
Το «Μίτος» (ή ΜΙΤΟΣ-MITOS), το επίσημο Μητρώο Διαδικασιών του Ελληνικού Δημοσίου έλαβε ειδική αναγνώριση στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Δημόσιου Τομέα, ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα βραβείων για φορείς του Δημόσιου Τομέα, το οποίο διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια -από το 2009- από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης (EIΔΔ). Πρόκειται για ένα έργο που έχει υλοποιηθεί από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΥΤΕ ΑΕ), φορέα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το οποίο άλλαξε τον τρόπο που πολίτες και επιχειρήσεις αλληλεπιδρούν με τη Δημόσια Διοίκηση, προσφέροντας διαφάνεια και ακρίβεια στην πληροφόρηση.
Η τελετή απονομής των Ευρωπαϊκών Βραβείων Δημόσιου Τομέα 2023-24 πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας, με θέμα «Ενίσχυση της Καινοτομίας μέσω της Μάθησης», και στόχο τη βράβευση των πιο καινοτόμων έργων που υποβάλλονται από δημόσιες διοικήσεις στην Ευρώπη.
Το βραβείο εκ μέρους της ΕΔΥΤΕ παρέλαβε ο Λάκωνας ερευνητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), Θεόδωρος Καρούνος. Ως πρόεδρος του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) το 2015, ο Θ. Καρούνος ήταν αυτός που συντόνιζε τον σχεδιασμό και ανάπτυξη του wiki diadikasies.gr, το οποίο ουσιαστικά άνοιξε το δρόμο για την έλευση του «Μίτος».
Η διαδρομή
Το 2015, το wiki diadikasies.gr, μια γνωσιακή βάση που περιέχει μια σειρά από υπηρεσίες του Δημόσιου Τομέα και ακολουθεί το μοντέλο του πληθοπορισμού, όπως και η wikipedia, σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από την Ομάδα Εργασίας Ανοιχτής Κυβέρνησης του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ), σε συνεργασία με την ομάδα ανοιχτής διακυβέρνησης του ΕΠΙΣΕΥ για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (https://opengov.pdm.gov.gr/), με βάση τις προτάσεις αυτών των πέντε μελετών. Δε θα ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί χωρίς την ενεργή υποστήριξη του Δρ. Παντελή Αργυριάδη, ο οποίος ήταν εκείνη την περίοδο εκτελεστικός γραμματέας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και ένθερμος υποστηρικτής των πρωτοβουλιών ανοιχτής κυβέρνησης.
Όπως αναφέρει ο υπεύθυνος, τότε, για τη σύνθεση του wiki diadikasies.gr -και προάγγελο του «Μίτος»-, ερευνητής Θεόδωρος Καρούνος στον «ΛΤ», «η πρόκληση στην οποία επικεντρώθηκε το diadikasies.gr, ήταν ότι η πρόσβαση σε υπηρεσίες που προσφέρονταν από διάφορες δημόσιες διοικητικές μονάδες στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στερούνταν σαφήνειας και προδιαγραφών, με αποτέλεσμα να είναι περίπλοκες και γραφειοκρατικές. Η έλλειψη ανοιχτής, ενημερωμένης και σαφούς τεκμηρίωσης, είχε ως αποτέλεσμα οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να αγνοούν τα βήματα και τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν για να παρέχουν ή να έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένες υπηρεσίες. Αυτό οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις, οικονομικό κόστος και ανεκπλήρωτες ανάγκες, οδηγώντας σε μεγαλύτερη πιθανότητα διαφθοράς».
Έτσι, όπως εξηγεί ο διακεκριμένος επιστήμονας, με καταγωγή από τον Μπαρσινίκο Δ. Σπάρτης, «στο diadikasies.gr προσδιορίστηκαν και τεκμηριώθηκαν με σαφήνεια οι παρεχόμενες υπηρεσίες από τους δημόσιους υπαλλήλους και οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν μέχρι την πλήρη παροχή μιας υπηρεσίας. Κάθε υπηρεσία ήταν μια καταχώρηση στο wiki που περιείχε: τον επίσημο τίτλο της υπηρεσίας, μια σύντομη περιγραφή της υπηρεσίας, όλη τη σχετική νομοθεσία που διέπει την υπηρεσία, έναν πίνακα με τα απαιτούμενα έγγραφα ή/και ηλεκτρονικές φόρμες, έναν πίνακα με τη λίστα ενεργειών που ακολουθούνται για την παροχή της υπηρεσίας, οι αρμόδιες διοικητικές μονάδες και τα μητρώα που ενημερώνονται κατά την παροχή της υπηρεσίας». Σύμφωνα με τον Θ. Καρούνο, «το wiki προοριζόταν για χρήση από πολίτες και δημόσιους υπαλλήλους που είναι υπεύθυνοι για την παροχή των υπηρεσιών που προσφέρει η διοικητική τους μονάδα. Σκοπός της τεκμηρίωσης των διαδικασιών είναι να καταστήσει τις πληροφορίες εύκολα προσβάσιμες στους πολίτες και τους μόνιμους κατοίκους, να εξαλείψει την ταλαιπωρία που αντιμετωπίζουν συχνά στις συναλλαγές με τον Δημόσιο Τομέα και να βοηθήσει τις διοικητικές μονάδες να εξορθολογίσουν τις υπηρεσίες τους σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα. Ταυτόχρονα, η δομημένη τεκμηρίωση των διαδικασιών σε ένα δημόσιο φόρουμ θα μπορούσε να συμβάλλει στην απλοποίηση τους με την πάροδο του χρόνου, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα και απόδοση του δημόσιου τομέα».
Αυτή η συλλογική καταγραφή των δημόσιων υπηρεσιών εφαρμόστηκε αρχικά ως πιλοτικό έργο στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο κατέληξε στην τεκμηρίωση περισσότερων από 1.000 διαδικασιών.
Το 2019, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, εισήγαγε σχετική νομοθεσία που οδήγησε στην έγκριση από το κοινοβούλιο του Εθνικού Μητρώου Διοικητικών Διαδικασιών ως εθνικό νόμο. Το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ) σχεδίασε και ανέπτυξε το σύστημα με βάση την εμπειρία που είχε αποκτηθεί από το diadikasies.gr. Την εφαρμογή του συντόνισε ο Λεωνίδας Χριστόπουλος, γενικός γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών. Το μητρώο ονομάστηκε «Μίτος» (mitos.gov.gr) από τον υπουργό, περιλαμβάνοντας υπηρεσίες που παρέχονται απευθείας στους πολίτες, εσωτερικές διαδικασίες των δημοσίων φορέων, καθώς και διαδικασίες μεταξύ μονάδων ή οργανισμών της δημόσιας διοίκησης.
Όπως εξηγεί ο Θ. Καρούνος, «σήμερα, το “Μίτος” περιέχει πάνω από 3.300 πλήρως τεκμηριωμένες διαδικασίες, ενώ άλλες 1.200 βρίσκονται υπό επεξεργασία. Στην αγγλική έκδοση, περισσότερες από 500 υπηρεσίες επιλέχθηκαν ως οι πιο δημοφιλείς για χρήση από Ευρωπαίους πολίτες, και αποτελούν μέρος της νέας ελληνικής πλατφόρμας EUGO για διασυνοριακές υπηρεσίες της ΕΕ. Ο “Μίτος” αλληλεπιδρά με το gov.gr, το eΚΕΠ, το οποίο είναι το πληροφοριακό σύστημα των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ). Το eΚΕΠ χρησιμοποιείται καθημερινά από περίπου 3.500 υπαλλήλους σε πάνω από 1.000 ΚΕΠ, παρέχοντας σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες σχετικά με τις προϋποθέσεις, τα βήματα κλπ. Οι προδιαγραφές σχεδιασμού του “Μίτος” είναι επίσης εναρμονισμένες με το Εθνικό Πρόγραμμα Απλοποίησης Διαδικασιών της χώρας (https://diadikasies.gov.gr/)».
Επισημαίνει ακόμα ο Λάκωνας ερευνητής, ότι «ο “Μίτος” με τον καθαρό και φιλικό προς τον χρήστη σχεδιασμό του, στοχεύει στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της Δημόσιας Διοίκησης προς τους πολίτες που καταναλώνουν δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίοι είναι πλέον σε θέση να γνωρίζουν λεπτομερώς τα βήματα, τα απαιτούμενα έγγραφα, το χρόνο και το κόστος κάθε διοικητικής διαδικασίας που τους αφορά».
Αποτελέσματα - βελτίωση
της εμπειρίας των πολιτών και όχι μόνο
Όπως περιγράφει ο Θ. Καρούνος, «το Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών φιλοδοξεί να συμβάλλει στις προσπάθειες για την παροχή διαφανών, φιλικών προς τον χρήστη, απλουστευμένων υπηρεσιών σε κάθε πολίτη. Ανοίγει επίσης νέες ευκαιρίες για την απλοποίηση ή κατάργηση διαδικασιών μέσω της τυποποίησης και της αξιολόγησής τους, βελτιώνοντας τις διοικητικές λειτουργίες του δημόσιου τομέα και εν τέλει την εμπειρία του πολίτη. Επιπλέον, η ενσωμάτωση του νομικού/ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει τις διαδικασίες στο σύστημα, αυξάνει σημαντικά την αξιοπιστία των δημοσίων φορέων και την τεκμηρίωση των διαδικασιών που ακολουθούνται».
Τα σημαντικότερα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από το έργο είναι τα ακόλουθα:
- Η καταγραφή και συγκέντρωση διαδικασιών από δημόσιες μονάδες σε ένα ενιαίο σύστημα,
- Η ανάπτυξη ενός ενιαίου σημείου εκκίνησης για την απλοποίηση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών,
- Η αύξηση της ικανοποίησης των χρηστών – συναλλαγών με δημόσιες υπηρεσίες κατά τουλάχιστον 80%,
- Η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών σχετικά με την προσβασιμότητα των πληροφοριών σχετικά με τις διοικητικές διαδικασίες και η μείωση κατά σχεδόν 100% του χρόνου απόκρισης/αναμονής για λήψη πληροφοριών καθώς και η αξιοπιστία/ασφάλεια των παρεχόμενων πληροφοριών,
- Ενίσχυση της συμμετοχής των χρηστών σε αποφάσεις ή σχεδιασμό δημόσιων υπηρεσιών,
- Βελτιωμένη διαλειτουργικότητα με άλλες κυβερνητικές και ευρωπαϊκές πύλες και με εφαρμογές τρίτων μέσω του ανοιχτού του API (προηγμένη διεπαφή προγραμματισμού).
Τα επόμενα βήματα
Στόχος, κατά τον Θ. Καρούνο, «είναι η διατήρηση και η περαιτέρω ανάπτυξη της πλατφόρμας», ενσωματώνοντας λειτουργίες όπως: α) Αυτόματη συμπλήρωση πεδίων με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI), β) Ημιαυτόματη δημιουργία πρόσθετης κωδικοποίησης σε πεδία ελεύθερου κειμένου, γ) Υιοθέτηση πρόσθετων μητρώων και βασικών λεξικών.
Εντούτοις, κατά τον Λάκωνα Καθηγητή, «ο κύριος στόχος είναι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για την ανάλυση, την αξιολόγηση και την ιεράρχηση των δημόσιων υπηρεσιών βελτιστοποιώντας τις εσωτερικές ροές εργασίας μέσω πιο ακριβών προβλέψεων προς όφελος του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης, καθώς και για τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλει στην εξατομίκευση των υπηρεσιών.
Η ανάπτυξη συστημάτων αυτοματισμού διεργασιών, σε συνδυασμό με την ανάλυση των διαγραμμάτων BPMN που χρησιμοποιούνται ήδη από το “Mίτος”, θα παρέχουν τη βάση για την αυτοματοποίηση πολλών βημάτων, μειώνοντας τον φόρτο που απαιτείται για την εισαγωγή και την επανεισαγωγή δεδομένων και τη φυσική εκτέλεση των διαδικασιών (πχ εκτύπωση και υπογραφή), διευκολύνοντας έτσι τους εργαζόμενους στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Η χρήση αρχιτεκτονικών blockchain και πλαισίων “μηδενικής εμπιστοσύνης” θα επιτρέψουν την ασφαλή αποθήκευση δεδομένων των πολιτών και τυχόν εγγράφων που παράγονται ή καταναλώνονται από διαδικασίες, επιτρέποντας μια ακόμη πιο ομαλή μετάβαση στην επόμενη γενιά ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών με επίκεντρο τα δεδομένα».
«Στόχος μας, καταλήγει ο Θ. Καρούνος, «είναι να αναπτύξουμε την επόμενη γενιά υπηρεσιών, προσφέροντας ένα σύνολο λύσεων που θα επιτρέψουν τη διαδραστική εκτέλεσή των από όλες τις συσκευές και θα επιτρέπουν στους πολίτες και τους μόνιμους κατοίκους να έχουν πρόσβαση σε εξατομικευμένες υπηρεσίες ψηφιακά, αλλά και δια ζώσης στα ΚΕΠ».
Λίγα λόγια για τον Θ. ΚαρούνοΟ Θεόδωρος Καρούνος γεννήθηκε στον Μπαρσινίκο ΔΕ Μυστρά Δ. Σπάρτης. Αποφοίτησε από τη Σιβιτανίδειο Μέση Τεχνική Σχολή το 1970 και από το πρόγραμμα Λυκείου του Πανεπιστήμιου της Πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1975. Σπούδασε Κοινωνιολογία και Επιστήμη Υπολογιστών στη Νέα Υόρκη, όπου ολοκλήρωσε και τις μεταπτυχιακές του σπουδές το 1983, και στη συνεχεία εργάστηκε ως προγραμματιστής στην ΙΒΜ, από το 1983-’87. Το διάστημα 1987-’90 εργάστηκε στην Υπηρεσία Ανάπτυξης Πληροφορικής του Υπουργείου Προεδρίας και ως σύμβουλος σε θέματα πληροφορικής και εκλογών του υπουργού Εσωτερικών. Το 1990 ανέλαβε τεχνικός υπεύθυνος του Εργαστηρίου Διαχείρισης και Βέλτιστου Σχεδιασμού Δικτύων στο ΕΜΠ.
Από το 1995 έως το 2001 χρημάτισε διευθυντής του Κέντρου Δικτύων του ΕΜΠ και τεχνικός υπεύθυνος του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ). Το 2001 τοποθετήθηκε γενικός διευθυντής του ΕΔΕΤ και από το 2002 έως το 2004 ήταν προϊστάμενος της Διαχειριστικής Αρχής της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Τον Δεκέμβριο του 2004 ορίστηκε στη θέση του ειδικού διδακτικού προσωπικού στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών στο Εργαστήριο Διαχείρισης και Βέλτιστου Σχεδιασμού Δικτύων. Μεταξύ 2004-2009 ήταν συντονιστής του Τμήματος Πληροφορικής του ΠΑΣΟΚ και συντονιστής δράσεων των Εθελοντών Διαδικτύου, ενώ από το 2009-2012 ήταν σύμβουλος του προέδρου του ΠΑΣΟΚ και συντονιστής της Ομάδας Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Από τον Ιούλιο του 2012 έως τον Ιούλιο του 2015 διετέλεσε επικεφαλής του επιστημονικού συμβουλίου της «Crowdpolicy», ενώ έως το 2012 συμμετείχε στην επιτροπή πρωτοβουλίας για τον μαθητικό υπολογιστή. Την τριετία 2013-2015 υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της τότε ΝΕΡΙΤ. Από το 2014 είναι μέλος της Ομάδας Ανοικτής Διακυβέρνησης του ΕΠΙΣΕΥ και από τον Ιανουάριο του 2016 έως τον Ιούλιο του 2017 ανέλαβε συντονιστής της Ομάδας Διοίκησης Έργου για την Ψηφιακή Πολιτική και την Ανοιχτή Διακυβέρνηση ως Ειδικός Άμισθος Σύμβουλος του Υπουργού Παιδείας. Από τον Ιανουάριο του 2019 έως τον Δεκέμβριο του 2022 διετέλεσε διευθυντής της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του ΕΔΥΤΕ.
Σήμερα είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας διεπιστημονικής ερευνητικής ομάδας για την Τεχνολογική, Οικονομική και Στρατηγική Ανάλυση της Κοινωνίας της Πληροφορίας του ΕΜΠ, μέλος του ΔΣ της ΕΕΛΛΑΚ, εθνικός εκπρόσωπος των ελληνοποιημένων αδειών CreativeCommons και αντιπρόεδρος στο fablabathens.