Η Μεγάλη Παρασκευή. Η ημέρα που η Ορθοδοξία πενθεί. Ο ουρανός σκοτεινιάζει, τα λουλούδια σιωπούν, οι καμπάνες πενθούν. Το Θείο Δράμα κορυφώνεται και ο Επιτάφιος Θρήνος αντηχεί από άκρη σε άκρη της χώρας — και της ψυχής.
«Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, που έδυ σου το κάλλος;»
Η Παναγία θρηνεί πάνω από τον Εσταυρωμένο. Μαζί της, μια ολόκληρη κοινωνία που γονατίζει μπροστά στο ανείπωτο: τη θυσία του Αθώου. Οι στίχοι του Επιταφίου δεν είναι απλώς ύμνοι — είναι ποιητικό απόσταγμα θλίψης και ελπίδας, είναι η φωνή της ανθρώπινης απώλειας που βρίσκει διέξοδο στο θείο.
Η υμνολογία του Επιταφίου — λόγος που ξεπερνά τον χρόνο
Η ψαλμωδία της Μεγάλης Παρασκευής είναι από τις πιο βαθιά συγκινητικές στιγμές της Ορθόδοξης λατρείας. Οι Εγκώμιοι Ύμνοι, με τον ποιητικό τους πλούτο και τη μυσταγωγική τους μουσική, γίνονται παρηγοριά σε κάθε ανθρώπινη απώλεια, μνημείο λόγου και πίστης.
Ο πρώτος στάσιμος ψάλλει:
«Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ, και αγγέλων στρατιαί εθαμβούντο...»
Ο δεύτερος:
«Άξιον εστί μεγαλύνειν σε τον Ζωοδότην...»
Και ο τρίτος:
«Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη ταφή σου προσφέρουσι, Χριστέ μου...»
Είναι ο ποιητικός τρόμος της αδικίας και ταυτόχρονα η πιο καθαρή προσμονή της Ανάστασης.
Το μήνυμα του Θρήνου στον σημερινό κόσμο
Μέσα σε έναν πλανήτη που σπαράσσεται από πολέμους, από προσφυγιά, από κοινωνικές ανισότητες, από κλιματική απελπισία, ο Επιτάφιος Θρήνος αποκτά νέα διάσταση. Δεν είναι μόνο μνήμη, είναι καθρέφτης.
Ο Χριστός σταυρώνεται κάθε μέρα:
Όταν ένα παιδί χάνεται σε εμπόλεμες ζώνες.
Όταν ένας λαός ξεριζώνεται και γίνεται αριθμός στα δελτία ειδήσεων.
Όταν η γυναίκα κακοποιείται και σωπαίνει.
Όταν ο άστεγος δεν έχει ούτε ένα φως στον Επιτάφιο να κρατήσει.
Όταν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια γίνεται σταυρός.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι καθρέφτης μας
Μας προκαλεί να κοιταχτούμε βαθιά μέσα μας και να ρωτήσουμε:
Ποιον σταυρώνουμε σήμερα;
Ποιον αφήνουμε μόνο στο Γολγοθά του;
Ποιον εγκαταλείπουμε στο σκοτάδι, αντί να του γίνουμε φως;
Ο Θρήνος της Παναγίας γίνεται η φωνή κάθε μάνας που θρηνεί το παιδί της — είτε από βία, είτε από ανέχεια, είτε από αδιαφορία.
Η πομπή της σιωπής — Η ελπίδα της Αναστάσεως
Η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους των πόλεων και των χωριών δεν είναι απλή παράδοση. Είναι μια αόρατη γέφυρα ανάμεσα στον ουρανό και τη γη. Εκεί που ο άνθρωπος καταθέτει τον πόνο του και ζητά ελπίδα. Και η πιο βαθιά της αλήθεια είναι πως η ελπίδα ανθίζει ακόμα και από έναν τάφο.
Αν υπάρχει ένα θαύμα σε αυτή τη μέρα, δεν είναι μόνο το Θείο. Είναι η συγκίνηση που ανθίζει μέσα στην ερήμωση. Είναι το δάκρυ που κυλά στο πρόσωπο ενός αγνώστου. Είναι η σιγή που ενώνει ανθρώπους που δεν έχουν κοινή γλώσσα, αλλά μοιράζονται τον ίδιο πόνο.
Στη σιγή των κεριών, στη ροή των δακρύων, στη σφιγμένη παλάμη που κρατά το κερί — γεννιέται το αναστάσιμο φως. Γιατί η Μεγάλη Παρασκευή δεν είναι το τέλος. Είναι η προσμονή της Ανάστασης. Και η Ανάσταση δεν πρέπει να είναι προνόμιο των λίγων.
