Η Σπάρτη δεν ήταν μια Πόλη – Στρατόπεδο, αλλά η Πολιτεία της ευνομίας και της ισοπολιτείας.
Η Πολιτεία του Λυκούργου, του Λεωνίδα και του Χείλωνα είχε σύνθετο πολίτευμα (Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου), της Δημοκρατίας (Απέλλα), της Μοναρχίας (Δύο Βασιλείς των οίκων Αιγιάδων και Ευρυποντιδών), της Αριστοκρατίας (28 Γερουσιαστές) και της Ολιγαρχίας (5 Έφοροι). Στην ιστορική της πορεία ποτέ δεν είχε τυραννικό καθεστώς!
Την αμαξίλατη επικοινωνία την χρησιμοποίησαν οι αρχαίοι Σπαρτιάτες τόσο σε οδούς μέχρι την Κόρινθο, όσο και προς τον Λακωνικό κόλπο. Οι αύλακες είχαν πάχος 0.05 μ. έως 0.15 μ. και βάθος 0.01 μ. έως 0.3 μ. Το σημαντικότερο είναι ότι το μετοτρόχιο είχε μήκος 1.40 μ., όσο είναι το μετοτρόχιο του σημερινού σιδηροδρόμου (τυχαίο;).
Αν παραλληλίσουμε το σύστημα τους με τα σημερινά δεδομένα, θα λέγαμε ότι επρόκειτο για ένα είδος αντίθετης κίνησης του σιδηρόδρομου. Όπως ακριβώς ο σιδηρόδρομος έχει τους τροχούς επάνω στις ράγες, αντίστοιχα οι άμαξες των αρχαίων Ελλήνων πραγματοποιούσαν την πορεία τους σταθερά μέσα στις αρματροχιές, τα αυλάκια δηλαδή τα λαξευμένα στον βράχο.
Το δίκτυο ήταν «μονής γραμμής», επέτρεπε δηλαδή την διέλευση ενός μόνο οχήματος και η δυνατότητα της ταυτόχρονης αμφίδρομης κινήσεως στην αμαξήλατη οδό σε δύσκολο σημείο ήταν πρακτικά αδύνατη. Στην περίπτωση αυτή, η μία άμαξα θα έπρεπε να βγει εκτός αρματροχιών, γεγονός ανέφικτο, αφού σε απότομη πλαγιά δεν το επιτρέπει ο τόπος, πολύ περισσότερο εάν ήταν και φορτωμένη.
Τα εμφανή προτερήματα του Πελοποννησιακού δικτύου στον τομέα των χερσαίων μεταφορών και επικοινωνίας, ειδικά σε ό,τι είχε να κάνει με στρατιωτικές επιχειρήσεις, επέβαλαν προοδευτικά την εξάπλωσή του και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Χαρακτηριστική ήταν η τόλμη και η δεξιοτεχνία των Ελλήνων οδοποιών, που ήταν σε θέση να χαράσσουν διαδρομές σε απότομες πλαγιές, συχνά με κλίσεις μεγαλύτερες του 15%, ή ακόμα και στην αλπική ζώνη σε υψόμετρο μέχρι και 1.600 μ. (πχ η οδός κατά μήκος της κορυφογραμμής του βορείου Ταϋγέτου).
Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ως διάδοχη κατάσταση το υιοθέτησε και το χρησιμοποίησε μέχρι την κατάρρευσή της, όπου και έπαψε να υφίσταται ισχυρή κεντρική εξουσία, που ρύθμιζε τη δημιουργία του δικτύου και την απαιτούμενη συντήρησή του.
Στην Οδύσσεια Ραψωδία Δ΄1 έως 12 αναφέρεται το ταξίδι του Τηλέμαχου προς στον Βασιλιά Μενέλαο για την εξεύρεση του πατέρα του, του Οδυσσέα. Από αυτούς τους δρόμους και οι αρχαίοι Ρωμαίοι μετέφεραν και τον Κροκεάτη Λίθο.
Οι Σπαρτιάτες δεν ήταν μόνο Πόλη στρατόπεδο, αλλά πρωτοπόροι σε πολλούς τομείς.
πηγή: Γιάννης Αντ. Πίκουλας
