Ο εκδιωγμός, οι χαμένες πατρίδες, η εξαθλίωση και η αγωνία στη διαδρομή προς την αναζήτηση ενός νέου κόσμου, όπως εξιστορεί η αλήστου μνήμης τραγωδία του Μικρασιατικού, αποτυπώνονται στην πρωτότυπη παράσταση «Αλμυρή Έρημος», που θα παρουσιαστεί στη σκηνή του Πνευματικού Κέντρου Σπάρτης (ισόγειο Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης) την Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου και ώρα 7:00 μμ. Η παράσταση που επιμελείται και παρουσιάζει η Ομάδα Θεάτρου «Άλας» και συνυπογράφει ο φέρελπις Σπαρτιάτης μουσικός, Ιωάννης Ισμυρνιόγλου, έρχεται για μία και μοναδική παράσταση στην πρωτεύουσα της Λακωνίας, ύστερα από πρωτοβουλία και σχετική πρόσκληση της Εταιρείας Σπαρτιατικών Σπουδών και του Περιφερειακού Τμήματος Σπάρτης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη «μαύρη» αυτή επέτειο.
Το σπουδαίο αυτό έργο, που τελεί υπό την αιγίδα της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδας «100 Χρόνια Εθνικής Μνήμης», έκανε πρεμιέρα την 1η Μαΐου 2022 στον ιστορικό χώρο «Laboratorium» του Γιέρζι Γκροτόφσκι στο Βρότσλαβ της Πολωνίας και παρουσιάστηκε έπειτα με μεγάλη επιτυχία στην Αθήνα.
Αποτελεί μία σκηνική σύνθεση, που αντλεί το υλικό της από μαρτυρίες προσφύγων και λογοτεχνικά έργα. Πρόκειται για «στιγμιότυπα από τη μικρασιατική εκστρατεία και την καθημερινή ζωή που ξετυλίγονται μέσα σε ένα θραυσματικό τοπίο μνήμης, σε ένα χρόνο άχρονο, όσο η ιστορία συνεχίζει να αιμορραγεί πολέμους, προσφυγιά, ανθρώπινο πόνο και οδύνη», όπως περιγράφουν οι συντελεστές.
Ο «Λακωνικός Τύπος» συνομίλησε για την παράσταση, με τον ανερχόμενο Σπαρτιάτη συνθέτη και μουσικό, Γιάννη Ισμυρνιόγλου, ο οποίος μάλιστα έλκει ρίζες -εκ προπάππου- από τα Άδανα της Κιλικίας, καθώς και τις ταλαντούχες σκηνοθέτιδες και ηθοποιούς της παράστασης, Σταύρια Νικολάου και Ναταλία Γεωργοσοπούλου. Σκιαγραφούν το έρεισμα και το εγχείρημα κατάρτισης μίας τέτοιας παραγωγής, αναδεικνύουν τους υψηλούς συμβολισμούς που αυτή πρεσβεύει, ενώ περιγράφουν και τα συναισθήματα που βίωσαν από την πρεμιέρα της παράστασης στην Πολωνία και αυτές που ακολούθησαν στην Αθήνα.
- Η επιλογή του τίτλου «Αλμυρή Έρημος» για την παράσταση απηχεί στην προέλαση της ελληνικής στρατιάς στη συγκεκριμένη τοποθεσία της Μ. Ασίας; Έχει συμβολικά νοήματα;
Σταύρια Νικολάου: Ακριβώς, όπως σωστά αναφέρετε, η Αλμυρή Έρημος είναι υπαρκτή περιοχή της σημερινής Τουρκίας. Είναι ένα οροπέδιο άγονο και σχεδόν ακατοίκητο. Το 1921, η προέλαση του Ελληνικού Στρατού στην Αλμυρή Έρημο -με σκοπό να περάσει τον Σαγγάριο ποταμό και να καταλάβει την Άγκυρα-, σήμανε την αρχή του τέλους τόσο της Ελληνικής εκστρατείας, όσο και της Μεγάλης Ιδέας. Η Αλμυρή Έρημος επεφύλασσε ακραίες συνθήκες εξαθλίωσης για τους Έλληνες στρατιώτες, πολλοί από τους οποίους χάθηκαν πριν φτάσουν καν στον ποταμό Σαγγάριο όπου έγιναν οι κύριες μάχες.
Είναι, λοιπόν, για εμάς ένας συμβολισμός αυτής της «αρχής του τέλους». Γιατί κάθε αρχή πολέμου σημαίνει ταυτόχρονα για χιλιάδες ανθρώπους το τέλος της δικής τους ζωής- κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι ένα σύμβολο της ματαιότητας και της ματαίωσης. Οι άνθρωποι στην Αλμυρά Έρημο χάνονταν πριν καν πολεμήσουν. Ήταν στρατιώτες που δεν τους σκότωνε ο εχθρός, αλλά οι ίδιες οι αποφάσεις των δικών τους στρατηγών.
Είναι, επίσης, ο συμβολισμός της θάλασσας. Είναι η αλμυρή οδός που διέσχισε ο Ελληνικός στρατός για να φτάσει ως απελευθερωτής στη Σμύρνη και μετά από λίγα χρόνια μετατράπηκε στην αλμυρή οδό προς τον δρόμο της φυγής, για όλους όσοι απελπισμένα προσπαθούσαν να γλιτώσουν από την καταστροφή. Για όσους τα κατάφεραν και έφτασαν στην Ελλάδα, αλλά και για όσους δεν πρόλαβαν και έγινε ο τάφος τους -για όσους μέχρι σήμερα παλεύουν να διασχίσουν την «αλμυρή έρημο» προς ένα καλύτερο μέλλον.
«Ένας συμβολισμός της "αρχής του τέλους"»
- Πρόκειται για μία πρωτότυπη σκηνική σύνθεση που αντλεί το υλικό της από μαρτυρίες προσφύγων και λογοτεχνικά έργα για τον ξεριζωμό στη Μ. Ασία;
Σταύρια Νικολάου: Η αλήθεια είναι ότι όντως η «Αλμυρή Έρημος» είναι ένα πρωτότυπο θεατρικό έργο, μία παράσταση που δημιουργήθηκε με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή. Και βασίζεται σε πραγματικό υλικό που βρήκαμε κατά την περίοδο της ιστορικής έρευνας πάνω στο θέμα. Όταν αποφασίσαμε να γράψουμε το κείμενο της παράστασης, είχαμε ήδη μελετήσει για αρκετούς μήνες τα γεγονότα της εποχής μέσα από βιβλία ιστορίας, ντοκιμαντέρ, λογοτεχνικά έργα, φωτογραφικά αφιερώματα, μουσική και τραγούδια της εποχής. Είχαμε αφοσιωθεί στην πολύπλευρη μελέτη του θέματος, γιατί στόχος μας ήταν η σκηνική μας σύνθεση να βασιστεί σε ένα κείμενο που, αν μη τι άλλο, θα λέει τα πράγματα όπως πρέπει να ειπωθούν, χωρίς αποκρύψεις και χωρίς εκπτώσεις, αλλά ταυτόχρονα, με βαθιά συγκίνηση και απόλυτο σεβασμό σε όσα συνέβησαν.
«Ο ξεριζωμός είναι ξεριζωμός σε όλες τις γλώσσες και η προσφυγιά είναι προσφυγιά σε όλες τις γλώσσες»
Ως νέοι άνθρωποι και καλλιτέχνες θέλαμε να καταπιαστούμε με αυτό το τόσο ευαίσθητο θέμα της Μικρασιατικής καταστροφής, να το ανακινήσουμε και να το ανασυνθέσουμε με έναν τρόπο διαφορετικό∙ διαφορετικό, απ’ ό,τι κανείς ίσως φαντάζεται όταν ακούει ότι πρόκειται για μια παράσταση για τη Μικρασιατική καταστροφή. Να μιλήσουμε, εν τέλει, για τον πόλεμο ως κατάσταση, για τη δυστυχία που σπέρνει και την απανθρωποποίηση που θερίζει, για την προσφυγιά και τον ξεριζωμό. Γιατί ο ξεριζωμός είναι ξεριζωμός σε όλες τις γλώσσες και η προσφυγιά είναι προσφυγιά σε όλες τις γλώσσες.
«Πηγή έμπνευσης η ίδια η Ιστορία»
- Ποιο ήταν το έναυσμα και η πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία αυτού του έργου, που φαντάζομαι ότι θα έχει έντονα τα στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής; Πόσο δύσκολο είναι το εγχείρημα της ακολουθίας της μουσικής «νόρμας» και της ισορροπίας με τα συναισθήματα που εξωτερικεύει μια τέτοια θεματική;
Γιάννης Ισμυρνιόγλου: Η πηγή έμπνευσης ήταν η ίδια η Ιστορία, το κείμενο και η δράση. Η λειτουργία της ομάδας είχε από την αρχή κοινό καλλιτεχνικό στόχο και λόγω της παράλληλης δημιουργίας του κειμένου, της μουσικής, αλλά και της δραματουργίας, η δουλειά μου ως συνθέτης έγινε πιο απλή. Στόχος μου ήταν πάντα να ενισχύσω τον λόγο και η κάθε κίνηση να μπορεί να μεταφέρει στο τότε τον θεατή. Προσπάθησα να εκφραστώ ηχητικά και μουσικά, κυρίως, παρά να βρω κάποιου είδους ισορροπία γιατί από μόνη της αυτή η θεματική δεν χωράει εκπτώσεις.
«Δε θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη αρχή για το ταξίδι μας αυτό από έναν ζωντανό χώρο μνήμης και πράξης»
- Μιλήστε μας για την εμπειρία των παραστάσεων στο Βρότσλαβ της Πολωνίας και την Αθήνα, την απήχηση που είχαν, καθώς και τις εντυπώσεις που αποκομίσατε από το κοινό.
Ναταλία Γεωργοσοπούλου: Ήταν μεγάλη μας χαρά η παράσταση να κάνει πρεμιέρα στον ιστορικό χώρο «Laboratorium» του Γέρζι Γκροτόφσκι στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Δε θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη αρχή για το ταξίδι μας αυτό από έναν ζωντανό χώρο μνήμης και πράξης.
Στην παράσταση ήταν και πολλοί Έλληνες, οι περισσότεροι πρόσφυγες του Εμφυλίου. Με το τέλος της παράστασης μάς αφηγήθηκαν τον δικό τους δρόμο του ξενιτεμού.
Φίλοι Πολωνοί, μάς είπανε πως κάνανε συνεχώς συνδέσεις με τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Οι συντελεστές της παράστασης λέμε συχνά πως η επέτειος των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή δεν είναι παρά η αφορμή, για να αφηγηθούμε μια ιστορία για τον πόλεμο και την προσφυγιά. Ταξιδεύοντας στην Πολωνία την παράστασή μας, ακούσαμε ιστορίες ξεριζωμών όμοιες μα σε άλλη χρονική στιγμή... και σκέφτεσαι ως πότε το αιματοκύλισμα;... Ομοίως και στην Αθήνα, ο τρόπος που μας πλησίαζαν οι θεατές ήταν ιδιαίτερα συγκινητικός, οικείος. Προσπαθούσαν -με τον δικό τους τρόπο ο καθένας- να συνδεθούν με την παράσταση και να τη συνδέσουν με το σήμερα.
- Ποια η πορεία της ομάδας «Άλας», τα πρόσωπα που την αποτελούν και οι δραστηριότητες που αναπτύσσει;
Ναταλία Γεωργοσοπούλου: H ομάδα «Άλας» δημιουργήθηκε τον χειμώνα του 2022, με σκοπό την υλοποίηση της παράστασης «Αλμυρή Έρημος». Το όνομα της παράστασης με αυτό της ομάδας ταυτίζονται τόσο γιατί αποτελεί την πρώτη ανεξάρτητη δουλειά της ομάδας, όσο και γιατί το αλάτι, το άλας, παραπέμπει σε μια μνήμη βαθιά-αρχέγονη. Συναντάται πρώτη φορά ως «Αλς» στον Όμηρο για τη θάλασσα.
Στην παράστασή μας, δημιουργούμε μια σπείρα από αλάτι, μια αλμυρά οδό ως τόπο αφήγησης και δράσης.
Ιδρυτικό μέλος της ομάδας είναι η Ναταλία Γεωργοσοπούλου, η οποία με τη Σταύρια Νικολάου και τον Γιάννη Ισμυρνιόγλου συμμετέχουν στην παράσταση «Αλμυρή Έρημος», που έκανε την πρεμιέρα την 1η Μάη του 2022 στον ιστορικό χώρο Laboratorium» του Γέρζι Γκροτόφσκι στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Έπειτα παρουσιάστηκε στην Αθήνα στο θέατρο 104, στο Δημοτικό θέατρο Κορίνθου «Βασίλης Ρώτας», στο θέατρο «Απόλλων» της Σύρου, στο θέατρο Φούρνος στην Αθήνα. Μεγάλη μας χαρά να ερχόμαστε στη Σπάρτη, τόπο καταγωγής του Γιάννη Ισμυρνιόγλου.
«Αλμυρή Έρημος» - Πνευματικό Κέντρο Σπάρτης (ισόγειο Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης)
Την Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου και ώρα 7:00 μμ.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία, ερμηνεία: Nαταλία Γεωργοσοπούλου, Σταύρια Νικολάου
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση, μουσικός επί σκηνής: Γιάννης Ισμυρνιόγλου
Σκηνική εγκατάσταση, κοστούμια, φωτισμοί: Η ομάδα
Φωτογραφίες: Πέτρος Καλφαμανώλης
Trailer: Γιάννης Αποσκίτης, Πέτρος Καλφαμανώλης
Τιμές εισιτηρίων
Γενική: 8 ευρώ
Άνεργοι, πολύτεκνοι/τρίτεκνοι, φοιτητές, παιδιά: 5 ευρώ
ΑΜΕΑ & συνοδοί: Δωρεάν
Ενημερωθείτε για όλη την επικαιρότητα της Λακωνίας και όχι μόνο μέσα από τη συνεχή ροή του www.lakonikos.gr. Κάνετε like στη σελίδα και γίνετε μέλος στην ομάδα του lakonikos.gr στο Facebook για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι! Με το κύρος και την αξιοπιστία του «Λακωνικού Τύπου», της μοναδικής ημερήσιας εφημερίδας της Λακωνίας με ιστορία 26 ετών
