Με αυτόν τον όρο έχει χαρακτηριστεί από το ΠΑΣΟΚ η περίοδος από την 1η Ιουλίου 1989 έως τη 16η Ιανουαρίου 1992. Δηλαδή, από την ημερομηνία που αποφάσισαν ΝΔ και Συνασπισμός τη δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας, μέχρι την αθώωση του Ανδρέα Παπανδρέου από το Ειδικό Δικαστήριο. Στο διάστημα αυτό, η χώρα έζησε πρωτόγνωρες και απρόβλεπτες κομματικές συμπράξεις και ετερόκλητες συμμαχίες, αποτελούμενες από πολιτικά ανομοιογενή στοιχεία, ριγμένα στη χοάνη της πολιτικής σκοπιμότητας. Ομοτράπεζοι τώρα οι αρχηγοί της Δεξιάς και της Αριστεράς, οι πιο μισητοί εχθροί του παρελθόντος συμπορεύθηκαν χωρίς ντροπή και αισχύνη, για την υποτιθέμενη κάθαρση του πολιτικού συστήματος.
Έχουν προηγηθεί οι εθνικές εκλογές της 18ης Ιουνίου, οι οποίες έγιναν με το σύστημα σχεδόν της απλής αναλογικής που είχε ψηφίσει το ΠΑΣΟΚ και στις οποίες η ΝΔ με αρχηγό τον Κων/νο Μητσοτάκη πρώτευσε με 44,25%, χωρίς όμως να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Απεμπολώντας αρχές και αξίες, ιστορικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις δημιούργησαν κυβέρνηση «ειδικού σκοπού» όπως την ονόμασαν, η ΝΔ και ο Συνασπισμός της αριστεράς και της προόδου με πρωθυπουργό τον νεοδημοκράτη Τζαννή Τζαννετάκη, προκειμένου να γίνει η λεγόμενη κάθαρση στον πολιτικό βίο. Ήταν χαρακτηριστική η εικόνα με τους Μητσοτάκη, Φλωράκη και Κύρκο -κοντά ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης- να χαμογελάνε ικανοποιημένοι, από το πολιτικό τους κατόρθωμα. Στις 18 Ιουλίου ψηφίστηκε στη Βουλή από τη ΝΔ και τον Συνασπισμό πρόταση κατά του Α. Παπανδρέου και άλλων πέντε υπουργών του ΠΑΣΟΚ για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών εμπλεκομένων στο σκάνδαλο Κοσκωτά, οι οποίοι παραπέμφθηκαν στο Ειδικό Δικαστήριο την 21η Σεπτεμβρίου. Σημειώνεται ότι, ο Συνασπισμός της αριστεράς και της προόδου δημιουργήθηκε το 1989, πριν από τις εθνικές εκλογές του Ιουνίου, από το ΚΚΕ και την ΕΑΡ -μετεξέλιξη του ΚΚΕ εσωτερικού, το οποίο είχε προκύψει το 1968 από τη διάσπαση του παράνομου τότε ΚΚΕ-, των δύο αδελφοκτόνων ιδεολογικά κομμάτων, με σκοπό σαν ενιαίο κόμμα, να αποτρέψουν τις αυτοδύναμες λύσεις, δηλαδή τις μονοκομματικές κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα όμως σχηματίστηκε για να πρωταγωνιστήσει στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις.
Στις εκλογές που έγιναν στις 5 Νοέμβρη του ίδιου χρόνου, πρώτευσε πάλι η ΝΔ με 46,19% και 148 έδρες, χωρίς δηλαδή να εξασφαλίζει για δεύτερη φορά την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. Σχηματίστηκε η οικουμενική κυβέρνηση υπό τον οικονομολόγο Ζολώτα, με συμμετέχοντα κόμματα τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό. Μετά από αυτή την εξέλιξη η κοινή γνώμη έμεινε άναυδη, καθότι αποδείχθηκε στην πράξη ότι η κάθαρση ήταν η πρόφαση, ένα πολιτικό πυροτέχνημα. Απώτερος στόχος ήταν ο τεμαχισμός και η διαίρεση της λεγόμενης τότε προοδευτικής-σοσιαλιστικής παράταξης και η μείωσή της από τα δεξιά και τα αριστερά της. Όλο αυτό το επιχείρημα-κατάντημα της Αριστεράς ήταν να ενισχυθεί ακόμη η ΝΔ στις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 (46,88% και 150 έδρες) και προσωπικά ο Μητσοτάκης και να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση με τον Κατσίκη, την μοναδική έδρα της ΔΗΑΝΑ του Στεφανόπουλου. Αργότερα το «βρώμικο ’89» ξεχάστηκε από το ΠΑΣΟΚ με τη συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου.
Εκείνο το οποίο προσπάθησε να πετύχει τότε η ενιαία αριστερά, όχι μόνο δεν της βγήκε, αλλά ήταν τεράστιο λάθος για την ίδια, αλλά πρωτίστως για την κοινωνία. Όχι γιατί δεν έπρεπε να ελεγχθούν όσοι ενεπλάκησαν στο συγκεκριμένο σκάνδαλο ή και σε άλλα (Αθανασόπουλος, καλαμπόκι), αλλά ο τρόπος ήταν ωμός, απαράδεκτος και τελικά αναποτελεσματικός. Συνέργησε σε όλα αυτά που εξυπηρετούσαν τον Μητσοτάκη, προκειμένου να πάρει την εξουσία και ήταν πολύ πολύτιμη η υποστήριξή της. Το αποτέλεσμα ήταν να «καταπέσουν» στα μάτια του προοδευτικού κόσμου οι αξίες και οι αγώνες της αριστεράς, με τη νομιμοποίηση της δεξιάς και μάλιστα του Μητσοτάκη, του αρχιαποστάτη του ’65 και του βασιλικού «unfair». Και όχι μόνο δεν κλονίστηκε το ΠΑΣΟΚ, αλλά αντίθετα συσπειρώθηκε, κάτι που επιβεβαιώθηκε στις αμέσως επόμενες εκλογές του 1993.
Προφανώς, οι λεπτομέρειες ενός τέτοιου πολιτικού εγχειρήματος δεν μπορούν να παρουσιαστούν στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου. Όμως, ο χαρακτηρισμός «βρώμικο» δεν ταιριάζει στις σκοπιμότητες και τους στόχους της αντι-ιδεολογικής αυτής σύμπραξης. Και αυτό γιατί ήταν τόσο φανερές οι κινήσεις και οι αναφορές, τόσο καθαρές οι επιλογές, που δεν χρειάζονται παραπάνω διευκρινήσεις και μαρτυρίες. Το κούτελο των ηγετών της αριστεράς ήταν τόσο καθαρό που έλαμπε από ικανοποίηση, λες και ο κομμουνισμός ήταν προ των πυλών στην Ελλάδα.
Ο Ελληνικός λαός έχει πολλά υποστεί και υποφέρει από τις αντιπαραθέσεις, τις συγκρούσεις, αλλά και από τις υποστηρίξεις και τις συμπράξεις στο παρελθόν. Η αντίληψη που έχει εμπεδωθεί και κυριαρχήσει στον ακομμάτιστο πολίτη είναι ότι οι ηγέτες του δεν στάθηκαν ακέραιοι στο ύψος των περιστάσεων. Στις δύσκολες στιγμές της ταραγμένης πορείας του, άλλοι χάραζαν το μέλλον του, με την ανοχή ή και τη συγκατάβαση μιας κάστας εσωτερικών υποτακτικών. Όμως, είναι και ο ίδιος υπεύθυνος για το κατάντημα. Γιατί, όχι μόνο δεν ζήτησε από τους αρχηγούς της αριστεράς να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις έγινε συνένοχος. Ήταν πρωτόγνωρες οι αγκαλιές και τα χασκαρίσματα εκείνης της εποχής από ετερώνυμα ιδεολογικά φερέφωνα, τα οποία αποκαλούσαν «ψεύτες» και «κλέφτες» τους οπαδούς και φίλους του ΠΑΣΟΚ, λες και αυτοί ήταν οι φυσικοί αυτουργοί όλων των σκανδάλων.
Μετά από όλα αυτά αποδείχθηκε κάτι πολύ σημαντικό. Ότι ακόμη και οι ασύμβατες ευθείες και ιδεολογίες, στο πεπερασμένο σύμπαν και στα ανέντιμα μυαλά συναντώνται.
Η πολιτική, όχι μόνο αναιρέθηκε ως σημαντική ηθική πράξη, αλλά αναδείχθηκε ως κορυφαία μορφή παραπλάνησης και εξαπάτησης.
