Έβλεπα μια Εγγλέζικη εκπομπή για τη ζωή του τέως βασιλιά, όλη τη ζωή του. Εκπομπή καλοφτιαγμένη, σοβαρή. Μπορεί κάποιος να κατηγορήσει τους Εγγλέζους για χίλια δύο. Είναι όμως το πιο σοβαρό κράτος της Γης κι αυτό αρκεί. Σ’ αυτή λοιπόν την τόσο προσεγμένη για συνετούς ανθρώπους εκπομπή, εντύπωση μου προκάλεσε η αγνή καλοφτιαγμένη και αξιοπρόσεκτη οικογένεια. Και μην πείτε βασιλιάς ήταν, χρήμα είχε, μπόρεσε και την έφτιαξε. Γιατί δεν είναι μόνο τα λεφτά. Χρήματα κι άλλοι έχουν και πολλά περισσότερα – τί να λέει κανείς για Ωνάσηδες και μαχαραγιάδες και Σαουδάραβες και βαθύπλουτους – οικογένειες όμως τέτοιες δεν έχουν. 

Θαύμασα λοιπόν τη σωστή, όμορφη οικογένεια με παιδιά, εγγόνια, γυναίκα. Πραγματικά υπέροχη που φάνηκε και στην κηδεία. Και όταν λέω υπέροχη εννοώ ότι ήσαν όλα τακτοποιημένα δίχως ίχνος προβολής ή εντυπωσιασμού και προπαντός χωρίς φανατισμούς. Με μια λέξη ώ-μορφα όλα. Η δε Άννα Μαρία υπέροχη γυναίκα. Μου θύμισε την Κρατησίκλεια στο μεγάλο ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη «Ἄγε, ὧ βασιλεῦ, τῶν Λακεδαιμονίων», με το οποίο υπόσχομαι σύν Θεώ να ασχοληθούμε στο μέλλον. Και από όλη αυτή την εικόνα με εντυπωσίασε και κράτησα την αξιοπρέπεια όλων τους. Εξαρτάται δηλαδή από ποια σκοπιά βλέπουμε το κάθε πράγμα πέραν της βασιλείας, πέραν των χρημάτων που είχαν ή δεν είχαν. Πέραν του αν έγιναν κι απ’ αυτούς λάθη - που ποιός δεν κάνει ; - βλέπω ποια είναι η οικογένεια του καθενός. Στο σπίτι τους τι είναι. Γιατί πέραν των αξιωμάτων, των θέσεων και των θώκων, στην οικογένεια κρινόμαστε πρώτα πρώτα κι απ’ αυτήν ξεκινάμε.  

Θαύμασα επαναλαμβάνω την οικογένεια και την τάξη της στα πάντα και παντού. Κανένα παιδί αυτής δεν προσέβαλε ποτέ τον πατέρα τους. Και αφού σκέφτηκα πολλά, με αυτό ως αφετηρία είπα: Θα τιμούσε την Ελλάδα ο Βασιλιάς και μόνο σαν οικογένεια. Κι έκανα – έρχονταν μόνες τους – και συγκρίσεις, όπως: ποιά οικογένεια, έστω και ενός πολιτικού, μπαίνει δίπλα σ’ αυτήν; Να έχει δηλαδή κι ο πατέρας και η σύζυγος και τα παιδιά την ίδια τιμιότητα. Και οι άλλοι, εννοώ τους πολιτικούς να μην έχουν την τόλμη όχι να την αναγνωρίσουν άλλα ούτε καν να την αντικρίσουν, βγάζοντας όλο το μίσος τους και την αποστροφή τους. Ο πρωθυπουργός δεν δέχτηκε τα παιδιά του βασιλιά να συζητήσουν τα διαδικαστικά της κηδείας και να τα συλλυπηθεί, εκεί που θα έπρεπε να παραστεί ο ίδιος στην κηδεία.

Επιτρεπόταν ολόκληρη κυβέρνηση να εκπροσωπηθεί από την υπουργό πολιτισμού; Μια δεκάδα βασιλείς και βασίλισσες από τη μια και από την άλλη της κυβέρνησης η κυρία Μενδώνη; Που δυο χρόνια μετά τις πυρκαγιές είχε αφήσει την περιοχή των τάφων των βασιλέων με τα καμμένα και ολόκληρο το Τατόι δεκαετίες να ρημάζει, που αν δεν ήταν η κηδεία, τα καμμένα θα ήσαν ακόμα εκεί. Και σαν είδαν ότι στην κηδεία θα παρευρίσκετο ολόκληρη η διεθνής των βασιλέων έστειλαν και τον Πικραμμένο, που κοντά τέσσερα χρόνια ήταν εξαφανισμένος, και τον ανακάλυψαν για την περίσταση μιας και τ’ όνομά του ταίριαζε με το γεγονός.

Ο ίδιος λοιπόν ο Πρωθυπουργός θά ’πρεπε, ανθρώπινα πάντα, να παραστεί στην κηδεία τού τέως βασιλέως τη στιγμή μάλιστα που ο θανών είχε παρευρεθεί στην κηδεία του πατέρα τού πρωθυπουργού και με την επιβαλλομένην σεμνότητα και ιεροπρέπεια ασπάστηκε τον νεκρό δακρυσμένος. Και είναι τούτο τώρα το δεύτερο μεγάλο ατόπημα του πρωθυπουργού. Το πρώτο που μας έβαλε στο κεφάλι τη σημερινή πρόεδρο της δημοκρατίας. Και τα δύο θα τα βρει μπροστά του.

Αλήθεια τί φοβήθηκε και δεν παρέστη; Την αριστερά; Μη χάσει τις εκλογές; Για μια χούφτα ψήφους έκανε αυτά τα καραγκιοζιλίκια; Αν είναι έτσι να τις χάσει και να βγει ευθέως να το πει. Ότι η κηδεία θα είναι αντάξια σε άνθρωπον που διετέλεσε Ανώτατος Άρχων, Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Πατρίδος και χρυσός Ολυμπιονίκης. Που τήρησε όλες της αξίες, τις αρχές και τις παραδόσεις του Έθνους, ο ίδιος και ολόκληρη η οικογένειά του. Που σεβάστηκε τη βούληση του ελληνικού λαού, απεδέχθη και ανεγνώρισε το δημοψήφισμα και δεν δημιούργησε ποτέ κανένα πρόβλημα ούτε προέβαλε κάποια αξίωση. Αντίθετα μάλιστα βοήθησε την Πατρίδα όσο και όπως μπορούσε από τις θέσεις που ως τέως βασιλεύς και Ολυμπιονίκης κατείχε. Τώρα και η κηδεία του θα είναι όπως αρμόζει σ’ έναν τέτοιον άνθρωπο. Έτσι να μιλήσει ο πρωθυπουργός δηλ· λεβέντικα. Γιατί ο λαός τον αρχηγό του τον θέλει λεβέντη. Και εάν ο λαός θέλει να με ρίξει γι’ αυτό, να με ρίξει, να πει. Και όχι να αποφασίζουν σε διυπουργική σύσκεψη και ομόφωνα παρακαλώ, να ταφεί σαν ιδιώτης και όχι ως τέως βασιλεύς, να μην τεθεί η σορός σε λαϊκό προσκύνημα ούτε να ταφεί δημοσία δαπάνη. Ενώ όταν πέθανε ο Μπρέζνιεφ δίναμε εντολή και εκυμάτιζαν οι ελληνικές σημαίες μεσίστιες στα δημόσια καταστήματα. Και τώρα ο τέως βασιλεύς ως ιδιώτης. Είμαστε τω όντι θλιβεροί.      

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα νεκρό και σ’ αυτό διαφέρει ο άνθρωπος από τα ζώα. Θυμηθείτε το γέρο Πρίαμο στον Όμηρο που πήγε απ’ τον εχθρό του (τού ’χει σκοτώσει 20 παιδιά ο Αχιλλέας και τον πιο καλόν τον Έκτορα) να πάρει το πτώμα του παιδιού του. Θυμηθείτε την Αντιγόνη στην τραγωδία και ποια η κατάληξη του Κρέοντα και των υπολοίπων. Αλήθεια, τίποτα δεν έχουν διδαχθεί οι άρχοντες απ’ αυτά; Δεν μπορώ να χωνέψω σε ποια ξεφτίλα πέσαμε ώστε να φθάνουμε στο σημείο ορισμένοι κονδυλοφόροι να γράφουν όχι για κηδεία αλλά για «διαχείριση της σορού», λες και ο νεκρός είναι εμπόρευμα. Και δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι αφαιρούν την ιερή διάσταση που έχει ο θάνατος στον αξεπέραστο σε πληρότητα και αδευτέρωτο σε τελειότητα ελληνικόν πολιτισμόν. Όχι κηδεία λοιπόν αλλά διαχείριση της σορού, πράγματα που δεν τα αντέχει το ανθρώπινο μυαλό ούτε τα αφομοιώνει. 

Ας επανέλθουμε όμως στην οικογένεια του τέως βασιλέως. (Ακόμα κι αυτό έδωσαν εντολή οι κυβερνώντες να απαλειφθεί και απεφάσισαν να ταφεί σαν ιδιώτης. Σα να μην ήταν τέως βασιλεύς. Λέμε όμως τέως Γυμνασιάρχης, τέως Διευθυντής τελωνείων κλπ). Είδα στην Εγγλέζικη εκπομπή την οικογένειά του, πώς ζούσε στη Ρώμη, στο Λονδίνο και αλλού. Πού σπούδασαν και πώς τα παιδιά του. Με ποιες αρχές μεγάλωσαν, πάντα ελληνικές και πουθενά δεν μας προσέβαλαν, δεν ρεζίλεψαν την Ελλάδα, όπως οι πολιτικοί έκαναν και κάνουν συστηματικά και συνειδητά. Και πόσο ωραίο θα ήταν να τον είχαμε ως εικόνα τον βασιλιά, ως σύμβολο, όπως έχουμε τον σταυρό ας πούμε.  

Και ο Καραμανλής – μεγάλα σφάλματα ο Καραμανλής – θα τον φέρω να πει, αλλά ως σύμβολο, χωρίς καμμία αρμοδιότητα και εξουσία. Και αυτή η εκδοχή να είναι μέσα στο δημοψήφισμα που έγινε το 1974, και να το ξεκαθαρίσει και στον ίδιο. Και να υπάρχει και μέσα στο Σύνταγμα που ψηφίστηκε μετά το δημοψήφισμα. Έτσι να τον έχουμε το βασιλιά, σαν σύμβολο, παρά όλους αυτούς τους τυχάρπαστους προέδρους. Και κάθε πέντε χρόνια άλλον και της επιλογής δύο (2) ανθρώπων. 

Πικραίνομαι με την Ελλάδα και τους φανατισμούς. Είναι κρίμα για ένα λαό με τόσο πλούτο σε αρχές και αξίες να κινείται με φανατισμούς. Και απορώ γιατί δεν υψώνουν το ανάστημά τους οι πραγματικοί δημοκράτες. Να βγουν δυο-τρεις σοβαροί άνθρωποι και να μιλήσουν σοβαρά, αφανάτιστα. «Δεν φοβήθηκα τους τυράννους τον καιρό της τυραννίας και την έλεγα τη γνώμη μου σαν αληθινός δημοκράτης, όσο φοβήθηκα τους φανατισμένους δημοκράτες τον καιρό της δημοκρατίας» λέει ο στοχαστής Φ. Βαρέλης τον οποίον συχνά επικαλούμαι. Πολλή κακία, πολύς φανατισμός δυστυχώς στον τόπο μας. 

Μα θα πει κάποιος είχε πλούτο ο βασιλιάς, κόστιζε πολύ στον ελληνικό λαό και τί μας χρειάζεται; Αν είναι έτσι αφαιρέστε του τον πλούτο και όλα τα προνόμια. Δεν νομίζω όμως ότι το κόστος είναι μεγαλύτερο απ’ αυτό του προέδρου της δημοκρατίας. Όσο για το τί χρειάζεται θα ρωτήσω με τη σειρά μου: ο πρόεδρος τί χρειάζεται; Ποιός απ’ όλους τους προέδρους από το 1974 ως σήμερα είχε οικογένεια σαν αυτή; Ας αφήσουμε δε την τωρινή. 

Ούτε το συμφέρον μας δεν ξέρουμε, να επιλέγουμε σύμβολα και να κάθεται εκεί ο βασιλιάς ως σύμβολο. Δεν μάθαμε ποτέ ότι σ’ αυτή τη ζωή όλα συνδυάζονται. Εξόχως συγκινητική και η στιγμή που παιδιά και εγγόνια του τέως βασιλιά σήκωσαν το φέρετρο του νεκρού πατέρα τους. Μέγα μάθημα. Και πιο γλυκιά, σοβαρή και μετρημένη γυναίκα, όπως η Άννα Μαρία, σπάνια βλέπεις. Και στοιχείο της μεγάλης ευτυχίας κατά τους προγόνους μας είναι η οικογένεια. Αν δηλαδή κάποιος έχει παιδιά καλά που τον τιμούν και τα παιδία του και η σύζυγός του και η κοινωνία, τότε είναι «πάνυ ὀλβιώτατος» (πανευτυχής). Και ό,τι λέω δεν κρύβει φανατισμό. Αυτό και μόνο με καλύπτει και δεν λέω άλλη λέξη. Έχει πίκρα, έχει θλίψη αυτό το γραφτό, αλλά όχι φανατισμό.

Υστερολόγιο Ι. Δύο (2) δημοψηφίσματα έγιναν μεταπολιτευτικώς στην Ελλάδα. Ένα για το βασιλιά το 1974, που εκείνος σεβάστηκε, και ένα το 2015 που έκανε η «πρώτη φορά αριστερά του ηθικού πλεονεκτήματος», και τη βούληση του ελληνικού λαού την άλλη μέρα έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους κάνοντας το όχι ναι. Δημοκρατία ε;
ΙΙ. «Είμαστε μια περίεργη τριτοκοσμική Χώρα. Εγώ σαν Έλληνας ντρέπομαι», είχε πει ο Κων. Μητσοτάκης επί πρωθυπουργίας Σημίτη, όταν το ελληνικό κράτος δήμευε την περιουσία τού τέως βασιλέως, διεσύρετο η Χώρα διεθνώς και μεις θριαμβολογούσαμε. Αλήθεια, τί θα έλεγε σήμερα ο Κων. Μητσοτάκης για το γιό του;