Θλιβερές όσο και ηρωικές μνήμες της ομαδικής εκτέλεσης δεκάδων Σπαρτιατών από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, τον Νοέμβριο του 1943 στο μαρτυρικό Μονοδένδρι, ξύπνησαν και φέτος στη Σπάρτη. Η «μαύρη» επέτειος είχε φέτος ιδιαίτερη σημασία, καθώς συμπληρώθηκαν ακριβώς 80 χρόνια από την τραγωδία που συντάραξε και στοίχειωσε για πάντα τον τόπο και τους ανθρώπους του.

Την Κυριακή 26 Νοεμβρίου, στο Πάρκο Ιδρύματος Στ. Νιάρχος (ΟΤΕ), όπου έχει εγκατασταθεί μνημειακό γλυπτό, ο Δήμος Σπάρτης τίμησε τη θυσία των αειμνήστων πολιτών που βρέθηκαν στο απόσπασμα των Γερμανών.

Το τελετουργικό άρχισε με επιμνημόσυνη δέηση προεξάρχοντος του θεοφιλεστάτου Επισκόπου Λακεδαιμονίας κ. Θεόφιλου, ενώ ακολούθησε ομιλία με θέμα «Η θυσία των 118» από τον κ. Ευθύμιο Τουρνά, διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Μυστρά και Αγίου Ιωάννη. Ακολούθως, έλαβε χώρα προσκλητήριο νεκρών, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, ενώ η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.

Στη φορτισμένη συγκινησιακά ατμόσφαιρα, εμβατήρια παιάνισε η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Σπάρτης, ενώ παρέστησαν εκπρόσωποι Αρχών, φορέων και συλλογικοτήτων της Λακωνίας.

«Περήφανοι αγωνιστές της τιμής και της δόξας,
ζηλωτές της ελευθερίας…»
Ακολουθεί ο λόγος που εκφώνησε ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Μυστρά και Αγίου Ιωάννη, κ. Ευθύμιος Τουρνάς:

«Τούτη η Γη που ζούμε σήμερα ελεύθεροι είναι η Γη των Σπαρτιατών του Λυκούργου και του Λεωνίδα, που ως αρχηγός όλων των Ελλήνων απάντησε με το “Μολών Λαβέ” στον υπερόπτη Ξέρξη. Τούτη η Γη που ζούμε σήμερα είναι, η Γη των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων, είναι η Γη του Κροκόδειλου Κλαδά, του πρώτου Επαναστάτη κάτα των Οθωμανών, είναι η Γη μαρτύρων και εθνομαρτύρων όπως ο Μητροπολίτης Λακεδαιμονίας και Ανανίας Λαμπάρδης, που σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους στον Μυστρά.
Τούτη η Γη, ο επιβλητικός Ταΰγετος κι ο αλύγιστος Πάρνωνας υπήρξε το καταφύγιο του πρωτοκλέφτη Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη, του προδρόμου της Μεγάλης Επανάστασης και οραματιστή της λευτεριάς. Στο μπαϊράκι του συμπυκνώνονταν όλες οι αξίες του τόπου τούτου: “Η Αίμα, ή Ελευθερία ή Θάνατος”

Γαλουχημένοι με αυτές τις αρχές οι Σπαρτιάτες και οι Σπαρτιάτισσες το 1940 πρωτοστάτησαν στο ΟΧΙ των Ελλήνων στην απαίτηση των Ιταλών του Μουσολίνι να παραδωθούν τα ιερά χώματα της πατρίδας. Κι όρθωσαν μαζί με τους Έλληνες τα στήθη τους απέναντι στην πολεμική μηχανή του Μουσολίνι και του Χίτλερ.

Γαλουχημένοι με αυτές τις αρχές οι Σπαρτιάτες και οι Σπαρτιάτισσες συνέχισαν να αγωνίζονται στα χρόνια της Κατοχής απέναντι σε έναν βάρβαρο κι απάνθρωπο κατακτητή που δεν μπορούσε να κατανοήσει το φρόνημα αυτού του λαού, αυτού του τόπου.

“Η Αίμα, ή Ελευθερία ή Θάνατος”

Στεκόμαστε σήμερα εδώ, μπροστά σε αυτό το μνημείο, γιατί αυτοί οι ήρωες που τιμούμε, επιφανή μέλη της πόλης, γιατροί, δικηγόροι, έμποροι, επαγγελματίες και απλοί άνθρωποι, εργάτες, αγρότες, μαθητές… Aλλά πάνω απ’ όλα Σπαρτιάτες, γαλουχημένοι με τις καταβολές του τόπου δε δίστασαν να χύσουν το αίμα τους και να αντικρύσουν κατάματα τον θάνατο για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι.

26 Νοεμβρίου 1943 στο Μονοδέντρι, 118 Έλληνες στάθηκαν αγέρωχοι μπροστά στον βάρβαρο κατακτήτη. Δε λύγισαν, δεν πρόδωσαν,  αντίκρυσαν κατάματα τους εκτελεστές τους τραγούδησαν τον Εθνικό Ύμνο κι έδωσαν στην ζωή τους ως Έλληνες, ως Σπαρτιάτες!

Στο Μονοδέντρι αυτοί οι απλοί άνθρωποι οι Σπαρτιάτες όρθωσαν το ανάστημά τους στους Γερμανούς καταπατητές του τόπου και με ψυχή ελεύθερη, αδούλωτη, κατέδειξαν το προφανές:  τα αντίποινα στον αγώνα για τη λευτεριά δεν κάμπτουν -ποτέ δεν έκαμψαν- το φρόνημα αυτού του λαού.

Το μεγαλείο ψυχής του γιατρού Χρήστου Καρβούνη, που αρνήθηκε την πρόταση του Γερμανού διοικητή να εξαιρεθεί από τη λίστα των υπό εκτέλεση, λέγοντάς του, ή όλοι ή κανένα έρχεται να συμπληρώσει το μεγαλείο πατριωτισμού του δικηγόρου Γεωργίου Γιατράκου, που μπροστά στα οπλισμένα γερμανικά πολυβόλα εξύψωσε το φρόνημα των μελλοθάνατων μιλώντας τους για τα ιδανικά της πατρίδας.

Το Μονοδέντρι είναι το πέρασμα αυτών των αγωνιστών στο πάνθεο των ηρώων της ελληνικής ιστορίας, μαζί με τους χιλιάδες ακόμα επώνυμους κι ανώνυμους  που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και την ελευθερία.

Η 26η Νοεμβρίου είναι ημέρα γιορτής για τη Σπάρτη, που με λαμπρότητα τιμά τον Πολιούχο της Όσιο Νίκωνα τον Μετανείτε.

Την 26η Νοεμβρίου 1943 όμως η Σπάρτη μαυροφορέθηκε. Κάθε σπίτι και νεκρός. Κάθε σπίτι και υπερηφάνεια για τους νεκρούς του! Την 26η Νοεμβρίου 1943 η Σπάρτη θρηνούσε τα παιδιά της αυτά που θυσίασε στο βωμό που στήθηκε στο Μονοδέντρι, και στο πρόσωπό τους αυτά που είχαν θυσιαστεί πολεμώντας τον κατακτητή τα προηγούμενα χρόνια.

Την 26η Νοεμβρίου 1943 η Σπάρτη χάνει ετούτους τους αγωνιστές αλλά όχι την πίστη στο δίκιο του αγώνα για τον οποίο θυσιάστηκαν: “Πίστεψαν πως ο λαός θα ήταν αδύνατο ν’ αγωνιστεί και να νικήσει χωρίς αυτούς. Μα γελάστηκαν. Ο λαός μας, μέσα στο σκοτάδι της σκλαβιάς του, τράβηξε μόνος τον ανηφορικό δρόμο του, που φωτιζόταν μόνο από το δίκιο του αγώνα του και από το όραμα της υπέροχης θυσίας των ηρώων του. Και νίκησε! Μα έχυσε τόσο πολύ αίμα για τη λευτεριά του”, γράφει σε δημόσια επιστολή της το 1945 η Λίνα Φικιώρη – Γιατράκου, σύζυγος του εκτελεσθέντος Γεωργίου Γιατράκου.

Πριν ακριβώς 80 χρόνια η Σπάρτη θρηνούσε τα παιδιά της! Σήμερα η Σπάρτη τιμά τα παιδιά της, τους ήρωές της, που απέδωσαν εκ μέρους της τον φόρο αίματος στον βωμό της ελευθερίας! Αυτοί οι ήρωες, τη μνήμη των οποίων τιμούμε σήμερα, θα κατέχουν πάντα περίοπτη θέση στη συλλογική μνήμη, γιατί αποτελούν περήφανους αγωνιστές της τιμής και της δόξας, γιατί είναι οι ζηλωτές της ελευθερίας, την οποία εμείς απολαμβάνουμε!

Είναι οι Σπαρτιάτες, οι Έλληνες που επιβεβαίωσαν περίτρανα τη θέληση, τον δυναμισμό και το ελεύθερο φρόνημα των ανθρώπων που κατοικούν σ᾽ αυτόν τον τόπο. Οι δάφνες της ιστορίας δικαιωματικά τους ανήκουν!

Εμείς οι απόγονοι, οι σημερινοί Σπαρτιάτες, μπορούμε μόνο να αρθρώσουμε μπροστά τους ως υπόσχεση: “Ἐδῶ ὄρθιοι βρισκόμαστε πιστοί στους ὁρισμούς σας”».

φωτο: laconiatv