεση αναδάσωση και προστασία του εδάφους: Ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης με φυτεύσεις τοπικών ειδών και προσωρινά έργα συγκράτησης.
• Συντήρηση ρεμάτων: Τακτικός καθαρισμός από φερτά υλικά ώστε να διατηρείται η φυσική ροή.
• Έγκαιρη χαρτογράφηση κινδύνου: Καταγραφή καμένων περιοχών και εντοπισμός σημείων με μεγάλη κλίση που απειλούν οικισμούς.
• Ενημέρωση πολιτών: Ο κάτοικος που γνωρίζει πού κινδυνεύει το χωριό του μπορεί να δράσει γρήγορα σε περίπτωση καταιγίδας.

Ένα κοινό στοίχημα
Ως κατακλείδα, τονίζει η Χριστίνα Δεδοπούλου: «Η φύση μάς υπενθυμίζει ότι φωτιά και νερό είναι αλληλένδετα. Η πρόληψη των πυρκαγιών δεν είναι απλώς θέμα προστασίας δασών• είναι και το πρώτο βήμα για την αποφυγή των πλημμυρών του χειμώνα. Αν συνεργαστούν τοπικές αρχές, επιστήμονες και κάτοικοι, η Λακωνία μπορεί να παραμείνει ένας τόπος όπου το τοπίο, παρότι δυναμικό, δεν θα μετατρέπεται σε απειλή».