Ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ο παλαιοχριστιανικός Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αποτελεί εμβληματικό σήμα κατατεθέν και το καμάρι της τοπικής κοινωνίας στη Απιδέα Δ. Ευρώτα. Ο ναός, που χρονολογείται μεταξύ 5ου – 10ου αιώνα, αποτελεί ένα κτίσμα ανατολίζουσας βασιλικής που οι ελληνικές και διεθνείς βιβλιογραφίες χαρακτηρίζουν ως «κόσμημα».
Το μνημείο του ΙΝ Κοιμήσεως της Θεοτόκου έγινε γνωστό από τη δημοσίευση του Αναστάσιου Ορλάνδου, ενός εκ των σπουδαιότερων ερευνητών της ελληνικής αρχιτεκτονικής κι εκ των θεμελιωτών της επιστήμης της βυζαντινής τέχνης στην Ελλάδα. Ακολούθως εντάχθηκε ως διατηρητέο μνημείο, μετά από υπουργική απόφαση του 1962.
«Μια υποχρέωση απέναντι
στην ιστορία του τόπου μας»
Το προηγούμενο διάστημα, ύστερα από πολυετείς επίμονες προσπάθειες της τοπικής ενορίας και κοινωνίας, διενεργήθηκαν εργασίες συντήρησης στον ΙΝ Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ακολούθως, όπως ανέφεραν εκ του ιερού ναού τον περασμένο Φεβρουάριο, επρόκειτο να ξεκινήσει η συντήρηση του ξυλόγλυπτου τέμπλου και εν συνεχεία η σταδιακή τοποθέτηση των εκκλησιαστικών ειδών. «Με την χάρη της Παναγίας, εκπληρώνεται μια υποχρέωση απέναντι στην ιστορία του τόπου μας και ευελπιστούμε ότι το προσεχές καλοκαίρι θα λειτουργήσει κανονικά», σημείωνε προ τριών περίπου μηνών η ενορία Απιδέας.
Σημειώνεται ότι ο τελευταίος εκκλησιασμός στον ναό είχε πραγματοποιηθεί στις 15 Αυγούστου 2020.
Από το Πανεπιστήμιο Οξφόρδης
η πρώτη άφιξη
«Στην κορυφή των ωραιότερων του ελλαδικού χώρου»
Προ ημερών, τουριστικό λεωφορείο με ερευνητές και αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης πραγματοποίησε ολιγόωρη στάση έξω από τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου. «Αν και γνώριζαν ότι το μνημείο είναι κλειστό, ήθελαν να το δουν από κοντά και να ρωτήσουν για το χρόνο που θα καταστεί επισκέψιμο», σημειώνει η ενορία και προσθέτει για τους επισκέπτες: «Ενημέρωσαν ότι είναι γνώστες της ιστορικότητας του ναού και συζήτησαν για τις διαδοχικές οικοδομικές του φάσεις, από τον 5ο έως τον 10ο αιώνα (από ξυλόστεγο σε θολοσκεπή). Παρατήρησαν την τοιχοποιία κι έδειξαν ενδιαφέρον για την μεσαία κόγχη, που τοποθετείται στην πρώτη οικοδομική φάση μαζί με το κεντρικό κλίτος. Ρώτησαν για την εσωτερική γλυπτική διακόσμηση και κυρίως για το μαρμάρινο τέμπλο, που συσχετίζεται με βασιλική δωρεά. Κατά την αποχώρηση τους από το προαύλιο προς τον χώρο στάθμευσης, το βλέμμα τους εστιάστηκε στην μαρμάρινη σαρκοφάγο που βρίσκεται εντοιχισμένη στο καμπαναριό και συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα γλυπτά τέχνης του 11ου – 13ου αιώνα.»
Ενδεικτικό της σπουδαιότητας του εκκλησιαστικού μνημείου για τους Βρετανούς ερευνητές είναι ότι, σύμφωνα με την ενορία, «φεύγοντας με προορισμό τη Μονεμβασιά, με εμφανή χαμόγελα ενθουσιασμού ευχαρίστησαν λέγοντας: “Έχετε ένα παλαιοχριστιανικό ναό, που κατατάσσεται στην κορυφή των ωραιότερων του ελλαδικού χώρου”».
«Ευχή όλων μας η “επισκεψιμότητα” αυτή, να είναι προάγγελος μιας καλής αρχής, με αυξανόμενο ενδιαφέρον μετά την έναρξη της λειτουργικότητας του», υπογραμμίζει η ενορία Απιδέας.
Σταθμός η παρέμβαση και πιέσεις
του εκκλησιαστικού συμβουλίου
Το χρονικό ορόσημο για την τύχη και διάσωση του μνημείου καταγράφεται το 2018. Τότε, όπως είχε γνωστοποιήσει με δημοσίευμά του ο «ΛΤ», το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ενοριακού ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου, έχοντας καταθέσει στην Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΕΔΕΠΟΛ) πλήρη εγκεκριμένο φάκελο, ζητούσε από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού και την Περιφέρεια Πελοποννήσου, την ένταξη της ώριμης μελέτης συντήρησης κι αποκατάστασης του μνημείου στο ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Πελοποννήσου είτε σε οποιοδήποτε άλλο χρηματοδοτικό πλαίσιο, σύμφωνα με την από 27/4/2011 απόφαση έγκρισης μελέτης τού τότε υπουργού Πολιτισμού, Παύλου Γερουλάνου.
Επίσης, το συμβούλιο αξίωνε την υλοποίηση του έργου συντήρησης επικαλούμενο το, από 7/3/2018, έγγραφο της τότε υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδίας Κονιόρδου, που αναγνώριζε ότι «η αποκατάσταση θα συμβάλλει στην ανάδειξη του εξέχοντος μνημείου, δεδομένης της ωριμότητας του έργου».
Μια προϊστορία από το Βυζάντιο
για τον σύγχρονο κόσμο
Οι μελετητές του μνημείου, Αναστάσιος Ορλάντο και το Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Επιστημών του Στρασβούργου, το 1982, κατέταξαν το οικοδόμημα σε δύο κύριες οικοδομικές φάσεις. Ο αρχικός ναός ήταν ξυλόστεγος και τα κλίτη χωρίζονταν από δύο σειρές επτά ραδινών κιόνων που έφεραν τόξα. Η πρώτη αποδίδεται στην όψιμη παλαιοχριστιανική εποχή και η δεύτερη στους ύστερους βυζαντινούς χρόνους.
«Την ιστορικότητα του μνημείου (τρίκλιτη ανατολίζουσα βασιλική) τη διακρίνουμε στο μαρμάρινο τέμπλο, στο ανάγλυφο επιστύλιο του 13ου αιώνα, στη σαρκοφάγο, στους τοίχους, τους θόλους, στα τόξα, στους κίονες, στα κιονόκρανα και σε πολλά άλλα σημαντικά ευρήματα, που μαρτυρούν μια διαρκή παρουσία 1.500 ετών», παρατηρεί σε κείμενό του ο κ. Παναγιώτης Λαλούσης.
Στην εκδήλωση για τα 1.500 χρόνια λειτουργικότητας του μνημείου, που πραγματοποιήθηκε στην Απιδέα στις 22/7/2018, η διεθνώς βραβευμένη καθηγήτρια του ΕΜΠ κ. Αντωνία Μοροπούλου, έκανε λόγο σε ομιλία της για «έναν παλαιοχριστιανικό ναό εκ των ελαχίστων που σώζονται στην Ελλάδα αυτή την στιγμή, λόγω της υστεροβυζαντινής παρέμβασης». «Ένας βυζαντινός ναός προ της Αγίας Σοφίας του Ιουστινιανού στην Κωνσταντινούπολη, σήμερα ζητάει την δική του θέση στην μελλοντική μας ιστορία, κατοχυρώνοντας τις ρίζες μας, κατοχυρώνοντας εκείνη την εποχή, που δημιουργεί θα έλεγε κανείς, μια προϊστορία από το Βυζάντιο για τον σύγχρονο κόσμο», υποστήριξε η Αντ. Μοροπούλου.
φωτο: Ενορία Απιδέας
Ενημερωθείτε για όλη την επικαιρότητα της Λακωνίας και όχι μόνο μέσα από τη συνεχή ροή του www.lakonikos.gr. Κάνετε like στη σελίδα και γίνετε μέλος στην ομάδα του lakonikos.gr στο Facebook για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι! Με το κύρος και την αξιοπιστία του «Λακωνικού Τύπου», της μοναδικής ημερήσιας εφημερίδας της Λακωνίας με ιστορία 26 ετών
