Η εκδρομική εξόρμηση των Γορτυνίων της Σπάρτης εις: Ιερά Μονή Μακρυσίου- Ναό Επικουρίου Απόλλωνος – Ανδρίτσαινα- Καρύταινα- Μεγαλόπολη.
Η Κυριακή, 11 Σεπτεμβρίου 2016, ξημέρωσε ηλιοφώτιστη. Στο χώρο έμπροσθεν του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης ανέμενε υπομονετικά, για την επιβίβαση των εκδρομέων, το λεωφορείο του τουριστικού γραφείου Σκούρος Τουρς του συμπατριώτη Βασίλη Σκούρου με οδηγό τον Νίκο Λαμπράκο. Στην είσοδό του, ο Πρόεδρος του Γορτυνιακού Συνδέσμου κ. Ιωάννης Πετρόπουλος μοίραζε τα χαρτάκια με το ονοματεπώνυμο και τη θέση του καθενός. Στις 7:30 π.μ. πραγματοποιήθηκε η αναχώρηση με πρώτο προορισμό την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μακρυσίου Μεγαλοπόλεως μέσω του νέου οδικού άξονα Λεύκτρου.
Σε 40 λεπτά περίπου το λεωφορείο έφτασε στη Μονή Μακρυσίου, που βρίσκεται πάνω σε έναν πευκόφυτο λόφο, λίγο πιο έξω από την Μεγαλόπολη, στην αρχή των στροφών του παλαιού δρόμου προς Τρίπολη. Η Μονή είναι γυναικεία και χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Αυτό συνάγεται από μία εντοιχισμένη πλάκα στο Καθολικό, η οποία φέρει την χρονολογία 1883. Περνώντας την αυλόπορτα του μοναστηριού βρίσκεσαι σ’ ένα κατάφυτο και πεντακάθαρο προαύλιο, πνιγμένο στη μοσκοβολιά των βασιλικών. Μέσα στο ναό τελείται η Θεία Λειτουργία. Ανάβουμε ευλαβικά το μελισσοκέρι μας, ασπαζόμαστε τις άγιες εικόνες και συμμετέχουμε στη θεία λατρεία. Η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική και βοηθάει το εκκλησίασμα να συγκεντρωθεί και να προσευχηθεί στον Πανάγαθο Θεό δια των πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και της σήμερον εορταζούσης Οσιομάρτυρος Θεοδώραςεκ Βάστα.
Η Θεία Λειτουργία τελειώνει και στο προαύλιο, έμπροσθεν του Καθολικού, η ηγουμένη Ιουλίττα και οι τρεις εθελόντριεςΜεγαλοπολίτισσες, που την επικουρούν στο θεάρεστο έργο της, έχουν φροντίσει να παραθέσουν, για μας και τους άλλους επισκέπτες της Μονής, πλούσιο μοναστηριακό κέρασμα με το παραδοσιακό λουκούμι και τον ελληνικό καφέ, αλλά και με πορτοκαλάδες, παξιμαδάκια, κουλουράκια και βουτήματα. Ο Πρόεδρός μας την ευχαριστεί για την εγκάρδια φιλοξενία και της εύχεται θεία ενδυνάμωση στο δύσκολο αγώνα της.
Φεύγουμε από τη Μονή Μακρυσίου με κατεύθυνση την Καρύταινα. Εκεί, στο καρυτινό γεφύρι, πάνω από τον Αλφειό, γίνεται μια σύντομη στάση για να δούμε το μεσαιωνικό γεφύρι, που βρίσκεται κάτω από το σημερινό τσιμεντένιο αδέλφι του. Είναι το παλαιότερο της Πελοποννήσου και χτίστηκε στα μέσα του 13ου μ.Χ. αιώνα. Ο θρύλος λέει πως για να στεριώσει, οι μαστόροι έχτισαν στα θεμέλιά του μια πριγκίπισσα των Φράγκων. Τη σημερινή του μορφή την οφείλει στον Ραούλ Μανουήλ Μελική, γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας. Στη μια πλευρά της γέφυρας είναι γαντζωμένο το παρεκκλήσι του Γενεσίου της Θεοτόκου. Εδώ στις 26 Μαρτίου 1821 οι Έλληνες επαναστάτες σκότωσαν έναν Τούρκο αγγελιοφόρο και το επεισόδιο θεωρείται ως η πρώτη προκλητική πράξη των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων.
Κάτω από την ιστορική γέφυρα της Καρύταινας περνάει ο ποταμός Αλφειός ή Ρουφιάς, που είναι ο σημνατικότερος της Πελοποννήσου, αφού έχει μήκος 110 χιλιόμετρα. Πηγάζει στην Αρκαδία, κοντά στο Καμποχώρι, στους πρόποδες του Ταϋγέτου και χύνεται στο βόρειο άκρο του Κυπαρισσιακού Κόλπου, στην πλευρά της Ηλείας.
Ανεβαίνοντας προς την Ανδρίτσαινα περνάμε πλησίον της τοποθεσίας «Στενά Αη-Θανάση», όπου στις 27 Μαρτίου 1821, διεξήχθη η πρώτη νικηφόρα μάχη της Επανάστασης των Ελλήνων υπό τον Αρχιστράτηγο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Οι Τούρκοι του Φαναρίου της Ανδριτσαίνης, 1.700 άτομα μαζί με 3.000 ζώα, επιχείρησαν να περάσουν από τα Στενά του Άη-Θανάση, αλλά έπεσαν στην ενένδρα των Ελλήνων και αποδεκατίστηκαν.
Φτάνουμε στη συννεφιασμένη Ανδρίτσαινακι ανηφορίζουμε προς την κορυφή του όρους Κωτίλιο, στην τοποθεσία Βάσσαι (μικρές κοιλάδες) Φιγαλείας, όπου κατά τον 7ο αιώνα π. Χ. χτίστηκε από τους Φιγαλείςτο πρώτο ιερό του Απόλλωνος Βασσίτα, που είχε το προσωνύμιο «Επικούριος» δηλαδή βοηθός και συμπαραστάτης στον πόλεμο ή την αρρώστια. Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνος είναι από τους πιο σπουδαίους κι επιβλητικούς ναούς της αρχαιότητας και χτίστηκε, μάλλον, από τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνο. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.130 μ., στο κέντρο σχεδόν της Πελοποννήσου, στα βουνά μεταξύ Αρκαδίας, Ηλείας και Μεσσηνίας. Η ζωφόρος του ναού, που αναπαριστά τη μάχη του Ηρακλή με τις Αμαζόνες και τη μάχη μεταξύ Λαπιθών και Κενταύρων, αγοράστηκε στην περίοδο της τουρκοκρατίας από τους Άγγλους και βλίσκεταιστο βρετανικό μουσείο. Την ζωφόρο λέγεται πως την φιλοτέχνησε ο γλύπτης Παιώνιος δημιουργόςτης περίφημης Νίκης, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας. Ο ναός, από το 1987, είναι καλυμμένος με ειδικό στέγαστρο, για να προστατευθεί από τις ψυχρές κλιματολογικές συνθήκες, που επικρατούν στην περιοχή, ενώ στηρίχθηκε με αντισεισμικό ικρίωμα.
Η επίσκεψη μας στο ναό του Επικουρίου Απόλλωνος τελειώνει. Φεύγουμε για την Ανδρίτσαινα υπό βροχήν. Το λεωφορείο μάς πηγαίνει στην άκρη του χωριού για να δούμε την Νικολοπούλειο Βιβλιοθήκη, που ιδρύθηκε το 1840, έπειτα από τη δωρεά της προσωπικής βιβλιοθήκης του ομογενή Ανδριτσάνου Αγαθόφρωνα Νικολόπουλου, ο οποίος ζούσε στο Παρίσι. Σήμερα η Βιβλιοθήκη είναι δημόσιο ίδρυμα και στη συλλογή της, που αριθμεί πάνω από 40.000 τίτλους βιβλίων, συμπεριλαμβάνονται σπάνια βιβλία, χειρόγραφα του 16ου και του 17ου αιώνα και σημαντικά έγγραφα από την περίοδο της Επανάστασης του 1821. Η
Υπεύθυνη κα Βλαχούση Αντωνία, με προθυμία δέχτηκε να ανοίξει την Βιβλιοθήκη σε ώρα εκτός λειτουργίας και με περισσή ευγένεια μάς μίλησε για την ιστορία και τη λειτουργία της, αποσπώντας τον δίκαιοέπαινο και την ευγνωμοσύνη μας.
Από την Νικολοπούλειο Βιβλιοθήκη κατευθυνόμαστε πεζή στο κέντρο της Ανδρίτσαινας. Πάνω από την Τρανή Βρύση (1724) είναι το παλιό αρχοντικό που φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο εμπνεύστηκαν και υλοποίησαν «μετά μυρίων κόπων και βασάνων» οι κυρίες του ομωνύμου Συλλόγου της Ανδριτσαίνης. Στην είσοδο μας προσμένει χαμογελαστή η εθελόντρια κα Αυγερινού Γεωργία, που είχε την καλοσύνη να μας ανοίξει το Μουσείο και να μας ξεναγήσει σ’ αυτό. Πρόκειται για ένα Λαογραφικό Μουσείο με 4.000 εκθέματα τακτοποιημένα κατά θέματα, τα οποία γυρίζουν τη μνήμη τουλάχιστον 200 χρόνια πριν κι αποκαλύπτουν έναν τρόπο ζωής χαμένο –φευ- ανεπιστρεπτί. Ευχαριστούμε θερμότατα την κα Αυγερινού κι ενθουσιασμένοι οδεύουμε προς το εστιατόριο-ταβέρνα των αδελφών Σιελούλη, στην κεντρική πλατεία, προκειμένου να γευματίσουμε.
Ο βροχερός καιρός έχει ματαιώσει την επιθυμία μας να φάμε κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια, αγναντεύοντας την αρχόντισσα Ανδρίτσαινα. Τα τραπέζια είναι στρωμένα μέσα στην όμορφη αίθουσα του εστιατορίου. Η οικογένεια Σιελούλη είναι πανέτοιμη και μέσα σε λίγη ώρα όλοι έχουν σερβιριστεί. Το μενού περιλαμβάνει ντοματοσαλάτα, ντόπια φέτα, ψητό κατσικάκι με πατάτες και ρίγανη κι εκλεκτό κοκκινέλι. Για τους μη κρεατοφάγους υπάρχουν λαδερά πιάτα για να επιλέξουν. Η ατμόσφαιρα είναι οικογενειακή, γορτυνιακή.
Απολαμβάνουμε το φαγητό μας και τα τσουγκρίσματα πάνε κι έρχονται με την ευχή: «Πάντα τέτοια»!
Αργά το απόγευμα αποχαιρετούμε την όμορφη Ανδρίτσαινα, που οφείλει το όνομά τηςστη γυναίκα ενός βοσκού που λεγόταν Ανδρίκος ή Ανδρίτσος. Κατά την τοπική παράδοση αυτός ήρθε πρώτος σ’ αυτό το μέρος, οδηγημένος από ένα κριάρι που βρήκε μια πηγή κοντά σ’ έναν πλάτανο. Έχτισε ένα πανδοχείο, το οποίο μετά το θάνατό του το διατήρησε η χήρα του η Ανδρίκαινα. Η ντόπια παραφθορά του «και» σε «τσαι» μετέτρεψε το όνομα τηςχήρας σε «Ανδρίτσαινα». Σιγά-σιγάάρχισαν να χτίζονται σπίτια γύρω από το «χάνι της Ανδρίτσαινας» και ο οικισμός που δημιουργήθηκε ονομάστηκε κι αυτός «Ανδρίτσαινα».
Κατηφορίζοντας προς την Καρύταινα η βροχή σταματάει. Ανεβαίνουμε στο ιστορικό κεφαλοχώρι της Γορτυνίας, που ονομάστηκε από τον συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη«Τολέδο της Ανατολής».Ο οικισμός είναι χτισμένοςστην κορυφή ενός κωνικού λόφου, γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο.Διακρίνεται ιδιαίτερα για τον αρχοντικό της χαρακτήρα που της προσδίδουν τα πετρόχτιστα κεραμοσκεπή σπίτια, τα λιθόστρωτα καλντερίμια και οι βυζαντινές εκκλησίες της. Η Καρύταινα έχει αναγνωριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Η αρχή της είναι στον 13ο αιώνα, στη διάρκεια της φραγκοκρατίας. Την περίοδο αυτή υπήρξε πρωτεύουσα της βαρονίας της οικογένειας των Ντε Μπρυγιέρ, που οικοδόμησε το κάστρο, χρησιμοποιώντας και τα ερείπια τηςαρχαίας κώμης Βρένθης, που ήταν χτισμένη στην ίδια τοποθεσία. Αργότερα η Καρύταινα πέρασε στην εξουσία του Δεσποτάτου του Μορέως, καθώς το 1320 εξαγοράστηκε από τον Ανδρόνικο Β΄Παλαιολόγο. Το 1461 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς κι έγινε σπουδαίο εμπορικό κέντρο στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Μετά την Επανάσταση του 1821 πολιορκήθηκε από τους Έλληνεςκαι πέρασε στην δικαιοδοσία τους. Το 1826 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης χρησιμοποίησε το κάστρο της ως ορμητήριο κατά το Ιμπραήμ Πασά.
Στο κάστρο της Καρύταινας ανεβαίνουμε περίπου είκοσι εκδρομείς. Οι υπόλοιποι περιηγούνται στον οικισμό και πίνουν τον απογευματινό καφέ τους. Ο κόπος και ο συνακόλουθος ιδρώτας των τολμηρών αποζημιώνεται από την πανέμορφη θέα που απλώνεται πέριξ του κάστρου. Προς Βορρά ηπεριοχή της Δημητσάνας και της Στεμνίτσας, Νότια ο κάμπος της Μεγαλόπολης με τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ, ανατολικά η Μεγαλόπολη και δυτικά το άγριο φαράγγι που μέσα του κυλάει ο Αλφειός. Εδώ βρίσκονται τα ερείπια του μεγάλου κτιρίου του διοικητηρίου, κατεστραμμένες δεξαμενές νερού, ερείπια αποθηκών και άλλων κτιρίων. Ένα επίπεδο πιο κάτω είναι ο ναός της Παναγιάς και κατά παράδοση τα κατάλοιπα του σπιτιού του Κολοκοτρώνη. Εδώ έχουν γίνει εργασίες συντήρησης που συνεχίζονται. Ας ελπίσουμε ότι θα ολοκληρωθούν «εν ευθέτω χρόνω» και κάποτε ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να βλέπει ο κάστρο της Καρύταινας όπως ήταν στις μέρες της δόξας του.
Η επόμενη στάση μας είναι στη Μεγαλόπολη, το Σινάνο των βυζαντινών χρόνων. Είναι μια κωμόπολη με μεγάλη ιστορία, που αναδείχθηκε στη δεκαετία του ’70 σε ενεργειακό κέντρο, αφού εδώ κατασκευάστηκαν τα πρώτα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια για να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από τα πλούσια κοιτάσματα του λιγνίτη. Η Μεγαλόπολη είναι μια σύγχρονη πόλη με όλες τις απαραίτητες υποδομές και μία αξιοθαύμαστη κεντρική πλατεία. Στα μαγαζιά αυτής της πλατείας βρίσκουμε καταφύγιο λίγα λεπτά πριν ξεσπάσει καταρρακτώδης βροχή, η οποία κράτησε μέχρι την ώρα της αναχώρησής μας.
Η επιστροφή μας στη Σπάρτη γίνεται και πάλι μέσω του νέου οδικού άξονα του Λεύκτρου. Κατά διαστήματα και ιδίως στην περιοχή του Λογκανίκου η βροχή επανέρχεται ορμητική. Το κεφάτο μουσικό πρόγραμμα και η καλή ατμόσφαιρα βοηθούν να περάσει η ώρα ευχάριστα. ΟΠρόεδρός μας, ο κ. Γιάννης Πετρόπουλος, ευχαριστεί όλους τους εκδρομείς για την συμμετοχή και την συμπαράστασή τους στις διάφορες εκδρομικές εξορμήσεις, αλλά και στιςκατά καιρούς εκδηλώσεις του Γορτυνιακού Συνδέσμου Σπάρτης, που είναι κατά τεκμήριο πάντοτε επιτυχημένες.
