Το αναστάσιμο ασβέστωμα
Μαζί με τους ανθρώπους έπρεπε να γιορτάσουν την Ανάσταση ΚΑΙ τα σπίτια τα φτωχικά (τότε) και ταπεινά. Γι’ αυτό η κάθε νοικοκυρά με το που έμπαινε η Μεγαλοβδομάδα, έπαιρνε ασβέστη και με μια βούρτσα, άσπριζε τους τοίχους, τις μάντρες, τις αυλές, τα καλντερίμια…(ό,τι ήταν δυνατό να ασπριστεί), ώστε ΟΛΑ να φεγγοβολούν, όπως φεγγοβολούσε και ο Χριστός όταν αναστήθηκε και έκανε του Ρωμαίους στρατιώτες να πέσουν μπρούμυτα καταγής, μη αντέχοντας να βλέπουν το θεϊκό φως:

(…)Καὶ ὅταν ἔμβαινεν ἡ Μεγάλη Ἑβδομάς, ἐδιπλασίαζε τ᾽ ἀσπρίσματα καὶ τὰ πλυσίματα, τόσον ὁποὺ ἔκαμνε τὸ πάτωμα ν᾽ ἀστράφτῃ, καὶ τὸν τοῖχον νὰ ζηλεύῃ τὸ πάτωμα.
Ἤρχετο ἡ Μεγάλη Πέμπτη καὶ αὐτὴ ἄναφτε τὴν φωτιάν της, ἔστηνε τὴν χύτραν της, κ᾽ ἔβαπτε κατακκόκινα τὰ πασχαλινὰ αὐγά. Ὕστερον ἡτοίμαζε τὴν λεκάνην της, ἐγονάτιζεν, ἐσταύρωνε τρεῖς φορὲς τ᾽ ἀλεύρι, κ᾽ ἐζύμωνε καθαρὰ καὶ τεχνικὰ τὶς κουλοῦρες, κ᾽ ἐνέπηγε σταυροειδῶς ἐπάνω τὰ κόκκινα αὐγά.
(Χωρίς στεφάνι- 1896)

Κεριά και λιβάνι στα παραθύρια
Όποιος χριστιανός για κάποιον σοβαρό λόγο δεν μπορούσε να πάει στον Επιτάφιο, έβγαινε στο παράθυρο ή στο μπαλκόνι του μ’ ένα αναμμένο κερί, έβαζε και το θυμιατήρι του σπιτιού με μπόλικο λιβάνι και το άναβε να βγει πυκνός λιβανωτός και σταυροκοπιότανε σαν περνούσε η πομπή του Επιταφίου, ευχόμενος, με συντριβή, του χρόνου, ο Χριστός να δώσει, ώστε να μπορέσει να είναι στην περιφορά:

(…) τότε καὶ ἡ πτωχὴ αὐτὴ ἡ Χριστίνα ἡ Δασκάλα (ὅπως τὴν ἔλεγαν ἕναν καιρὸν εἰς τὴν γειτονιάν) εἰς τὸ μικρὸν παράθυρον τῆς οἰκίας της μισοκρυμμένη ὄπισθεν τοῦ παραθυροφύλλου ἐκράτει τὴν λαμπαδίτσαν της μὲ τὸ φῶς ἴσα μὲ τὴν παλάμην της, κ᾽ ἔρριπτεν ἄφθονον μοσχολίβανον εἰς τὸ πήλινον θυμιατόν, προσφέρουσα μακρόθεν τὸ μύρον εἰς Ἐκεῖνον, ὅστις ἐδέχθη ποτὲ τὰ ἀρώματα καὶ τὰ δάκρυα τῆς ἁμαρτωλοῦ, καὶ μὴ τολμῶσα ἐγγύτερον νὰ προσέλθῃ καὶ ἀσπασθῇ τοὺς ἀχράντους καὶ ἡλοτρήτους καὶ αἱμοσταγεῖς πόδας Του.
(Χωρίς στεφάνι- 1896)

Στόλισμα της εκκλησιάς
Στα χρόνια τα παλιά, δεν υπήρχανε πασχαλινά στολίδια για τις εκκλησίες παρά μόνο όσα πρόσφερε η φύση. Πήγαιναν, λοιπόν, οι χωρικοί στις πλαγιές και στα χωράφια, μάζευαν δάφνες και μυρσίνες (τα πανάρχαια φυτά της δόξας, της νίκης και του θριάμβου) και στόλιζαν τις εκκλησιές.

Κι αντί για τους σημερινούς εκθαμβωτικούς πολυελαίους άναβαν μπόλικα κεριά στα φτωχικά μανουάλια, για ν’ απλωθεί στην εκκλησιά: «Φως ιλαρόν, αγίας δόξης, Αθανάτου Πατρός…»:

(…) Ευθύς τότε ο παπάς εισήλθεν εις τον ναΐσκον, τον οποίον ο Σταμάτης, από την ημέραν, πριν να πάγη ακόμα δια πεταλίδας και καβούρια, είχε στολίσει με δάφνας και μυρσίνας, και όστις ήστραπτεν από κοσμιότητα και καθαριότητα. Ο ιερεύς έβαλεν Ευλογητόν, και μαζί με τον ανεψιόν του άρχισε να ψάλλη το «Κύματι θαλάσσης». Η Αφέντρα, η Φωλιώ, κι αι γυναίκες και τα θυγάτρια των ποιμένων, εισήλθον εις τον ναόν, κι εκόλλησαν πολλά κηρία εις τα μανουάλια.(…)
(Ο Αλιβάνιστος-1903)

Το τσούγκρισμα των αυγών, τραγούδια αλλά και ψαλμοί
Όταν αποτρώγανε στο Πασχαλινό τραπέζι, οι συνδαιτυμόνες, έπαιρναν από ένα κόκκινο αυγό ο καθένας και τσούγκριζαν ο ένας με τον άλλον. Ο νικητής, θα είχε υγεία, προκοπή, ευλογία και προστασία για τη χρονιά ολόκληρη, μέχρι το άλλο Πάσχα.

Ύστερα, αδελφωμένοι, τρώγανε τα σπασμένα αυγά και συνέχιζαν να τσιμπολογάνε τους μεζέδες και να πίνουν το μυρωδάτο κρασί, τραγουδώντας διάφορα χαρούμενα τραγούδια αλλά και αναστάσιμους ψαλμούς και ύμνους, σμίγοντας, έτσι, την κοσμική με την πνευματική χαρά:

(…) Ὅταν απεφάγαμεν, κι ἐσυγκρίσαμεν τα κόκκινο αυγό, και είχαμεν κενώσει τὰ τρία τέταρτα της χιλιάρικης ―ήτο ὡραίον ρετσινάτο, όλον άρωμα καὶ πτήσις και αφρός― αφού έψαλεν ο γέρων Φίλιππος το Χ ρ ι σ τ ὸ ς α ν έ σ τ η (ο κυρ Στέφανος δεν ήξευρεν άλλο να ψάλη ειμὴ τό, «Ψήσου γίδα ψήσου και ροδοκοκκινίσου»), ηθέλησα κ᾿ εγὼ να είπω το Α ν α σ τ ά σ ε ω ς η μ έ ρ α, το αλλέγρο, τον πρώτον δηλαδή ειρμόν του Κανόνος της ημέρας, όχι το τελευταίον το δοξαστικόν, το αργόν. Μόλις ήνοιξα τὸ στόμα μου κι επρόφερα

Αναστάσεως ημέρα,
Λαμπρυνθώμεν, λαοί·
Πάσχα Κυρίου, Πάσχα…

η μικρὰ Τοτώ, βλέπουσα ατενώς προς με, αφήκεν ακράτητον επιφώνημα χαράς, κι έλαμψε τι προσωπάκι της, τα ματάκια της, το στόμα της, τα μάγουλά της, όλα εμόρφασαν κι εμειδίασαν άρρητον μειδίαμα αγαλλιάσεως.(…)
(Τραγούδια του Θεού-1908)

Αναστάσιμα πανηγύρια
Είναι τόσο μεγάλη η γιορτή της Ανάστασης και η αγαλλίαση και η χαρά που νιώθανε οι παλαιοί, ώστε δεν τους έφτανε μόνο η Κυριακή του Πάσχα για να πανηγυρίσουν και να γιορτάσουν.

Γι’ αυτό συνέχιζαν τα πασχαλινά γλέντια και τα πανηγύρια, την Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα, της Ζωοδόχου Πηγής, την Κυριακή του Θωμά και, φυσικά, του Α. Γεωργίου:

(…)Τὴν Δευτέραν καὶ Τρίτην τοῦ Πάσχα, ἀκόμη καὶ τὴν Παρασκευὴν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, ὁπότε γίνεται φαιδροτάτη πανήγυρις, καὶ τὴν Κυριακὴν τοῦ Θωμᾶ, ὅτε ἡ ἐκκλησία ψάλλει· «Σήμερον ἔαρ μυρίζει καὶ καινὴ κτίσις χορεύει», ὁ Γιάννης ὁ Λιοσαῖος ἐχόρευε κι ἐπήδα μὲ τὴν γκάϊδά του, ἔξωθεν τοῦ μαγαζίου τοῦ Θωμαδάκη, ὑπὸ τὸ πυκνὸν τῶν μορεῶν φύλλωμα. Καὶ τὴν ἡμέραν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου –«ἀνέτειλε τὸ ἔαρ δεῦτε εὐωχηθῶμεν…»– εἶχε γίνει μεγάλη σύναξις, ὑπὸ τὰ πελώρια δένδρα, ἀνδρῶν καὶ παιδίων καὶ μικρῶν κορασίων, διὰ ν᾿ ἀπολαύσουν τὸ θέαμα τῶν αἰπολικῶν χορῶν τοῦ Γιάννη καὶ ὀλίγων ἄλλων ἀγροδιαίτων νέων καὶ πανηγυριστῶν, κατελθόντων τὴν δείλην ἀπὸ τὸ βουνόν, ὅπου εἶχεν ἑορτασθῆ εἰς τὸ ἐξωκκλήσιόν του ὁ Ἅγιος.(…)
(Η νοσταλγία του Γιάννη-1906)

*Ας είναι αναπαυμένη η ψυχούλα και η Μνήμη Αιώνια του Αγίου των Ελληνικών Γραμμάτων, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο οποίος, πέραν άλλων πολλών, πρόβαλλε με το έργο του ότι η μόνη αληθής πραγματικότητα είναι η κατά Χριστόν ζωή και ότι οι Έλληνες δεν πρέπει ποτέ να ξεκόψουν από τη ζωογόνο ρίζα της Παράδοσης.

Καλή Ανάσταση